ՆԱ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ԲԱԺԻՆՆ ԷՐ…

Նելլիի նկարում Տարոնը ժպտադեմ է, հայացքը ներծծված է սիրով, աչքերի մեջ կարոտ կա, դեմքին՝ հազիվ որսալի ամոթխածություն։ Երևի նա հենց այդ հայացքով էր նայել Նելլիին՝ իր հարսնացուին, բանակ գնալիս՝ անբառ ու հույզերով լի։ Նելլին, որ Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանի ուսանողուհի է, իր մտապատկերում պահել է Տարոնի հայացքը, հետո ավելացրել է տանկիստի գլխարկը, մարտական ծառայության մեդալն ու ստացել մի յուրահատուկ պատկեր՝ պատերազմի ու խաղաղության, սիրո ու հերոսության միաձուլումով։

-Երբ Նելլին նկարեց այս կտավը, Տարոնս արդեն չկար,- ասում է զինվորի մայրը՝ տիկին Համեստը,- նա զոհվեց Նելիի ծննդյան հաջորդ օրը։ Երկաթե վարդ էր քանդակել Նելլիի համար ու զորամասից ուղարկել իր հասնացուին՝ որպես ծննդյան օրվա նվեր:

Չկար։ Զոհվեց: Ասես նոր հասկացա, ընկալեցի, որ այս ժպիտը, այս հայացքը, մարդկային կյանքի այս պատմությունը այլևս չկա, մնացել է անցյալում։ Իսկ ես ժպտում եմ, որովհետև Տարոնի ժպիտը այնքան կենդանի է, ջերմ, հուզումնառատ ու սիրով լի։

-Իսկ այս մեկը զորամասում է նկարվել,- տիկին Համեստը նկարը մոտեցրել է աչքերիս։ Տարոնը զինվորական համազգեստով է։ Սա ուրիշ Տարոն է. աչքերի մեջ վճռականություն կա, հայացքի մեջ՝ հոգս ու կամք, ուժ ու խիզախություն։

-Տարոնս սիրում էր նկարվել։ Նրան դուր էր գալիս, երբ անընդհատ պտտվում էի հետևից ու նկարում տեսախցիկով կամ լուսանկարչական ապարատով։ Նկարում էի ամենաաննշան բաները։ Ասենք՝ ինչպես է դաս կարդում, ինչպես է դաշնամուր նվագում։ Չգիտես ինչու, մյուս երեխաներիս՝ Հայկիս ու Նարեիս, գրեթե չեմ նկարել, միայն Տարոնին։

Տիկին Համեստը ամուր փակել է ներկայի դուռն ու ամփոփվել անցյալում։ Նա բռնել է հուշի փեշից ու հետ է պտտում ժամանակի անիվը։

-Տարոնս փայլուն տղա էր, իմ տղան լուսավոր էր, պայծառ, զրնգուն, հաջողակ։

Չգիտեմ՝ ինչպես եմ նայում, որ տիկին Համեստը կրկնում է.

-Հա, իմ տղան հաջողակ էր, ամեն ինչ նրան տրվում էր հեշտ ու միանգամից։ Բոլոր դռները բացվում էին նրա առաջ, բոլորը սիրում էին նրան։ Տարոնը մեր տան ամենակրտսերն էր, ամենասիրվածը, ամենափայփայվածը։ Աղջիկս՝ Նարեն, պաշտում էր եղբորը։ Հայկը՝ ավագ որդիս, Տարոնից տասը տարով մեծ է ու անսահման սիրում էր նրան։ Տարոնս կապված էր քեռու աղջկա՝ Հասմիկի հետ։ Երբ գնաց բանակ, Հասմիկին ասաց՝ մինչև բանակից չգամ, չամուսնանաս, առանց ինձ ի՞նչ հարսանիք։ Չգիտեմ՝ որտե՞ղ էր Տարոնի բարության ակունքը, մեր սիրո՞ մեջ, թե՞ նրա սրտից բխող բնատուր ջերմության, բայց ես այդքան բարեսիրտ, զգայուն, նրբանկատ մարդ չեմ տեսել…

…Տարոնը շտապում էր ապրել. նա ուզում էր ամեն ինչ հասցնել, ամեն ինչ տեսնել, զգալ։ Դպրոցում լավ էր սովորում։ Գնում էր դաշնամուրի, ֆուտբոլի, նկարչության, զանազան մրցույթների էր մասնակցում: Ինքնուրույն, առանց որևէ մեկի օգնության ամերիկյան UWC ծրագրի մասնակցեց ու մեկնեց Նահանգներ։ Այդ ժամանակ Նարեն Ամերիկայում էր սովորում։ Երկու ամիս 20 օր քույր ու եղբայր ճամփորդեցին։ Տարոնս այնքան ուրախ ու տպավորված վերադարձավ հայրենիք։

