ՀԱՆՈՒՆ ՎԱՂՎԱ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ

Զրույց մանկավարժական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, նկարիչ ԱՐՄԵՆ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ

-Պարո՛ն Հարությունյան, ես նկատել եմ, որ Դուք տարբեր զրույցների ժամանակ ավելի հաճախ խոսում եք ոչ թե Հայրենիքի, այլ ծննդավայրի հանդեպ սիրուց:

-Ամեն մարդու ծննդավայրն իր համար Հայրենիքի սիրտն է: Ես լոռեցի եմ, Ձաղիձորից: Գարնանը Ձաղիձորը դեղնում էր, որովհետև հոնի ծաղիկը դեղին էր, իսկ մեր անտառները, բաղերը ծածկված էին հոնի ծառերով: Նայեք իմ կտավները ու կտեսնեք, թե ինչպիսին էր իմ մանկության դեղինը: Ամռանը Ձաղիձորը պատվում էր կանաչով: Ես մինչև հիմա այդ նույն կանաչով եմ նկարում: Ձաղիձորում մեծ ժայռ կար, անունն Ավանաքար էր: Ժայռին նայելիս նրա ուժն ու վեհությունը լցվում էին ուղիղ սրտիդ մեջ: Մարդիկ ասում էին, որ Ավանաքարը ձաղիձորցիների պահապան հրեշտակն է: Մեր տղաները Ավանաքարի մոտ էին հասունանում. եթե կարողացար մագլցել ժայռի գագաթը, ուրեմն արդեն տղամարդ ես: Ես ավելի քան տասն անգամ նկարել եմ Ավանաքարը: Երբ ինձ հարցնում են՝ ինչպե՞ս նկարիչ դարձար, պատասխանում եմ՝ Ձաղիձորի բնությամբ ու հորս զրույցներով:

-Ինչի՞ մասին էին ձեր զրույցները:

-Հայրս՝ Սերյոժա Հարությունյանը, կրթություն չուներ, բայց մտավորական էր. հրաշալի նկարում էր, բազմակողմանի զարգացած էր, սիրում էր գեղարվեստական գրականություն կարդալ, պատմվածքներ էր գրում: Նաև գլուխ էր հանում տեխնիկայից: 60-ականներին մեր տան դուռը հեռակառավարմամբ էր բացվում. հայրս էր հորինել: Ինչի՞ մասին էինք զրուցում. նկարչության, գրականության, մարդկային հարաբերությունների, առաջադիմության… Արվեստը նրբացնում է երեխայի, երիտասարդի հոգին, նրան ավելի զգայուն ու կարեկից է դարձնում, մղում է դեպի գեղեցիկը, բարձր գաղափարներ, վեհ երազանքներ է ծնում: Ես առաջին անգամ նկարել եմ Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի» վեպը կարդալուց հետո: Այնպես էի տպավորվել, որ նկարեցի ինձ՝ փոքր Ռեմիի կերպարով: …Դուք գիտեի՞ք, որ Հիտլերը պատանեկության տարիներին նկարել է: Նա ցանկացել է նկարչական կրթություն ստանալ, բայց չի կարողացել: Գուցե ասածս ծայրահեղ թվա, բայց ես կարծում եմ՝ եթե Հիտլերը նկարիչ դառնար, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը չէր լինի: Կրթությունն ու կրթվածությունը մարդու ներաշխարհը փոխող ամենամեծ ուժն է: Հայրս ասում էր՝ ես ինքնուս եմ, ուզում եմ, որ դու գիտությունով նկարես: Մեր ընտանիքը տեղափոխվեց Վանաձոր, որպեսզի ես կարողանամ նկարչական կրթություն ստանալ: Ծնողներս այդքան կարևորում էին ուսումն ու կրթությունը:

-«Եռանկյունի» ֆիլմից հայտնի դրվագը հիշեցի՝ ան գիտությունով կչալե: Պարո՛ն Հարությունյան, իսկ ինչպե՞ս եղավ, որ Դուք խորացաք ոչ թե բուն նկարչության, այլ արվեստի գիտության մեջ:

