ՀՐԱՇԱՄԱՆՈՒԿԸ
-Միքայել ջան, ես դիտել եմ «Մեծ փոքրիկներ» հաղորդաշարը «Շանթ» հեռուստաընկերության եթերում եւ գիտեմ, որ դու շատ խելացի ես: Դու ճանաչում ես 200 հայ հռչակավոր մտավորականների, կարող ես պատմել նրանց մասին, գիտես աշխարհի քարտեզը իր` անգամ ամենափոքր քաղաքներով ու լճերով, գիտես Մենդելեեւի պարբերական աղյուսակը, պատկերացում ունես բազմաթիվ քիմիական միացությունների մասին…
-Այո՛, ես սովորել եմ: Կարող եմ ասել Տերունական աղոթքը, 800 համաշխարհային լոգոներ գիտեմ, հետո… հուշարձաններ, 195 երկրների դրոշներն ու մայրաքաղաքները…
-Դու այդքան փոքր ես, ինչպե՞ս ես սովորել այդ ամենը, ո՞վ է քեզ սովորեցրել:
-Ես արդեն մեծ եմ, չորս տարեկան եմ արդեն եւ ոսկե մեդալ ունեմ շախմատից ու կարող եմ աշխարհի 21 լեզուներով ասել շախմատ, գիտեմ աշխարհի բոլոր շախմատի չեմպիոնների անունները:
-Միքայել, ինձ ասել են, որ դու շատ ես սիրում հայոց բանակը եւ ուսումնասիրում ես:
-Իհարկե: Ես քիմիկոս եմ դառնալու, որպեսզի քիմիական զենք ստեղծեմ ու ոչնչացնեմ Հայաստանի թշնամիներին: Երբ ավելի շատ մեծանամ, գնալու եմ բանակ, որ ծառայեմ ու պաշտպանեմ իմ երկիրը: Ես շատ զենքեր ունեմ, բայց դրանք կարող եմ օգտագործել, երբ զինվոր դառնամ:
-Ի՞նչ զենքեր ունես:
-Զենք ու զինտեխնիկա: Ֆ-1 նռնակներ, «Կալաշնիկով» ինքնաձիգ: Այդ ինքնաձիգը Միխայիլ Կալաշնիկովն է ստեղծել, ատրճանակ ունեմ, գնդացիր, «Իգլա»…
-Իսկ տանկ չունե՞ս…
-Մի րոպե, մի րոպե: Դուք զենքը զինտեխնիկայից չե՞ք տարբերում:
-Իսկ ո՞րն է զենքի եւ զինտեխնիկայի տարբերությունը:
-Զինտեխնիկան անիվների վրա է: Ես ունեմ տանկեր եւ հրասայլեր: «Սմերչ» ունեմ, ՍՈՒ-25 ինքնաթիռ ու Մի-24 ռազմական ուղղաթիռ, մոռացա` նռնակներ ունեմ: «Ստրելա» ու էլի շատ զենքեր ունեմ:
-Իսկ գիտե՞ս, թե ի՞նչ կոչումներ ունեն զինվորականները, այ, որ դու բանակ գնաս, ի՞նչ կոչում ես ունենալու:
-Մի րոպե: Եթե ես հիմա չասեմ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային հերոսների ու Արցախի Հանրապետության Ազգային հերոսների անունները, անհեթեթություն կլինի:
-Հա, երեւի անհեթեթություն կլինի խոսել բանակի մասին ու չնշել Ազգային հերոսներին: Խնդրե՛մ, ասա՛:
-Վազգեն Առաջին կաթողիկոս, Վազգեն Սարգսյան Սպարապետ, Մովսես Գորգիսյան, Թաթուլ Կրպեյան, Մոնթե, Գեղազնիկ Միքայելյան, Ջիվան Աբրահամյան, Յուրա Պողոսյան (26-ի Յուրա), Կարեն Դեմիրճյան, Վիտալի Այվազյան, Քըրք Քըրքորյան, Ալեք Մանուկյան, Վիկտոր Համբարձումյան, Շառլ Ազնավուր, Նիկոլայ Ռիժկով, Հովհաննես Չեքիջյան:
-Ապրես, Միքայել ջան, վստահ եմ, որ գիտես նաեւ Արցախի Հանրապետության հերոսներին:
-Նրանցից շատերը զոհվել են Արցախյան պատերազմի ժամանակ: Եվ գիտեք` որտեղ են հանգչում:
-Եռաբլուրում:
-Ճիշտ ասեք` Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում: Այնտեղ եկեղեցի կա, որը փամփուշտի տեսք ունի:
-Փամփուշտի՞: Ես չգիտեի:
