ՎԱՐՁԿԱՆՈՒՀԻՆ ԵՎ ԳԵՆԵՐԱԼԸ
– Իսկ ես քեզ… խնայեցի՜,– անորոշ զղջացել էր վարձկանուհին։
– Դեռ պարզվում է՝ իմ բարերա՞րն ես, պահապան հրեշտա՞կը,– ծաղրել էր Գեներալը։
– Ինչպես կուզես, միայն թե ինքս էլ չգիտեմ՝ ով եմ ես. գուցե իսկապես էլ՝ թշնամի՞, և պետք էր «սպանել քեզ ու գլխագի՞ն պահանջել». հը՛, ի՞նչ կասես, Սո՛-լո՛-մո՛ն,– վանկարկել էր այլալեզու առոգանությամբ՝ է՛լ ավելի խռովելով նրա հոգին։– Տեսնո՞ւմ ես, նույնիսկ անունդ գիտեմ, ուրեմն ինչ-որ բան արժես,– խորիմաստ մի ժպիտ էր խաղացրել շուրթերին։
– Ձա՛յնդ՝ ասացի…
– Խնդրում եմ, ասա՛, հիշո՞ւմ ես…
– Չէ՛, չե՛մ հիշում… ոչինչ չեմ հիշում…
– Դե, ուրեմն, պատի՛վ արա, սպանի՛ր ինձ,– հուսահատ հորդորել էր վարձկանուհին՝ մեկնելով նագանը։– Դու անզեն ես…
Հակառակորդ կնոջ անակնկալ առաջարկից շուրջը ամեն բան միանգամից ընդվզել էր Սողոմոնի դեմ, և ներքին, գերագույն այդ լարվածությունը հետզհետե վերածվել էր հաշմող տենդի՝ հիվանդագին ընդունելով իր «մերկությունը»։ Քանի որ հոգեկան տվայտման անհավասարակշիռ մի պահի դիրքերից «փախչելով»՝ մոռացել էր կապել պատրոնդաշն ու ատրճանակով գոտին, դրա համար էլ ամոթահար էր, ինչը և նրա արժանի պատիժն էր։
– Չա՛րք ես, չա՛րք…
– Գի՛ժ,– փոխադարձել էր աղջիկը։
Վարձկանուհու փաղաքուշ բնութագրականից Սողոմոնի գժությունն իսկապես էլ բռնել էր՝ նպաստավոր ներգործություն ունենալով նրա այն կարկամ զգայարանների վրա, որոնց շնորհիվ վերստին կյանքի էին կոչվել տեղանքում կողմնորոշվելու Գեներալի կամքն ու վճռականությունը՝ փոխադարձելով հրաժեշտի խոսքեր, ինչպես վայել է ընտրյալ հակառակորդին։
–Չփորձես այլևս ինձ կանչել… կսպանեմ, իմացած եղիր, հա՛, հաստատ եմ ասում,– խորշող հպարտությամբ հեռացել էր։
Հետո, երբ միտք էր արել գլխով անցած-կատարվածի մասին, անբնական էր համարել վարձկանուհու օտարոտի պահվածքը մի նսեհ հայի նկատմամբ, որ, առանց իսկ ինքնապաշտպանական տարրական զգուշության, բոլորովին անզեն հայտնվել էր ճակատային գծից այն կողմ՝ ի ցույց դնելով ինքնիշխան տղամարդու իր անբասիր նկարագիրն ու հոգու աննահանջ շնորհները, որոնցով էլ զրահավորված դիմակայել էր վարձկան կնոջ թովչանքին, թեև վերջինս կարող էր հեշտությամբ «տիրանալ իրեն», եթե կամենար… երբ ինքը, թիկունք դարձրած, անպաշտպան հեռացել էր։
8
– Իսկ ի՞նչ էր վարձկանուհին փորձում հիշեցնել քեզ,– հարցրի՝ հետաքրքրասիրությունից եփ գալով։
– Այո՜, ճակատագրից չե՛ս փախչի, մինչդեռ կարծում էի, թե կհաջողվի խաբս տալ… մոռանալ,– Սողոմոնը դարձյալ խուժեց գերբնականի ոլորտը։
– Մոռանալ ո՞ւմ, ի՞նչը,– պնդեցի զգուշորեն։
– Ես հենց այսպես էլ պատկերացրել էի, որ երբևէ քեզ նմանին եմ բացելու սրտիս գաղտնիքը. դրա համար էլ ասում եմ՝ հիմա՛ եկար…
– Ինձ նմանին կարող ես և չվստահել սրտիդ գաղտնիքը,– նեղացած ձևացա։
– Ես քեզ, ո՞վ գիտի, գուցե պատիվ եմ անում, իսկ դու նա՞զ ես ծախում,– ձայնը թույլ էր, բայց կորովի։– Ուրեմն՝ իմացած եղիր. վարձկանուհուն ես վաղուց եմ ծանոթ… երբ դեռ խաղաղ էր, և Երևանն էլ հինն էր…
–Կյանքում ամեն ինչ էլ հնարավոր է,– միտումնավոր չեզոք արտահայտվեցի, որպեսզի հրահրեմ Գեներալի՝ ինձ անհայտ կենսագրության թաքուն էջերը։
