…ՈՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ԴՈՒՌՆ ԱՆԱՌԻԿ ԼԻՆԻ
-Մի քանի հարյուր մետր: Ինձ դիրք են վստահել: Առաջին մարտական հերթապահությունս է: Իմ մտքով անցնում է ծանր, համառ հարցը՝ կդիմանա՞մ: Երեւի այդ հարցը բոլորն են իրենց տալիս, բոլոր նորավարտ լեյտենանտները: Բայց ես միանգամից էլ ինքս ինձ պատասխանում եմ՝ կդիմանա՛ս: Դիրքում մի պտույտ եմ անում, մտնում խրամաբջիջ: Զինվորը հեռադիտակ է տալիս: Աչքի եմ անցկացնում շրջակայքը: Հողաթումբ եմ նշմարում, թեև ասում եմ, որ հակառակորդի դիրքը լավ տեսնում եմ: Անսովոր է: Ասես ամեն ինչ լսող ականջներ կան, ամեն ինչ տեսնող աչքեր: Լարվածություն՝ հողի մեջ, օդի, երեք հարյուր մետրի… Հակառակորդը դեռ չկա, դեռ հստակեցված չէ, շատ հեռու է: Որոշակիանում է կարճ կրակահերթից հետո միայն: Եվ այդ մի կրակահերթով էլ անհանգստությունդ կոտրվում է. ագահաբար ուզում ես հարված հասցնել: Ոչ հանուն փառքի եւ կամ ինքնահաստատվելու համար, այլ որովհետեւ հասկանում ես՝ մի քանի հարյուր մետրում ընդամենը մի հաղթանակ կա ու մի պարտություն:
«Մարտական ծառայության» մեդալակիր մայորի՝ Ֆրունզե Հակոբյանի թանձր ձայնը լցվել է գետնատնակը: Նա պատմում է, իսկ ես փորձում եմ մտովի պատկերացնել նրան տասնմեկ տարի առաջ, երբ ծառայությունը դեռ նոր էր սկսում: Դժվար է: Հիմա արդեն պաշտպանության բանակի գումարտակներից մեկի լավագույն հրամանատարն է: Ամուր զինվորական, որի հայացքում միաձուլված են գերծանրաբեռնվածությունը, մտախոհությունն ու բարությունը: Նայում է գումարտակի դիրքերից պատկերներ հաղորդող մոնիտորին այնպես, ասես այն իր կյանքից ինչ-որ կարեւոր դրվագ է ցուցադրում:
-Մի քանի կիլոմետր,- մատը սահեցնում է էկրանի վրայով.- ոմանց համար սա գուցե երեւակայական գիծ է, ազատագրված կամ գրավյալ տարածք, ռազմաճակատ, իսկ ինձ համար իմ ներկան է, իմ հենարանը, պատասխանատվության գոտին, որի ամեն քառակուսու վրա նոր-նոր կյանք մտնող մի զինվոր է կանգնած, մի մարդ, մի ընտանիքի զավակ: Ինչպե՞ս կարող եմ անհանգիստ չլինել: Ես միշտ անհանգիստ եմ: Խրամատից խրամատ եմ գնում, հենակետից հենակետ, դիրքից դիրք: Իհարկե, հոգնում եմ, բայց, հավատացե՛ք, ինձնից բացի ոչ ոք այդ մասին երբեք չի իմանում: Չափազանց շատ եմ սիրում իմ գործը, որպեսզի հոգնածությունից խոսեմ: Ռազմական համալսարան ընդունվեցի բարձր միավորներով: Ընդգրկվեցի հրետանավորների խմբում: Իսկ ես որոշել էի հրաձիգ դառնալ: Մի այսպիսի խոսք էի լսել՝ քանի դեռ հրաձիգի ոտքը հողին է, այն նվաճված չէ: Փոխեցի ֆակուլտետս: Ժամանակն իսկապես որ արագ է թռչում: Հիմա իմ ոտնահետքը ձգվում է բազմաթիվ կիլոմետրեր: Եվ ամեն կիլոմետրը հարազատ է ու սիրելի: Փոխվե՞լ եմ: Չէ՛: Էլի առավոտից իրիկուն գլխումս նույն հարցերն են՝ զինվորիս տրամադրությունը լա՞վ է, կո՞ւշտ է, զենքը սարքի՞ն է: Ես չեմ կարող անտարբեր լինել, որովհետեւ ուշադիր եմ: Անպայման անհանգստություն կնկատեմ մեկի շարժուձեւի մեջ, լարվածություն՝ մյուսի խոսքում, հոգնածություն՝ երրորդի հայացքում: Սահմանին այլ կերպ հնարավոր չէ: Հետո սիրում եմ լսել