-Ես դպրոցում «երեքներով» եմ սովորել, բայց Թերլեմեզյանի անվան նկարչական ուսումնարանն ավարտեցի կարմիր դիպլոմով: Հետո ուսումս շարունակեցի մանկավարժական ինստիտուտում: Երբ ավարտում էի բուհը, ինձ ասացին, որ մանկավարժության ֆակուլտետի գեղագիտական դաստիարակության բաժնի ասպիրանտուրայում ուսանելու հնարավորություն կա, ինչը ինձ շատ հետաքրքրեց: Այդտեղ ես ուսումնասիրեցի գեղարվեստական կրթության դրվածքը 19-րդ դարի հայ հոգևոր թեմական դպրոցներում: Ու ապշեցի, տեսնելով, թե մանկավարժության ու գեղագիտական դաստիարակության ինչպիսի բարձր ավանդույթներ ունենք: Գևորգյան ճեմարանում երաժշտություն են դասավանդել Կոմիտասը, Մակար Եկմալյանը, նկարչություն՝ Փանոս Թերլեմեզյանը, Գարեգին Լևոնյանը: Պետրոս Ադամյանի ջանքերով հայկական դպրոցներում «Թատրոն» անվանումով առարկա են դասավանդել: Ես ուսումնասիրեցի նաև արևմտահայ մանկավարժության փորձը՝ Հովհաննես Հինդլյանի «Նոր դպրոցը»: Մենք կարիք չունենք տեղայնացնելու օտարների փորձը, ահա այն առատ ակունքը, որից պիտի սնվենք: Ես գրեցի 7 ուսումնական ձեռնարկ և 50-ից ավելի գիտական հոդվածներ… Կրթությունը ուսուցում է և դաստիարակություն: Աշխարհի բոլոր առաջադիմությունների առանցքում կիրթ մարդն է: Երկիրն առաջ մղելու բոլոր փորձերը ձախողվելու են, եթե չունենանք կիրթ հասարակություն, ասել է թե՝ կիրթ ընտանիքներ, կիրթ մասնագետներ…

-Դուք 20 տարի դասավանդել եք Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում, հիմա դասավանդում եք Բրյուսովի անվան օտար լեզուների համալսարանում, ի՞նչ եք ուսուցանում տասնամյակներ շարունակ:

-Ուսուցանում եմ, թե ինչպես մարդուն դաստիարակել արվեստի միջոցով: Եվ ինչպիսին պետք է լինի ուսուցիչը: Ինչպես հասկացաք՝ դրանք երկու տարբեր առարկաներ են:

Չինաստանում աֆորիզմ կա՝ ոտքդ հետ քաշիր. ուսուցչիդ ստվերի վրա ես կանգնել: Իսկ Մակեդոնացին ասում էր՝ ես երախտապարտ եմ ծնողներիս, որ ինձ կյանք են տվել, և երախտապարտ եմ ուսուցչիս, որն ինձ սովորեցրել է, թե ինչպես ապրեմ այդ կյանքը:

Ես գնում եմ դպրոցներ և նկարչության վարպետության դասեր եմ տալիս աշակերտներին, զրուցում եմ արվեստի, հայրենասիրության ու բանակի մասին: Ես շատ եմ կարևորում դպրոցը, գիտեմ, թե ինչ շնորհակալ գործ է աշակերտներին ուսուցանելը: Դա ներդրում է՝ հանուն ապագայի, հանուն վաղվա Հայաստանի: Շուտով կգնամ Սյունիք՝ Քաջարանի ու Կապանի դպրոցների աշակերտների հետ հանդիպելու:

-Երբևէ եղե՞լ եք բանակում:

-Այո՛, շրջել եմ զորամասերում, դասախոսություններ եմ կարդացել զինվորների համար: Հրաշալի, պայծառ, արիասիրտ զինվորներ ունենք: Ուզում եմ, որ նրանք ավելի լավ ճանաչեն սեփական ժողովրդի մշակութային ժառանգությունը, որպեսզի ավելի լավ պատկերացնեն իրենց առաքելությունը՝ որպես Հայրենիքի պաշտպան:

-Ի՞նչ կտավներ եք ցուցադրելու առաջիկայում:

-Բնանկարներ ու նատյուրմորտներ: Սրտի թրթիռով եմ սպասում հատկապես Գորիսի պատկերասրահում կայանալիք ցուցահանդեսիս: Սիրում եմ ցուցադրվել մարզերում, մոտ լինել բնությանը, շփվել սահմանամերձ բնակավայրերի բնակչության հետ: Ես նրանցից հայրենասիրություն, քաջություն, լավատեսություն ու վճռականություն եմ սովորում:

-Ի՞նչ կասեք՝ որպես մեր զրույցի վերջաբան:

-Վերջերս Կիպրոսում էի: Չքնաղ երկիր է, ամեն ինչ հրաշալի էր, բայց ես օրերն էի հաշվում, թե երբ պիտի Հայաստան վերադառնամ:

ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