– Խելո՜ք ես (ուզում էր ասել՝ խորամանկ),– ցանցե մահճակալին հորիզոնական դիրքի բերելով հոգնած մարմինը՝ հայացքը հառեց բլինդաժի գերանակապ առաստաղին. կարծես հարբած լիներ վաղեմի տպավորությունների նորոգ թարմությամբ, որպիսին պատկերանում էին նրան անցյալի դեպքերը։– Մեր տունը Կապույտ մզկիթի մոտ էր,– ծայր տվեց ծանրաշունչ հափշտակությամբ,– որտեղ դեռ կանգուն էին հին քաղաքի աղյուսաշեն, կիսավեր տան պատերը, որի ավերակներում մի ծեր գնչուհի էր ապրում։ Ոչ ոք չգիտեր՝ որտեղից է եկել և դեպի ուր մի օր անհետացավ ճակատագրեր գուշակող զառամյալ կինը, ում պատգամախոս ձայնը հիմա էլ լսում եմ տարիների հեռվից, որ դեռ այն ժամանակ ինձ համար մարգարեացավ ճշմարտություններ, որոնք իմ կյանքի ուղեկիցը դարձան՝ կանխատեսելով արյուն, ավեր ու սեր։ «Կյանքիդ ուղին լի է տառապանքով,– ձեռքիս ափն առնելով իր չորչորուկ, դողդոջ ձեռքերի մեջ՝ գուշակեց գնչուհին,– դաժան, մահացու փորձությունների կհանդիպես քո ճանապարհին, սակայն, իմացիր, պիտի դիմանաս, հաղթես ու բարձրանաս արհավիրքների վիհից՝ անունդ չարատավորած։ Ողջ կյանքում կսիրես մեկին, ում երբեք էլ չես հայտնի քո սերը. ճակատագիրը ձեզ կբաժանի իրարից, որպեսզի մի օր հանդիպեցնի նորից՝ մի վերջին անգամ, և այնժամ երկինքը նրան իր գիրկը կկանչի։ Եվ ուր էլ գնաս, որտեղ էլ քեզ ափ նետի նախախնամությունը, մեկ է, փնտրելու, բայց երբեք էլ չես գտնելու նմանին, ում կսիրես ճշմարիտ, անապակ սիրով»։ Գուցե զավեշտալի հնչի, բայց նա, ում սիրեցի, պահպանելով նրա պատկերը սրտիս անհանգիստ խորքերում, գեներալի աղջիկ էր.– թվում էր՝ ինքը ևս հանգել է այն հստակ համոզման, որ մի անհեթեթ զուգորդմամբ իր անվան շուրջը գոյացել էր սոսկ գեներալներից կազմված մի ամենակուլ, կախարդական շրջան։– Հոր մինուճար զավակը։ Մենք միասին նույն դպրոցում էինք սովորում, ես՝ հայկական, իսկ նա՝ ռուսական բաժնում, որտեղ ռուսախոս հայ ընտանիքների երեխաների հետ ուսանում էին նաև Երևանի կայազորում ծառայող խորհրդային սպաների տղաներն ու աղջիկները։
Ամեն Աստծո օր, կանուխ արթնանալով, ես խնամքով խոզանակում էի միակ աշակերտական համազգեստս, կարը կարին բերելով՝ սղալում շալվարիս սուրանկյուն ծալերը, ինչը, իմ համոզմամբ, ինքնավստահ տեսք էր տալիս ինձ, այնինչ հնամաշ կոշիկներս, որոնք ես ինքնամոռացության աստիճան փայլեցնում էի հատուկ քսուքով, միևնույն է, ի դերև էին հանում անզուգական երևալու ապարդյուն ջանքերս, ոնց որ «Աքիլլեսյան գարշապար»։ Եվ ամեն անգամ, գիտակցելով իմ անկատար, խոցելի կողմերը, վհատ վճռականությամբ շտապում էի դասերն սկսվելուց առաջ զբաղեցնել իմ տեղը դպրոցի հարևանությամբ աճած հաստաբուն թխկենու ետևը, որն իմ մեկուսի «մեղքերի» միակ խոստովանահայրն էր ու վկան՝ մնալով այնքան ժամանակ, մինչև որ հանդիպակաց կողմում՝ մայթեզրին, կտրուկ արգելակելով, կանգ էր առնում գեներալի ծառայողական մեքենան, որի միջից ճարպիկ ցատկով դուրս էր թռչում զվարթուն լեհուհին (նրանց ընտանիքը լեհ ազգից էր սերում)։
Շարունակելի
ԳԱԳԻԿ ՄԱԽՍՈՒԴՅԱՆ
