ՏԱՍԸ ՊԱՏՎԻՐԱՆՆԵՐ

Ա. Ես եմ քո Տեր Աստվածը, Ինձանից բացի ուրիշ աստվածներ չպիտի լինեն քեզ համար

Առ Աստված ճշմարիտ հավատքը հիմքն է հոգեւոր կյանքի։ Հավատքով ոչ միայն սկզբնավորվում է Աստծու եւ մարդու հարաբերությունը, այլեւ նրանով է պայմանավորված հոգեւոր կյանքի ողջ ընթացքը, նրա վերելքն ու զարգացումը։ Ըստ Եկեղեցու վարդապետների՝ հավատքն Աստծուց պարգեւվող շնորհ է, որը զորացնում է հոգին՝ ճանաչելու Աստծուն. հավատքով մենք հարաբերության մեջ ենք մտնում Աստծու հետ, ճանաչում Նրան, որ վեր է ամեն տեսակ ճանաչողությունից եւ անհասկանալի՝ մարդկային բնության համար։ Հավատքի առաջին աստիճանը կամ տեսակը դասական հավատքն է կամ հավատքի դավանությունը։ Այս է հաստատում Ս. Աթանասը. «Աստծուն ճանաչելու առաջին տեսակը ճշմարիտ հավատքի դավանությունն է»։

Դավանել նշանակում է ընդունել, հավատարմություն խոստանալ, խոստովանել, վկայել որպես ճշմարտություն եւ հաստատել այն, ինչի հավատում ես։ Իսկ դավանությունը հավատքի հիմնական սկզբունքների ամբողջությունն է, որին պետք է ամբողջ սրտով հավատա ամեն մի քրիստոնյա։ Դավանել նաեւ նշանակում է խոստովանել եւ վկայել բերանով. «Քանի որ սրտով հավատում եք արդարանալու համար եւ բերանով խոստովանում փրկվելու համար. քանզի այս է Գիրքն [ասում]. «Ամեն ոք, ով հավատա Նրան, չի ամաչի»» [Հռոմ. Ժ 10]։ Ահա թե ինչու ամեն օր եկեղեցում բարձրաձայն արտասանվում է Հավատո հանգանակը։ Դավանական մաքրության հարցերը մշտապես եղել են Եկեղեցու ուշադրության կենտրոնում, եւ հայրերը, պայքարելով զանազան հերձվածների եւ աղանդների դեմ, իրենց աստվածաբանական գրվածքներով մշտապես կրթել ու լուսավորել են հավատացյալների հոգիները եւ զերծ պահել վտանգավոր շեղումներից։ Դավանական մաքրությունը նրանց կողմից համարվել է քրիստոնյա լինելու անհրաժեշտ նախապայման։ Հավատքի մաքրություն է պահանջվել յուրաքանչյուր մկրտվող մեծահասակից (փոքրի դեպքում՝ կնքահորից) եւ առավելապես՝ մկրտող հոգեւորականից, որը պետք է ուսուցանի եւ նախապատրաստի մկրտողին։ Այս է վկայում «Մաշտոց» ծիսարանում մկրտությունից առաջ քահանային ուղղված խրատը. «Մինչեւ չափահասի մկրտությունը, որը կամենում է քրիստոնյա լինել, պետք է նրան ուսուցանել սուրբ Եկեղեցու հավատքը եւ վարդապետությունը, այսինքն՝ Աստվածային Անձերի Երրորդությունը, աշխարհի արարչագործությունը, սուրբ այրերի ընտրությունը, Քրիստոսի ծնունդը եւ Նրա բոլոր փրկարար տնօրենությունները՝ մկրտությունը Հովհաննեսից, քարոզչությունը, հրաշագործությունները, մատնությունը, խաչելությունը, մահը, թաղումը, հարությունը, համբարձումը, Սուրբ Հոգու գալուստը, Հիսուսի Երկրորդ գալուստը, համընդհանուր հարությունը, գործերի հատուցումը եւ սուրբ Եկեղեցու յոթ խորհուրդները…»։

Սուրբ Գիրքն ուսուցանում է, որ հավատքն առանց գործերի մեռած է. «Ինչպես որ մարմինը մեռած է առանց հոգու, այնպես էլ մեռած է հավատքն առանց գործերի» [Յակ. Բ 26], ուստի ամեն ոք, ով հավատում է, պետք է աստվածապաշտության ճիգեր գործադրի եւ իր հոգում կենդանի պահի հավատքի լույսը, այսինքն՝ աղոթի, պահք պահի, ողորմության գործեր կատարի եւ այլն։ Ճշմարիտ հավատքով մարդու հոգու հաստատումն է փրկության լույսը, իսկ հավատքից ու հույսից ծնվում է աստվածասիրությունը, որը մարդկային բնության մեծագույն պարգեւն է։ Աստվածասիրությունը մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի կողմից համարվեց ամենամեծ առաքինությունը։

Այս պատվիրանին հակառակ են ոչ միայն նրանք, ովքեր չեն հավատում Աստծուն կամ հետեւում են զանազան աղանդների ու մոլար ուսմունքների կամ սպառնալիքի տակ ուրանում են հավատքը, այլեւ նրանք, ովքեր թեպետեւ ընդունում են Աստծուն, բայց իրենց կյանքով ու վարքով հեռու են հավատքից եւ աստվածապաշտությունից։ Հատկապես վտանգավոր եւ հոգեկործան է կեղծավորությունը, երբ մեկն արտաքնապես իրեն ցույց է տալիս իբրեւ բարեպաշտ, սակայն հոգու խորքում իր հպարտությունն է կերակրում։

Պետք է զգուշանալ որեւէ ժամանակավոր եւ փոփոխական բանի վրա հույս դնելուց. մարդիկ շատ հաճախ հավատքի տկարության պատճառով հույս են դնում մարդկանց, նրանց ուժերի ու կարողությունների վրա, որի մասին Երեմիա մարգարեն ասում է. «Թող անիծյալ լինի այն մարդը, որ հույսը մարդու վրա կդնի» [Երեմ. ԺԷ 5]։ Նույնիսկ եթե մարդը հասել է սրբության, ապա այդ սրբությունը ոչ թե իրենից է, այլ Աստծուց, որ բնակվում է նրա մեջ եւ սրբացնում նրան։ Եկեղեցին ուսուցանում է աստվածահաճո սրբերին հարգել եւ պատվել եւ ոչ թե նրանց վրա հույս դնել։ Նույնպես էլ պետք է վերաբերվել երկնավոր զորություններին, որովհետեւ նրանք առանց Աստծո հրամանի ոչինչ չեն կարող անել։ Ո՛չ երկնային զորությունները, ո՛չ մարդիկ, ո՛չ էլ որեւէ արարած չեն կարող մարդուն փրկություն եւ հավիտենական կյանք պարգեւել, այլ միայն Աստված։