ԽՈՑՎԵՑԻՆ ԲՈԼՈՐ ԹԻՐԱԽՆԵՐԸ

Ծովի մակերեւույթից երկու հազար մետր բարձրության վրա, լեռնային ու բարդ օդերեւութաբանական պայմաններում զինված ուժերի ՀՕՊ զորքերի զենիթահրթիռային ստորաբաժանումների հաշվարկները նախապատրաստվում են մարտական հրաձգության: Հակաօդային ընդհանուր խմբավորումը, որում ընդգրկված են բանակային զորամիավորումներն ու համագործակցության շրջանակում պաշտպանության բանակը, պայմանական հակառակորդի դեմ պետք է վարի հակաօդային մարտ՝  դյուրակիր զենիթահրթիռային համալիրներով, «Ստրելա-10» եւ «Օսա-ԱԿ» մարտական մեքենաներով:

ՀՀ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը, ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ, գեներալ-լեյտենանտ Մովսես Հակոբյանը եւ զինված ուժերի բարձրաստիճան հրամկազմի ներկայացուցիչները ժամանում են զորավարժարան՝ հետեւելու ընդհանուր մտահղացման իրագործմանը, խնդիրների կատարմանը, հրամանատարների գործողություններին, սպառազինության կիրառմանը: Համահավաք ստորաբաժանումների կրակի կառավարումն իրականացնելու համար ծավալված է շարժական երկու կետ: Այստեղից են ՀՕՊ զորքերի պետ, գնդապետ Արմեն Վարդանյանն ու ՀՕՊ զորքերի պետի տեղակալ, գնդապետ Արթուր Պողոսյանը ղեկավարելու հրաձգությունը:

Ըստ մտահղացման՝ հրաձգությունը իրականացվելու է երկու փուլով: Զենիթային հրթիռային ստորաբաժանումները զբաղեցնում են իրենց մարտակարգերը երկու գծով: Առաջին գծում դյուրակիր զենիթահրթիռային համալիրներն են, երկրորդ գծում՝ «Ստրելա-10» եւ «Օսա-ԱԿ» մարտական մեքենաները: Յուրաքանչյուր թիրախի ոչնչացման համար նշանակվում է երկու հրթիռ: Ազդարարվում է զորավարժությունների առաջին փուլի մեկնարկը: Իրականացվում է օդային իրադրության նմանակում լուսածրող արկերի կրակոցով: Ստեղծված օդային իրադրությունը երկրորդ կարգի բարդության է՝ միջին հզորության խանգարումներով:

-Մարտական աշխատանքը թույլատրում եմ,- գնդապետ Պողոսյանի ձայնն է:

Դյուրակիր զենիթահրթիռային համալիրների երկու ջոկերը՝ ավագ սերժանտ Թովմասյանի ու սերժանտ Սարգսյանի հրամանատարությամբ, ոչնչացնում են առաջին թիրախները: Իրականացվում է ջոկերի հերթափոխ: Մարտական հաշվարկները զբաղեցնում են մեկնարկային դիրքերը եւ բերվում համար մեկ պատրաստականության: Արձակվում են նոր թիրախներ: Կրակային խնդիրը կատարում են ավագ սերժանտ Նուրիջանյանի եւ սերժանտ Մկրտչյանի ջոկերը: «Իգլա» դյուրակիր զենիթահրթիռային համալիրով անվրեպ խոցվում են նշանակետերը:

«Իգլա» համալիրը նախատեսված է ռեակտիվ, գազատուրբինային եւ մխոցավոր ինքնաթիռները, ինչպես նաեւ ուղղաթիռները հանդիպակաց եւ հասանելի կուրսերում, բնական եւ ջերմային խանգարումների պայմաններում ոչնչացնելու համար: Համալիրից հրթիռի արձակումը իրականացվում է զենիթային հրաձիգի ուսից՝ կանգնած կամ ծնկած վիճակում: Այսօր առաջնագծի ամբողջ երկայնքով ստեղծված է հզոր հակաուղղաթիռային պաշտպանության համակարգ՝ ժամանակակից «Իգլա-Ս» տիպի համալիրներով:

Երրորդ դրվագում ԴԶՀՀ ջոկերը՝ ավագ սերժանտ Ղազարյանի եւ սերժանտ Բաբայանի գլխավորությամբ, իրենց խնդիրը կատարում են գերազանց: Այնուհետեւ, անվտանգության նկատառումներից ելնելով, դուրս գալիս զբաղեցրած դիրքերից:

Հովհաննես Սարգսյանը պայմանագրային է: Չորս տարվա ծառայության փորձ ունեցող զինծառայողն առաջին անգամ էր կրակում «Իգլա» համալիրից. «Աննկարագրելի զգացողություն է այս զորավարժության մի մասնիկը լինելը: Այսօր վստահությունս կրկնապատկվեց, հասկացա, թե ինչու են օդաչուները սարսափում այս համալիրից»:

Այժմ կրակ է վարում «Ստրելա-10» մարտական մեքենաների դասակը՝ ավագ լեյտենանտներ Հարությունյանի եւ Բավեյանի հրամանատարությամբ: Թիրախների ոչնչացումն իրականացվում է կենտրոնացված կրակով: Կրակային խնդիրը կատարվում է փայլուն: Մարտական հրաձգության առաջին փուլն ավարտված է:

«Ստրելա-10» մոտակա գործողության զենիթահրթիռային համալիրն ունակ է նշանակետերը խոցելու 5000 մետր հեռավորության վրա, 25-3500 մերտ բարձրությունում:

Հրաձգության երկրորդ փուլի ընթացքում օդային իրադրության նմանակումն իրականացվում է ՄԻ-8 տիպի ուղղաթիռից նետվող թիրախներով, որոնք նմանակում են սահասավառնող ավիացիոն ռումբեր: Ուղղաթիռը դուրս է գալիս թիրախների նետման բնագծից: Եվ «Ստրելա-10» մարտական մեքենաների դասակին թույլատրվում է կրակ վարել: Թիրախները ոչնչացվում են մեկ հրթիռով:

Ավագ լեյտենանատ Արայիկ Հարությունյանը «Ստրելա-10» մարտական մեքենայով չորս թիրախ է խոցել. «Այսօր առաջին անգամ այս համալիրից մարտական կրակ վարվեց: Ուրախ եմ, որ խնդիրը պատշաճ կատարեցինք՝ ապացուցելով, որ համալիրը հուսալի է եւ հզոր: Մեր տեղանքի համար այն շատ հարմար է, անցողունակ»:

Կրակային փուլը շարունակում են «Օսա-ԱԿ» մարտական մեքենաները՝ ավագ լեյտենանտներ Խաչատրյանի եւ Ժամկոչյանի հրամանատարությամբ: Հրաձգությանը մասնակցում են Արցախյան պատերազմի ժամանակ հակառակորդի ինքնաթիռներն ու ուղղաթիռները ոչնչացրած համալիրները, որոնք, սակայն, արդիականացվել են: Ուղղաթիռը նետում է թիրախներն ու դուրս գալիս բնագծից: Խոցումը կատարվում է անվրեպ: Զորամասի հրամանատար, փոխգնդապետ Քամալյանը, որ շունչը պահած հետեւում էր իր ենթակաների գործողություններին, վերջապես ժպտում է. «Նման ներդաշնակության հիմքում ուսումնական վարժվածությունն է ու կարգապահությունը»:

Ժամկետային զինծառայող Դավիթ Բաղրյանն էլ ասում է. «Ուզում եմ մյուս ընկերներս էլ զգան այն ուժը, որ ես եմ զգացել: Հպարտ եմ, ասես՝ իրական մարտում հաղթած լինեմ»:

«Օսա-ԱԿ» մարտական մեքենան փոքր հեռահարության, ավտոնոմ, շարժունակ, տարեղանակային զենիթահրթիռային համալիր է, որ նախատեսված է հակառակորդի օդային հարձակման միջոցների ոչնչացման համար: Այն նախագծվել է 1960-ականներին, սպառազինության է ընդունվել 1971-ին: Համակարգը երեք անգամ արդիականացվել է: Ունի թիրախների հայտնաբերման սարքավորումներ, առավելագույն խոցման հեռավորությունը 10 կմ է: Անձնակազմը՝ 5 հոգի:

Հերթը ավագ լեյտենանտներ Միքայելյանի եւ Հագոյանի հրամանատարությամբ «Օսա-ԱԿ» մարտական մեքենաներինն է: Նրանք էլ ոչնչացնում են վերջին թիրախները:

-Մարտական հրաձգությունն ավարտված է, բոլոր քսան թիրախները` խոցված,- զեկուցում է հրաձգության ղեկավարի տեղակալ, գնդապետ Պողոսյանը, ապա մեզ հետ զրույցում ավելացնում,- սա մարտական պայմաններում ՀՕՊ-ի կիրառման արդյունավետ փորձ էր: Առաջին անգամ «Իգլա», «Օսա-ԱԿ» եւ «Ստրելա-10» համալիրները մարտական կրակ են վարել համագործակցելով: Նման բան նախկինում երբեք չէր եղել: Մեր հաջողության գրավականներից մեկն էլ կապի ժամանակակից միջոցների օգտագործումն էր:

-Գերազանց,-հրաձգության ղեկավար, գնդապետ Արմեն Վարդանյանի նախնական գնահատականն է. -աչքի են ընկել հատկապես 3-րդ բանակային զորամիավորումն ու պաշտպանության բանակը: Նշանակետերը հիմնականում խոցվել են մեկ հրթիռով, արդյունքում՝ զինամթերք է տնտեսվել: Այս հրաձգությունը եռափուլ զորավարժության երկրորդ փուլն էր: Առաջինն անցկացվել էր Աշուլուկ զորավարժարանում` «Մարտական ընկերակցություն-2017» զորավարժության շրջանակում: Երրորդ փուլում ստորաբաժանումները զենիթային հրետանային միջոցներից մարտական կրակ կվարեն արդեն մշտական տեղակայման վայրերում: Մարտական հաշվարկները պատրաստ են եւ անհրաժեշտության դեպքում հակառակորդին արժանի հակահարված կտան:

Հնչում է «հավսար-զգաստ» հրահանգը: Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը խրախուսական նվերներ է հանձնում զորավարժությանն ակտիվ մասնակցություն ցուցաբերած զինծառայողներին եւ շնորհավորում ուսումնամարտական խնդիրը հաջող կատարելու կապակցությամբ:

 ՇՈՒՇԱՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

Լուս.՝ ՍԻՓԱՆ ԳՅՈՒԼՈՒՄՅԱՆԻ