-Այո՛: Ես գիտեմ Ավարայրի ճակատամարտի մասին, Եղեռնի, Արցախյան պատերազմի եւ ապրիլյան քառօրյայի մասին: Ես միշտ գնում եմ Ծիծեռնակաբերդ եւ ծաղիկներ եմ դնում եղեռնի զոհերի հիշատակին: Ես ճանաչում եմ քառօրյայի բոլոր հերոսներին: Գիտեք` ինչ արեց Ռոբերտ Աբաջյանը. նռնակով պայթեցրեց իրեն, որ գերի չընկնի: Իսկ գիտեք՝ ինչ արեցին ադրբեջանցիները Քյարամ Սլոյանին…
-Գիտեմ…
-Մենք ծովից ծով Հայաստան ենք ունեցել մի ժամանակ: Ես գիտեմ մեր բոլոր արքաների անունները եւ մեր բոլոր մայրաքաղաքների անունները: Երբ մեծանամ, ծով եմ ստեղծելու Հայաստանում: Ռոբերտ Աբաջյանը ամենավերջինն է Արցախի հերոսի կոչում ստացել: Գիտե՞ք:
-Հա, դա գիտեի:
Դու ի՞նչ զինվորական կոչում ես ունենալու՝ երբ մեծանաս:
-Հիմա ես բանակի գեներալ եմ, հինգ տարեկանում դառնալու եմ ադմիրալ:
-Բայց մենք ծով չունենք, ի՞նչ ադմիրալ:
-Ես արդեն կրկնում եմ` ես ծով եմ ստեղծելու Հայաստանում:
-Օհ, կներես, մի պահ մոռացա:
-Դուք ունե՞ք զինվորական կոչում:
-Այո՛, ես փոխգնդապետ եմ:
-Դուք ավագ սպայակազմից եք, իսկ ես բարձրագույն սպայակազմից, որովհետեւ ես բանակի գեներալ եմ: Ես կարող եմ թվել բոլոր կոչումները` շարքայինից մինչեւ բանակի գեներալ: Բանակի գեներալի ուսադիրին չորս մեծ աստղ կա, բայց հիմա մարշալ չկա: Մարշալ են եղել Հովհաննես Բաղրամյանը, Համազասպ Բաբաջանյանը, Արմենակ Խանփերյանցը, իսկ Իսակովը ադմիրալ էր:
-Իսկ հիմա ասա, թե ի՞նչ մեդալներ կարող են ստանալ զինվորականները:
-Մի՛ շտապեք, հերթով…
-Լավ, հերթը ինչի՞ն է հասել հիմա:
-Հիմա… Մեր տանը մի գիրք կա, այնտեղ պաշտպանության բոլոր նախարարների նկարները կան, բացի Դավիթ Տոնոյանից: Որովհետեւ այդ գիրքը հին է: Հիմա Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարը Դավիթ Տոնոյանն է, ես բոլոր նախարարներին ճանաչում եմ: Լավ գիտեմ բոլոր զինանշանները: Ի՞նչ եք մտածում…
-Մտածում եմ, որ դու, իրոք, աշխարհի 8-րդ հրաշալիքն ես, իսկական հրաշամանուկ:
-Այո՛: …Եղեռնի հուշարձանի կրակը երբեք չի մարում: Հիշում ենք ու պահանջում-I Remember and Demand: Ես անմոռուկ ունեմ բաճկոնիս: Գիտեք, ես լեգոյով տներ եմ պատրաստել 200 հայ մտավորականների համար:
-Իրո՞ք:
-Իհարկե, բոլոր մեծերը կարեւոր են յուրովի:
-Փաստորեն, յուրովի կարեւոր են:
-Ուզո՞ւմ եք՝ ասեմ աշխարհի բոլոր ամենա-ամենաները:
-Այսինքն:
-Ամենաբարձր գագաթը, ամենաերկար գետը, ամենախոր ծովը…
-Դրանք շա՞տ են…
-Այո՛:
-Վստահ եմ, որ գիտես, բայց ես ուզում եմ, որ խոսենք Հայաստանի Հանրապետության եւ Արցախի շքանշանների ու մեդալների մասին:
-Լավ: Զինանշանները չնկարագրե՞մ:
-Ավելի լավ է` մեդալները:
-«Հայրենիք» շքանշան, «Արցախի հերոս», «Ոսկե Արծիվ» շքանշան: «Մարտական խաչ» I եւ II աստիճաններ ու «Պատվո շքանշան», «Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց», «Տիգրան Մեծ», «Վարդան Մամիկոնյան», «Արիության մեդալ», «Մարտական ծառայության», «Հայրենիքին մատուցած ծառայության համար» I եւ II աստիճան: Իսկ հիմա` Արցախի Հանրապետության պարգեւներն ու շքանշանները:
-Լավ, Արցախի Հանրապետության մեդալները թող մնան, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության մեդալները թվիր:
