ԲԱՔՎՈՒՄ Է ՀՈՐԻՆՎԵԼ ԼՂ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ «ԼԱՎՐՈՎՅԱՆ ԾՐԱԳԻՐ» ԿՈՉՎԱԾԸ

ՍՏԱՆԻՍԼԱՎ ՏԱՐԱՍՈՎ
Քաղաքական վերլուծաբան

Պատերազմի վերսկսման հավանականություն տեսականորեն կա, բայց Ադրբեջանը չունի ռազմական գործողությունների վերսկսման ներուժ, քանի որ դրանք ապրիլյան իրադարձություններից հետո կտրուկ նվազել են: Բացի այդ, նույն քառօրյա պատերազմից հետո դիվանագիտական «բլոկադա» սկսվեց Բաքվի համար:

Վիեննայի հանդիպումից հետո ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի ու Ռուսաստանի ղեկավարներն իրենց անմիջական վերահսկողության տակ առան գործընթացը, ինչը դժվարացրեց Բաքվի` «խաղերի» դիմելու հնարավորությունը: Նախ՝ Ադրբեջանը պայմանավորվածությունների ձեռք բերման ու դրանց իրականացման մասին փաստաթուղթ ստորագրեց, հետո հերքեց, թե նման պայմանավորվածության համաձայնել է, հետո էլ Սանկտ Պետերբուրգում վերահաստատեց այն, ինչ որոշվել էր Վիեննայում: Պուտինը ստիպեց Ադրբեջանին ստորագրել «վիեննական փաստաթուղթը»:

Ադրբեջանը «հակա» քայլ է անում՝ շրջանառության մեջ դնելով, այսպես կոչված, Լավրովի կամ Պուտինի ծրագիրը: Այդպես չէ՛, ոչ մի ծրագիր էլ չկա՜, կան կոշտ նախապայմաններ՝ միջանկյալ խնդիրների լուծման համար: Իսկ դրանք առաջին հերթին վերաբերում են շփման գծի ողջ երկայնքով հետաքննական մեխանիզմների տեղադրմանը, մշտադիտարկմանը:

Ես համոզված եմ, որ ադրբեջանական շանտաժի փուլն ավարտվել է: Եթե Ադրբեջանը կարողանար լուծել հակամարտությունը` կաներ ապրիլին՝ զավթելով գոնե չորսից հինգ շրջան: Այնպես որ՝ ադրբեջանական որևէ հաղթանակի մասին խոսք լինել չի կարող:

Հատկապես հիմա, երբ ԼՂ հակամարտության կարգավորման հարցում ակտիվ աշխատում են ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի ու Ռուսաստանի նախագահները, հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով լուծելու ցանկացած փորձ կդատապարտվի այս երեք պետությունների արտաքին գործերի նախարարների, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից:

Դեպքերը չեն զարգանում այնպես, ինչպես կցանկանար Ադրբեջանը: Ադրբեջանը փորձում է նորից շահարկել հարցի ուժային կարգավորման տարբերակը, բայց այն արդեն գործող չէ, այլևս հնարավոր չէ ուժով հարց լուծել: Ադրբեջանը կորցրեց այդ «հնարավորությունը»:

Բաքուն ուզում էր տապալել Մինսկի խմբի աշխատանքը, Պուտինին ու Օբամային, Պուտինին ու Օլանդին հակադրության մեջ ներքաշել, ազատվել Ռուսաստանի ներկայությունից, բայց չէ՞ որ Վիեննայի հանդիպման գաղափարը պաշտոնական Մոսկվայինը չէր: Ռուսաստանը եղել է այդ նախաձեռնության մշակման մասնակիցը, բայց ոչ նախաձեռնողը:

Ես կարծում եմ, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը՝ եռանախագահների գլխավորությամբ, ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդում շրջանառության մեջ կդնի նոր բանաձև, որը հակամարտության կողմերին հրադադար կպարտադրի, կպարտավորեցնի զինադադար ապահովել:

Լեռնային Ղարաբաղում աստիճանաբար շահագործման է հանձնվում օդանավակայանը, կա շփման գծում մշտադիտարկում անցկացնելու գործընթաց: Ղարաբաղը ապաշրջափակման ուղեծրի մեջ է, ու բնական է, որ Ադրբեջանն իր տեղը չի գտնում: Արդյունքում՝ իրար հակասող հայտարարություններ է անում, երբեմն կարդում եմ, չեմ հասկանում, թե որտեղ է տրամաբանությունը:

Ադրբեջանում էլ հասկանում են, որ պարտվում են, «անհանգիստ» շարժումներ են անում:

Իրավաբանորեն ՄԽ-ն կարող է հասնել նոր բանաձևի ընդունման, երբ երեք պետությունների ղեկավարները՝ Պուտինը, Օլանդը, Օբաման, նախ` իրար միջև համաձայնության գան, ապա՝ ներկայացնեն ՄԱԿ-ի ԱԽ-ն, որի անդամ են ի դեպ այդ երեք պետություններն էլ՝ ՌԴ, Ֆրանսիա, ԱՄՆ:  Նրանք կարող են ներկայացնել բանաձև, որում կլինեն ամրագրված Վիեննայի  պայմանավորվածությունները, դրանց վերահաստատումը Պետերբուրգում, ինչպեսև հանձնառությունը չկատարելու վերաբերյալ որոշակի դիտարկումներ:

Այս ընթացքում միայն մեկ շոշափելի առաջընթաց գրանցվեց. կողմերը վերադարձան 1994-95թթ. զինադադարի մասին պայմանագրին, որի կնքմանը Լեռնային Ղարաբաղը ներկայացել է որպես հակամարտության կողմ: Դրա համար էլ Ադրբեջանը նոր փաստաթուղթ էր ուզում ստորագրել, բայց Մոսկվան ասաց` ո՛չ, ուզում եք-չեք ուզում, առանց Ղարաբաղի մասնակցության բանակցությունները լիարժեք լինել չեն կարող:

Ռուսաստանը Մինսկի խմբի երեք համանախագահող երկրներից միակն է, որին անմիջականորեն առնչվում է հակամարտությունը:  Ուզենք-չուզենք` ղարաբաղյան խնդիրը Ռուսաստանի սահմանների մոտ է ծավալվում, ու ցանկացած զարգացում կարող է տարածաշրջանային պայթյուն առաջացնել՝ ներքաշելով Ռուսաստանին: Մենք Իսպանիայում կամ Կանադայի հարավում չենք, որ աչք փակենք, ասենք՝ դե լա~վ, մեր շահերը չեն վնասում: Բաքվում են հորինել «Լավրովի ծրագիր» կամ «Պուտինի ծրագիր» հասկացությունները: Չունի՛ Ռուսաստանն իր ծրագիրը, չո՛ւ-նի՛: ՌԴ-ն չեզոք դիրք ունի ԼՂ հակամարտության հարցում: Մենք ճնշում չենք գործադրում կողմերից և ոչ մեկի վրա: Պատկերացրեք՝ ինչ կլիներ քառօրյա պատերազմի ժամանակ, եթե հանկարծ Ռուսաստանը հրապարակային աջակցություն ցուցաբերեր հայկական կողմին: Թուրքերը, որոնք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ են, բայց ոչ եռանախագահող, արդարացիորեն կհայտարարեին, որ Ռուսաստանը հակամարտության կողմ է, հարց կբարձրացնեին ՄԽ կազմի փոփոխության: Եվ ո՞վ կշահեր սրանից:

«Թերթ.am»