Նա ամեն ինչ գերազանց էր անում։ Ահա, տեսե՛ք, Տարոնիս նկարչական դիպլոմը՝ կարմիր, երաժշտական դպրոցի դիպլոմը՝ դարձյալ գերազանցությամբ։ Ուսումնական զորամասում ծառայելիս ժամացույց նվեր ստացավ՝ որպես օրինակելի զինվոր։ Տարոնս Գեղարվեստի ակադեմիայի ուսանող էր։ Տեսեք այս կտավները, իմ տաղանդավոր տղան ինչպե՜ս է նկարել, որքա՜ն գեղեցիկ է քանդակել։

-Հրաշալի է։ Նա մեծ արվեստագետ կդառնար,- ասում եմ ես։ Դիտմամբ եմ ասում՝ կդառնար. որքան երկար մնանք անցյալում, այնքան ցավոտ է լինելու վերադարձը։ Որքան էլ հուշերը ձգենք, միևնույն է, Ազգային բանակի զինվոր, հետևակի մարտական մեքենայի հրամանատար Տարոն Ֆիլիպոսյանի կյանքի քսանամյա պատմությունը մեզ բերելու, հասցնելու է 2020 թ. սեպտեմբեր, ավելի ստույգ՝ սեպտեմբերի 27։

-Իսկ ինչպե՞ս հարմարվեց զինվորական ծառայությանը, բանակին։ Առհասարակ, արվեստագետները ազատություն են սիրում ու դժվար են յուրացնում կարգուկանոնը։

Բանակ բառը լսելիս տիկին Համեստի դեմքին ոչ մի մկան չի շարժվում, նայում է նույն խաղաղ հայացքով։

-Տարոնս սիրում էր ծառայությունը։ Իմ զինվորը միշտ բարձր տրամադրություն ուներ։ Նա միշտ երեկոյան զանգում ու ասում էր՝ լավ եմ, ամեն ինչ շատ լավ է, մա՛մ։

Տիկին Համեստը գնում է կողքի սենյակ, մի ուրիշ կտավ է բերում։

-Նելլին է նկարել։ Այ, այսպիսի զինվոր էր Տարոնս՝ մաքուր, կոկիկ, կարգապահ։ Նա հորոսկոպով Կշեռք էր՝ հանգիստ, հավասարակշռված, կայուն, հավատարիմ։ Գիտե՞ս, մի քանի օրից Տարոնիս ծնունդն է։

-Հա՞,- հարցնում եմ անորոշ։

-Քսանամյակը,- շարունակում է մայրը։

Տիկին Համեստը անակնկալ լռում է։ Նա ակնհայտորեն ավարտել է զրույցը։ Նկարները շարում է իրար վրա, սեղմում կրծքին ու ոտքի կանգնում։

-Հետո՞,- հարցնում եմ երկչոտ։ Տիկին Համեստը նայում է բացակա, հետո նկարները կրծքին սեղմած նստում աթոռին։

-Հետո… Ինչպես լինում է պատերազմում, երբ զինվորները կրակում են իրար վրա։ Արկի բեկորն անցնում է որդուս սրտի միջով։ Ինչ-որ նախախնամություն կա այս ամենի մեջ, ինչ-որ առեղծված։ Կյանքում ամեն ինչ որդուս սրտի միջով էր անցնում՝ և՛ ուրախությունը, և՛ ցավը։ Ե՛վ ուրիշինը, և՛ իրենը։ Նա սրտով էր ապրում, ամբողջ սրտով։ Անմնացորդ։ Հայրենիքը նրա սրտում էր, ու պատերազմն էլ նրա սրտի միջով անցավ։ Սիրտը խոցվեց, որ հայրենիքն անվնաս մնա, ինքը զոհվեց, որ հայրենիքն ապրի։ Հայրենիքի բաժինը լավագույնն է։ Մեզ այդպես են սովորեցրել մեր նախնիները դարեդար։ Մենք՝ հայերս, մեր փոքրիկ ու վտանգված հայրենիքին լավագույնն ենք տալիս, որ հայրենիքը կանգուն մնա։ Իսկ իմ տղան լավագույններից լավագույնն էր։ Ուրեմն՝ նա հայրենիքի բաժինն էր…

ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