-Սկսենք կրծքանշաններից` «Քաջարի մարտիկ», «Հայոց բանակի գերազանցիկ», «Լավագույն զինվոր մարզիկ», «Անբասիր ծառայության» I, II, III, IV աստիճան, «Մարտական հերթապահության» I եւ II աստիճան, «Մարշալ Բաղրամյան», «Անդրանիկ Օզանյան», «Դրաստամատ Կանայան», «Գարեգին Նժդեհ», «Վազգեն Սարգսյան», «Նելսոն Ստեփանյան», «Ծովակալ Իսակով»: Ես կարող եմ պատմել այս բոլոր մարդկանց մասին:
-Լավ, Միքայե՛լ…
-Սպասե՛ք, սպասե՛ք, մի՛ շտապեք: Առաջին հայատառ նախադասությունն է՝ «Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»: Սա գրաբար է: Ես կարող եմ գրաբար ասել մեր այբուբենը: Առաջին տպագիր գիրքը Աստվածաշունչն է: «Մշո Ճառընտիրը» ամենամեծ գիրքն է 28 կգ, 660 էջ ունի, իսկ «Տոնացույցը» 19 գրամ է, պատրաստված է հորթուկի կաշվից… 104 էջ ունի, լուցկու տուփի չափ է, հայոց տոների մասին է:
-Որտե՞ղ են պահվում այդ գրքերը:
-Կատակո՞ւմ եք:
-Դե… ոչ:
-Իհարկե, Մատենադարանում: Եվ երբեք մի՛ ասեք օվալաձեւ, ասեք` ձվածիր, ձվածիր գեղեցիկ է եւ հայերեն:
-Ձվածիր: Այո՛, այսուհետեւ ձվածիր կասեմ: Ես ուզում եմ քեզ երկու գիրք նվիրել: Մեկը կկարդաս, երբ մեծանաս, Վրեժ Իսրայելյանի պատմվածքներն են, մյուսը հայոց թռչնագիր այբուբենն է: Տառերը կներկես, ես գիտեմ, որ դու սիրում եմ նկարել:
-Իսկ դուք կկարդաք այս գիրքը, ես Ձեզ եմ նվիրում, պապիկս է գրել: Պապիկիս անունը Հակոբ է, նա մասնակցել է Արցախյան պատերազմին ու հանգչում է Եռաբլուրում: Նաեւ կկարդաք Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան քառասուն օրը»:
-Շնորհակալություն, անպայման կկարդամ: Ես ուզում եմ քեզ նվիրել նաեւ այս շոկոլադե Ձմեռ պապիկին:
-Դուք քանի՞ լեզվով կարող եք Ձմեռ պապիկ ասել:
-Ե՞ս… Հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներեն…
-Իսկ ես 6 լեզվով: Դուք հո չեք մտածում, որ Ձմեռ պապիկը «ջիպով» է գալու: Նա գալու է սահնակով:
Ես քառանկյուն աստղ ունեմ երկնքում: Դուք գիտե՞ք մոլորակների մասին:
-Երեւի ինչ-որ բան գիտեմ:
-Իմ անունը մի քանի անգամ գրանցվել է «Հայոց դյուցազնագրքում»: Քրիստինեն իմ փաստաթղթերը ուղարկել է Լոնդոն, որ գրանցվեմ նաեւ Գինեսի ռեկորդների գրքում:
-Քրիստինեն ո՞վ է:
-Մամաս… Լավ, ես արդեն պիտի գնամ: Մյուս անգամ, որ հանդիպենք, ես Ձեզ հարցեր կտամ, Դուք կպատասխանեք` այո կամ ոչ: Հայոց զորավարների մասին չպատմեցի, բայց արդեն ուշանում եմ, պիտի գնամ:
-Ինչի՞ց ես ուշանում:
-Շատ բան ունեմ ուսումնասիրելու:
Վայ, չեմ արտասանել:
-Արտասանիր:
-Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,
Չգիտեմ՝ ինչու է այդպես,
Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են,
Հայաստան ասելիս թեւերս բացվում են,
Չգիտեմ` ինչու է այդպես…
Հայաստան ասելիս աշխարհը իմ տունն է,
Հայաստան ասելիս էլ մահը ո՞ւմ շունն է,
Կմնամ, կլինեմ այսպես…
Լավ, ես գնացի, հաջողություն:
ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ
Լուս.՝ ՍՈՒՐԵՆ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԻ
Խորագիր՝ #4 (1275) 6.02.2019 - 12.02.2019, Հոգևոր-մշակութային