տղաներին, նույնիսկ երբ նրանք դժվարություններից են խոսում: Առաջնորդելու համար պիտի լսել կարողանաս: Թե չէ զինվորը խրատների կարիք չունի, նա ինքն էլ գիտի իր պարտականությունները: Երբ գումարտակի շտաբի պետ էի, միայն արձակուրդի խնդրանքով էին դիմում: Հիմա ամեն ինչից պատմում են՝ երազանքներից, հոգսերից, տան խնդիրներից, պակաս-պռատից: Փորձում եմ օգնել, չհերիքող բանը հասցնել զինվորիս ծնողին, եթե անգամ այդ մասին ինձ ոչ ոք չի խնդրել: Իմ զինվորները, ես, մեր հայրենիքի մի քանի կիլոմետրը…
Երեւի իր այս բնավորության համար են տղաները մայոր Հակոբյանին «գումարտակի հայր» մականունով կնքել՝ չնայած հազիվ երեսունն անց է:
–Իսկ ո՞վ է լուծում Ձեր խնդիրները,-միջամտում եմ:
-Էլի ես: Ես պարտականություններ ունեմ ոչ միայն հայրենիքիս, այլեւ իմ տան, իմ երեխաների, իմ ընտանիքի նկատմամբ: Նրանք ինձ համար նույնքան թանկ են ու սիրելի, եւ ուրեմն թերանալու իրավունք չունեմ: Հարցնում եք՝ բանակը քեզ ի՞նչ է տվել: Չեմ սիրում այդ հարցը: Ի՞նչ պիտի տար: Ես ընկերներ եմ ձեռք բերել, շատ ընկերներ, որոնք այնքան նման են ինձ: Դա մի ներդաշնակ զգացողություն է, երբ դու պետք ես տասնյակներին, իսկ տասնյակները պետք են քեզ: Մհերի հետ ընկերացա ռազմական համալսարանում: Հետո երկուսս էլ ծառայության նշանակվեցինք հարավային սահմանին: 2014 թվականն էր՝ հակառակորդի գնդակը դիպավ նրան: Իմ զուսպ, բարի, համեստ ընկերը… կարոտում եմ: Կորուստի զգացողությունը բազմապատկվում է, երբ լավ ես ճանաչում մարդուն: Այն սեղմում է քեզ, բթացնում է ուրախանալու կարողությունդ… պետք է ուժեղ լինել, պետք է հաղթահարել… Կրտսեր որդուս Մհեր անվանակոչեցի:
«Նա մարդու պինդ տեսակից է՝ չկոտրվող, չխոնարհվող».-մտածում եմ, իսկ մայոր Հակոբյանը սպասողական լռում է, ապա շարունակում:
-Չեմ կարծում, թե դժվարություններն են կոփում մարդուն: Դժվարությունները հասկանալու համար են՝ կարո՞ղ ես լավը մնալ, հավատարիմ՝ գործիդ, համբերատար լինել ինքդ քո հանդեպ: Երբ ընդունվեցի Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարան, 14 տարեկան էի: Մեզ վազքուղի հանեցին, եւ քչերը հասան վերջնագծին: Ոմանք անհաջողությունից հետո որոշեցին՝ վարժարանը իրենց տեղը չէ: Ես էլ էի հոգնել, բայց նպատակ ունեի եւ ինքս ինձ թույլ չտվեցի հանձնվել: Ավարտական արարողության ժամանակ դրոշակակիրն էի՝ մեծ պատիվ ցանկացած սանի համար: Այնպես որ՝ երբեմն պարզապես համառություն է պետք:
–Ուրեմն մարդկային հատկանիշներից ամենակարեւորը չընկճվե՞լն է:
-Ներողամտությունն է: Սրտումդ զայրույթ չպիտի պահես, պիտի վանես վիրավորանքի զգացումն ու վրեժխնդիր լինելու ցանկությունը: Ներելով են արիանում՝ սահմանի փիլիսոփայությունն է: …Եվ այսպես ամեն օր իրար ներելով, լսելով, օգնելով, փոշի կուլ տալով, դժվարություններ հաղթահարելով, սխալների համար հաշիվ չպահանջելով՝ իմ գումարտակն անառիկ է պահում մեր հայրենիքի դուռը:
ՇՈՒՇԱՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ
Լուս.՝ հեղինակի
Խորագիր՝ #17 (1264) 24.10.2018 - 30.10.2018, Ազգային բանակ, Ուշադրության կենտրոնում
