Հին Օսկոլ (Բելգորոդ) «Ճոճանակ-հուշարձան». շարքից դուրս եկած թնդանոթի փողից կախ ճոճանակին ճոճվում է փոքրիկը, ասես ընդվզելով` ես իմ մանկությունն եմ ուզում:

«Հուշարձան սպանության վայրում» (Բելառուս). «Կրինկի» հանգստյան տանը նացիստները հավաքեցին մոտակա մանկատան բոլոր հրեա երեխաներին: 1942թ. ապրիլին տեղացի բնակիչներին տարան անտառ և ստիպեցին փոս փորել: Երեկոյան փոսի մոտ բերելով ուժասպառ երեխաներին՝ գնդակահարեցին: Սպանվեց մինչև 12 տարեկան 84 երեխա:

1958թ. Հիրոսիմայի «Խաղաղության պուրակում» կանգնեցվեց Սադակոյի արձանը` ոսկե կռունկը ձեռքին: Սադակոն ատոմային ռումբի և դրա սարսափազդու հետևանքների խորհրդանիշն է:

Այս հուշահամալիրն էլ նվիրված է Տանյա Սավիչևային և պատերազմի երեխաներին (Ռուսաստան): Դպրոցական Տանյան Լենինգրադի բլոկադայի ժամանակ օրագրում գրառել է իր շուրջ կատարվածը: Օրագրի ինը էջերից վեցի վրա հարազատների` մոր, տատի, եղբոր, քրոջ, երկու քեռիների մահվան տարեթվերն են: Ինքը` Տանյան, մահացել է էվակուացիայի ժամանակ: Բլոկադայից հրաշքով ողջ են մնացել ավագ քույրն ու եղբայրը, որոնց շնորհիվ էլ աղջնակի օրագիրը պահպանվել է և դարձել Մեծ հայրենականի դաժանության խորհրդանիշներից մեկը:

1942թ. հունիսի 10-ին նացիստները շրջապատեցին Չեխիայի Լիդիցե քաղաքը և բնաջնջեցին ամբողջ բնակչությանը. գնդակահարեցին 15-ից բարձր բոլոր տղամարդկանց, կանանց քշեցին համակենտրոնացման ճամբարներ: 105 երեխաներից բոլոր մինչև մեկ տարեկաններին գերմանացրին, իսկ մնացած 82-ին ոչնչացրին Խելմնոյի մոտ գտնվող մահվան ճամբարում:

Ռոստովում էլ բոլորովին վերջերս բացվել է «Պատերազմի երեխաները» անվանումով հուշարձան: Հեղինակը հայազգի ճարտարապետ Կարեն Պարսամյանն է:

Երևանի Արաբկիր համայնքի զբոսայգիներից մեկում 2015թ. ապրիլի 30-ին բացվեց «Պաշարված Լենինգրադի երեխաներին» հուշարձանը: Հայաստանը Հայրենական մեծ պատերազմի օրերին օգնության ձեռք մեկնեց այդ երեխաներին, և հուշարձանը կառուցվեց ի նշան երախտագիտության Լենինգրադի բլոկադայից հրաշքով փրկված և Հայաստանում ապաստան գտած երեխաների հանդեպ հոգատար վերաբերմունքի:

«Լացող տղան» (Ֆինլանդիա). հուշարձանը նվիրված է որբացած երեխաներին (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին Ֆինլանդիայում 50 հազար որբ կար):