ՔՈ ԿՅԱՆՔՆ ՈՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ ԹԱՆԿ ԵՆ ՀԱՎԱՍԱՐԱՊԵՍ

ԳՈՒԺ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

ժողովրդական դերասան

Զինվո՛ր որդիս, գրիչը վերցրել եմ, որ քեզ նամակ գրեմ, ու չգիտես ինչու, մանկության պատկերներ, ձայներ, դեմքեր են հայտնվել աչքերիս առաջ: Սիրտս քեզ հիշելիս ջերմացավ, ջերմացավ ու թռավ մանկություն: Հիմա էնքան եմ ուզում քեզ մի-երկու դեպք պատմել… Մենք տուն չունեինք, վարձով էինք ապրում Գյումրվա Սլաբոդկա թաղամասում, Պլպլան ժամի մոտ (ռուսական եկեղեցի էր, փայլուն գմբեթով)։ Իմ մանկության մեջ երկու իրական ապրում կար՝ կարիքն ու ցանկությունը։ Հիշում եմ՝ սայլերով քուսպ էին տեղափոխում, փոքրիկ կտորներով իրար վրա դարսած տանում էին, որ կերակրեին անասուններին։ Մենք երեխաներով կերել էինք քուսպը ու հավանել էինք (քաղցրահամ էր), վազում, աննկատ կպչում էինք սայլից ու հաջողացնում մի կտոր պոկել։ Բայց սելվորն, այնուամենայնիվ, նկատում էր մեզ ու սկսում էր ճիպոտով դաղել։ Բայց մենք հարվածների ցավին դիմանալով՝ այնքան էինք սայլին կպած մնում, մինչև մի կտոր քուսպ պոկեինք։

Մեր գնդակը մեր քուրջուփալաս լցրած գուլպան էր։ Մի օր էլ հորս հետ խանութի մոտով անցնելիս ցուցափեղկին գնդակի նման ինչ-որ բան նշմարեցի։ Պապա՛, թոփ կուզեմ՝ ասի։ Թոփ չէ, կլիզմա է՝ ասաց հայրս։ Կլիզմա կուզեմ՝ անմիջապես կողմնորոշվեցի ես։ Անեկդոտ էր դարձել։ Հիշում եմ սպիտակ հացի բուրմունքը, որ հազվադեպ հաճույք էր։ Մայրս տոն օրերին սպիտակ հաց էր դնում իմ և եղբորս բարձի տակ։ Դա անպատմելի ուրախություն էր։ Փոքրուց վառ երևակայություն ունեի, շատ հետաքրքրասեր էի։ Մեր թաղամասում տները միհարկանի էին, ցածրիկ, իրար կպած։ Լուսամուտները գետնից էին սկսվում։ Մեծ բակ ունեինք, ուր կանայք բուրդ էին չփխում։ Ամբողջ բակը ծածկված էր սպիտակ բրդով։ Մի օր էլ լուսամուտից դուրս նայեմ՝ ի՞նչ տեսնեմ, բրդյա սպիտակ զանգվածը մանրաքայլ շարժվում է առաջ։ Գոռացի՝ մա՛մ, դոշակները գնում են: Պարզվեց՝ փողոցով ոչխարի հոտ էր անցնում։ Ասելիք էր դարձել։ Ավետիք Իսահակյանը ամեն անգամ հորս տեսնելիս իմ մասին հարցնում էր՝ դոշակը ո՞նց է։

Որդի՛ս, վստահ եմ՝ այս տողերը կարդալիս դու էլ քո մանկությունն ես հիշելու, արթնանալու են քո մանկության պատկերները, քո ծննդավայրը… Դու իմ շարունակությունն ես, ես քո անցյալն եմ, որովհետև մենք մի Հայրենիք ունենք, մի կենսագրություն: Քո ցավն իմ ցավն է, իմն են քո ձախողումներն ու նվաճումները, վրիպումներն ու հաջողությունները։ Դու իմ զինվորն ես:… Ու ես քեզ հետ անկեղծ եմ խոսելու, առանց տողատակերի. չեմ մխիթարելու, չեմ ասելու՝ ոչինչ, մեծ բան չի եղել, ամեն ինչ շտկելի է: Ասելու եմ ՝ շատ դժվար է լինելու վերագտնել կորցրածը, բայց միևնույն ժամանակ վստահեցնելու եմ, որ դու կարող ես…Ապագան քոնն է: Ներիր, որ քեզ վրա դրեցինք էս բեռը: Բայց ի՞նչ անենք, ո՞ւմ հետ կապենք մեր հույսը. դու ես մեր որդին, մեր քաջը, մեր զինվորը…Գիտես՝ զինվոր նշանակում է զենք կրող: Մենք զենքի հետ մեր կյանքն ենք քեզ տվել, մեր ամբողջ սերը, մեր ուժը, մեր պատիվը…Աշխարհում 5 հազար ազգ ու ցեղ կա, միայն 200-ը ինքնիշխան պետություն ունեն, մեկը մենք ենք: Սա մեծ հենարան է մեր ամենաբարձր թռիչքների համար: Իսկ էն, որ մենք թռչելու ենք, կասկած չկա:

Երբ գրում եմ էս տողերը, ձյուն է գալիս: Որդի՛ս, դու հիմա կանգնած ես բարձրում՝ սահմանին, ձյունը թափվում է գլխիդ, նստում ուսերիդ, սառնամանիքը խփում է դեմքիդ… որ ես՝ 85-ամյա դերասանս, կարողանամ իմ տաքուկ տանը ապահով նստած՝ քեզ նամակ գրել: Շնորհակալ եմ, որդի՛ս:

Մենք շատ ծանր գին վճարեցինք անկախ Հայրենիք ունենալու համար: Մեր պատվի ու փառքի, մեր ցավի ու կորստի մունետիկ «Եռաբլուրն» է այսուհետ մեր ներքին հավատաքննիչը:

Հայրենիքը մենք չենք ընտրում, այն ծնողի նման մեզ տրվում է ի վերուստ: Որդի՛ս, զիջիր, ինչ ուզում ես, տուր ամեն ինչ, մենակ կյանքդ ու Հայրենիքդ պահպանիր: Ես չեմ կարող ընտրություն անել քո Կյանքի ու Հայրենիքի միջև: Խոստացիր, որ կապրես ու կհաղթես:

Իսկ մենք թիկունքում մաքրվում ենք քեզնով, ազնվանում ենք քեզնով, արիանում ենք քեզնով: Հիշում ենք քեզ բարձրում, ճերմակ ձյուների մեջ, ու ավելի լավն ենք դառնում: Բարձրանում ենք քեզ հետ: Գիտես՝ քանի աղոթք է հնչում քեզ համար գիշերվա լռության մեջ ու լուսաբացին: Ամեն ժամ: Մեր սիրտը ափեափ լցված է քո սիրով:

Բարի ծառայություն, որդի՛ս, իմ ուժեղ, իմ քաջ, իմ պատվախնդիր զինվոր:

Պատրաստեց ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆԸