ԳԱԼԻՊՈԼԻՆ` ԼԱԿՄՈՒՍԻ ԹՈՒՂԹ

«Երբ համաշխարհային առաջնորդները ապրիլին կհավաքվեն Գալիպոլիում, 1,5 միլիոն սպանված հայերի ուրվականները կուղեկցեն նրանց»: «The Independent», 21 հունվարի, 2015 թ.

Այլևս իրողություն է, որ ժամանակակից Թուրքիան ոչ միայն հերքում է Հայոց ցեղասպանությունը, այլև Գալիպոլիի ճակատամարտի օրը հիշատակելու արդարացմամբ հայերի ցավը դարձնում է տոնակատարությունների առիթ: Սրա համեմատ ժխտողականությունը թվում է պարզունակ մի խաղ:

Այն, որ Թուրքիայի կառավարող վերնախավը բոլոր հնարավոր էպատաժային քայլերն անելու էր Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ, նորություն չէր հայ-թուրքական հարաբերություններից փոքրիշատե գլուխ հանող յուրաքանչյուր մարդու համար: Ցավոք, բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու, որ սա կարող է լինել Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցից առաջ Անկարայի նորանոր սադրանքների սկիզբը:

Անշուշտ, առավել աներևակայելի էր Էրդողանի հաջորդ քայլը՝ ի թիվս այլ պետությունների ղեկավարների նա հրավեր ուղարկեց Հայաստանի նախագահին և Երևանից ստացավ զուսպ ու արժանապատիվ, իր մեկուկես միլիոն զավակների սպանդը սգացող, սակայն դեպի ապագա միտված պետության պատասխան:

Գալիպոլի գնալու՝ աշխարհի ավելի քան 100 պետությունների առաջնորդներին ուղարկված Էրդողանի հրավերն այլևս լակմուսի թուղթ է և արժեքային ընկալումների յուրատեսակ չափիչ:

Չանակկալե վերանվանված հունական Գալիպոլիից ոչ հեռու լեգենդար Տրոյայի ավերակներն են: Եվ այդ պատերը տեսել են անտիկ պոեզիայի ոգեշնչման աղբյուր դարձած պատերազմ, որ կրած պարտության պատճառը տոնախմբություն կազմակերպելու համար անառիկ քաղաքի պարիսպներից ներս տարված նվերն էր: Աքեացիների ծուղակը՝ փայտե ձին, որի մեջ թաքնվել էին թշնամու զինվորները, կործանեց Տրոյան և Վիրգիլիոսի բառերով դարձավ նախազգուշացում. «Վախեցեք նվերներ բերող դանայացիներից»…:

Այժմ ձին Էրդողանի հրավերն է, իսկ ծպտյալ զինվորները՝ մարդկության դեմ գործած հանցանքների ժխտումը խրախուսող այն արժեքային հենքը, որի վրա կառուցված է Թուրքիայի նախագահի կանչը: Ի դեպ, զինվորների մասին… Գալիպոլիի ճակատամարտը տանուլ տալու վտանգը հաղթահարող Օսմանյան կայսրությունը մարտի 18-ից շաբաթներ անց ձեռնամուխ եղավ հայության ամբողջական ոչնչացման ծրագրին:

Արա ԱՆԱՆՅԱՆ