ՄՏԱՎՈՐ ՈՒ ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ ՆԵՐՈՒԺ՝ ԱՀԱ ՄԵՐ ՀԱՂԹԱԹՈՒՂԹԸ

Առաջին անգամ լրագրող Անժելա Սահակյանի անունը լսեցի, երբ համացանցում պատահաբար ունկնդրեցի Փարիզի հայկական ռադիոյով հեռարձակվող «Արցախապատում» հաղորդաշարի հերթական թողարկումը: Այն հայոց բանակի մասին էր: Ինձ անկեղծորեն հուզեց հաղորդման հեղինակի առինքնող սերը մեր սպայի ու զինվորի հանդեպ ու անթաքույց հպարտությունը հայոց բանակի մեծ ու փոքր ձեռքբերումների համար: Ես սկսեցի որոնել Անժելա Սահակյանի անունը եւ մեկը մյուսի հետեւից դիտեցի նրա հեղինակած հեռուստաֆիլմերը. «Երկու կրակոց», «Ինձ մի փամփուշտ տվեք», «Հոգին չի մեռնում», «Ղարաբաղը մի կակաչ է», «Բրաբիոն ծաղիկ որոնողը» մեր ազգային հերոսների, Արցախյան պատերազմի, Երկրաշարժի, Հայոց մեծերի մասին են: Կարդացի նրա «Ճշմարտության պարտադրանքով» գիրքը, որտեղ ամփոփված են հեղինակի նամակները` ուղղված աշխարհին, Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման իրադարձությունների լուսաբանմամբ: Գիրքը թարգմանվել է ֆրանսերեն եւ թուրքերեն: 

Բավական է նշել Անժելա Սահակյանի «Իրական պատկերներ» գրքի յոթ գլուխների վերնագրերը, հասկանալու համար, թե ինչ հույզեր ու ձգտումներ են ամփոփված նրա հերթական ստեղծագործության էջերում` «Հայրենիքից հեռու, հայրենիքի հետ», «Հայաստան ասելիս շրթունքս ճաքում է», «Հույս Հայաստանի համար», «Ահա այսպիսին են հայ մեծերը», «Արցախ ասելիս սիրտս ցավով է լցվում» եւ այլն:

…Եվ ահա Անժելա Սահակյանը Հայաստանում է: Ու ես չէի կարող բաց թողնել նրա հետ զրուցելու հնարավորությունս:

-Տիկին Անժելա, նախ՝ ինձ ասեք, թե Դուք ինչո՞ւ եք հեռացել հայրենիքից, ինչպե՞ս եք հայտնվել Ֆրանսիայում: Չեմ կարող չխոստովանել, որ Փարիզի հայկական ռադիոյով հնչող Ձեր յուրաքանչյուր հաղորդումը լցված է Հայաստանով ու հայրենիքի սիրով, այդուհանդերձ, ես այն կարծիքին եմ, որ սփյուռքահայ եզրույթը պիտի վերաբերի միայն ցեղասպանության ժամանակ մեր պատմական հայրենիքից բռնագաղթածներին:

-Ինչո՞ւ եք հեռացել հայրենիքից` հարցը ինձ անակնկալի բերեց, որովհետեւ ես ինձ հայրենիքից հեռացած չեմ համարում: Իմ գործի ամբողջ բովանդակությունը, կյանքիս ամեն վայրկյանը լցված է Հայաստանով: Ես հայաստանցի եմ, որն աշխատում է Փարիզում: Երբ փլուզվում էր Խորհրդային Միությունը, եւ գրվում էին նոր Հայաստանի պատմության առաջին էջերը, ես մի ձեռքիս գրիչ, մյուսում՝ տեսախցիկ, լրագրողի իմ պարտքն էի կատարում՝ կիսելով մեր ժողովրդին վիճակված զրկանքն ու դժվարությունները: Երբ սկսվեց Արցախյան պատերազմը, ես Հ1-ի «Լրաբերի» խմբագիրներից էի ու մեկ անգամ չէ, որ ռեպորտաժներ եմ պատրաստել կրակի գոտուց: Մենք աշխատում էինք առավոտից իրիկուն, վավերագրում էինք երկրի բախտորոշ ու ճակատագրական ընթացքը, քաջալերում էինք ժողովրդին, ուժ, հույս ու լավատեսություն ներշնչում:

-Ձեր թղթերի մեջ մի հոդված կար, որ լրագրող Անժելա Սահակյանին իր տան մոտ մահամերձ անելու աստիճան ծեծել են, վրեժ են լուծել մի հրապարակման համար: Դա ե՞րբ է եղել:

-Վաղուց: Ես գրել էի մի արտադրողի մասին, որի` խանութներ առաքած հացի քաշը չէր համապատասխանում որակի չափանիշներին: Եվ արտադրում էր հակահիգիենիկ պայմաններում: Հոդվածը մեծ արձագանք ունեցավ:

-Այդ բռնությունից հետո՞ գնացիք Հայաստանից:

-Ո՛չ, ո՛չ: Ամուսնուս ընկերները նրան իր մասնագիտությամբ աշխատանք առաջարկեցին Փարիզում: Մասնագիտությամբ աշխատելը բացառիկ հնարավորություն էր գործազուրկ մարդու համար: Հետո ես այցելեցի ամուսնուս, շփվեցի Ֆրանսիայի հայկական համայնքի, հայալեզու թերթերի ու հայկական ռադիոյի հետ եւ տեսա, որ հայ լրագրողի համար հայկական խնդիրները տարածելու ու հայության մասին պատմելու կարեւոր ու մեծ դաշտ կա արտերկրում: Սկզբում ես սկսեցի թղթակցել հայկական թերթերին: Հետո Փարիզի հայկական ռադիոյին: Ես ստեղծեցի երկու ռադիոհաղորդում` «Արցախապատում» եւ «Բաց նամակ ճշմարտության պարտադրանքով» վերտառությամբ, ու սկսեցի աշխարհին պատմել իր անկախությունը արյամբ նվաճած Արցախի հերոսական պայքարի ու թերեւս աշխարհի ամենամեծ եղեռնագործության` Հայոց ցեղասպանության մասին: Ու ինքս էլ չհասկացա` տարիները ոնց անցան: «Արցախապատումը» արդեն 15 տարեկան է, իսկ «Բաց նամակ ճշմարտության պարտադրանքով» հաղորդումը` 13:

-Առանց չափազանցության կարող եմ ասել, որ Ձեր ձեռքը Արցախի զարկերակին է: Ես բազմաթիվ հաղորդումներ եմ նայել. չկա Արցախի հետ կապված մի խնդիր, որին անդրադարձած չլինեք, մի իրադարձություն, որը լուսաբանած չլինեք… Արցախի անցյալն ու ներկան, մեծերը, պայքարը, ձեռքբերումները` ամեն-ամեն ինչ…

-Դա լրագրողի իմ փոքրիկ պարտքն է մեր հերոսական երկրին: Ասեմ, որ հաղորդումը համացանցով հնարավորություն ունեն լսելու ամբողջ աշխարհում: Ու լսում են:

-Որովհետեւ դրանք հուզական մեծ լիցք ունեն եւ ճիշտ շեշտադրումներ: Հուսավառ են, լավատեսական, ապրեցնող, ոգեւորող: Անդրադառնում եք նաեւ հայոց բանակին:

-Զարմանալի կլիներ, որ չանդրադառնայի: Բանակը մեր նորագույն պատմության ամենամեծ նվաճումն է, մեր ժողովրդի ամենամեծ ձեռքբերումը, մեր ազգի ամենասիրված ու ամենաուժեղ զավակը: Բանակին աջակցելը յուրաքանչյուր հայ մարդու պարտքն է, որովհետեւ բանակն է մեզ ազատ հայրենիք նվիրում:

-Դուք շատ հետեւողականորեն անդրադառնում եք նաեւ Մեծ եղեռնին, ես նկատի ունեմ ե՛ւ ռադիոհաղորդումը, ե՛ւ վերջերս լույս տեսած Ձեր «Ճշմարտության պարտադրանքով» գիրքը, որը թարգմանվել է օտարալեզու ընթերցողի համար:

-Մենք պիտի խոսենք ցեղասպանության մասին, քանի դեռ աշխարհի վերջին երկիրը չի ճանաչել այն ու չի դատապարտել, քանի դեռ թուրքական կառավարությունը ներողություն չի խնդրել իր նախնիների վայրագության համար: Մենք պիտի կարողանանք ցավի, պատվախնդրության կրակը փոխանցել հայոց բարձրացող սերունդներին ու կոչել պայքարի: Չպիտի թուլանանք, դանդաղենք, հոգնենք:

-Ես ուրախ եմ, որ հասարակությունը Ձեր աշխատանքը գնահատում է: Վերջերս դիտեցի Ձեր մասին Արփեն Մովսիսյանի «Խոսիր աշխարհ, խոսիր հիշողություն» հեռուստաֆիլմը: Իմ այս հարցազրույցը նույնպես փոքրիկ երախտիք է Ձեզ` Ձեր կատարած աշխատանքի համար:

Դուք հաճախ եք լինում հայրենիքում: Ըստ իս` Ձեր հայացքն ավելի լավ կորսա փոփոխությունները, լավն ու վատը:

-Հայաստանը զարգանում է եւ արագ է զարգանում: Սա` միանշանակ: Մենք շատ առավելություններ ունենք ու պիտի կարողանանք պահպանել դրանք: Խոսքը առաջին հերթին ընտանիքի ավանդույթի մասին է: Եվրոպայում չափահաս զավակիդ չես կարող դիտողություն անել եւ որեւէ բան արգելել: Իսկ Հայաստանում կարող ես դիտողություն անել անգամ անծանոթ ջահելին, եւ նա քեզ չի վիրավորի: Հարգանքը մեծի հանդեպ մեր բարոյական մշակույթի կարեւոր բաղադրիչներից է: Մեր երիտասարդությունը շատ լավն է: Անհամեմատելի հասուն է, ծանրակշիռ, լուրջ: Նաեւ ինքնուրույն, աշխատասեր, արարող ու խելացի: Վաղվա ուժեղ, զարգացած ու պաշտպանված Հայաստանի հույսը մեր հրաշալի երիտասարդությունն է:

Մեր առավելությունների շարքում պիտի նշեմ դպրոցի, ուսուցչի դերակատարումը երիտասարդ սերնդի դաստիարակության գործում: Ֆրանսիական դպրոցներում ոչ ոք աշակերտներին դաստիարակելու խնդիր չունի. դա համարում են ընտանիքի, ծնողի հոգսը, իսկ մեր դպրոցները մարդու բարոյական ընկալումների ու աշխարհայացքի ձեւավորման ամենակարեւոր դարբնոցն են:

-Մեր առավելությունները մենք գիտենք, ես մտածում էի՝ Ձեզնից մեր թերությունների մասին լսել….

-Մենք չենք կարողացել ձերբազատվել կենցաղային մակարդակի որոշ բացասական դրսեւորումներից: Մի անգամ տղայիս ուսուցչուհուն հրավիրեցինք մեր տուն՝ ճաշելու, եւ որպես հայ, սեղանը լցրինք տարատեսակ ուտելիքներով: Մարդը վիրավորվեց: Ասաց` այնպիսի տպավորություն է, որ ես երկար ժամանակ ուտելիք չեմ տեսել, եւ դուք որոշել եք ինձ սնել: Ասաց` ընթրիքը հանդիպելու, միմյանց հետ զրուցելու միջոց է, ոչ թե ուտելու նպատակ: Ֆրանսիացիները հյուրասիրության ժամանակ մեկ կամ երկու ճաշատեսակ են դնում սեղանին ու շատ չափավոր: Սպառելու մոլուցքն ու ցուցամոլությունը բնորոշ է մեր ժողովրդին:

Փարիզի փողոցներում չես կարող տարբերել միլիոնատեր գործարարին հասարակ բանվորից, որովհետեւ բոլորն էլ հագնվում են նույն կերպ՝ պարզ ու հասարակ, շպարվում են աննշան: Ու, ընդհանրապես, ոչ մի նշանակություն չեն տալիս հագուստին, իսկ Հայաստանում հագնվելու մրցավազք է, եւ աշակերտի կամ ուսանողի ծնողը պարզապես կիսվում է մեջտեղից, որ իր երեխան հետ չմնա այդ մրցավազքում:

Ֆրանսիայում բոլոր մարդիկ հավասարապես պաշտպանված են օրենքով: Բժիշկը նույն ջանասիրությամբ է բուժում պատգամավորին ու ամենաաղքատ քաղաքացուն: Ոստիկանը նույն արդարությամբ է մոտենում օրինախախտին, անկախ նրա գրպանի պարունակությունից ու հասարակական դիրքից: Եթե մենք կարողանանք օրենքի իշխանություն հաստատել երկրում, Հայաստանը կդառնա դրախտավայր` ամենահրաշալի, ամենաբարի, ամենագեղեցիկ երկիրը: Մենք մտավոր ու բարոյական անսպառ ու հզոր ներուժ ունենք: Եվ հենց դա էլ մեր հաղթաթուղթն է:

 ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