Արդեն ավանդույթ են դարձել Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության և զինված ուժերի սպայական և տարբեր ուսումնական հաստատությունների ուսուցչական անձնակազմերի հանդիպումները ուսումնական հաստատություններում և զորամասերում:

Հայոց բանակի 22-ամյակին նվիրված հերթական միջոցառումն է: «Փոքրիկ Իշխան» կրթահամալիրի սաները` զինվորական կոկիկ համազգեստով, եռագույնը ձեռքերում բարձր պահած, դիմավորում են հյուրերին, ուղեկցում դպրոցի դահլիճ, որտեղ եւ լուսանկարներով ներկայացված է Արցախյան ազատամարտը: Ներկաները ուշադիր դիտում են, ոմանք վերհիշում են անցյալը, ոմանք էլ դժվարանում են զսպել հուզմունքը:

Ձեզ գրում է ՀՊՄՀ ուսանող Դավիթ Խանաղյանը: Եղբայրս՝ Արմեն Խանաղյանը, ավարտելով Երևանի պետական համալսարանը, որոշեց ուսումը շարունակել Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում: Արդեն յոթ ամիս ինստիտուտի կուրսանտ է և ուսումնասիրում է ռազմական գործը:

Հրաչը՝ մեծ եղբայրս, արդեն յոթ ամիս է, ինչ ծառայում է հայկական զինված ուժերում: Նրա բացակայության առաջին օրերը շատ դժվար էին բոլորիս համար, բայց ամենից շատ մայրս էր անհանգիստ: Անընդհատ ասում էր. «Տեսնես` տեղը տա՞ք է, հարմարվե՞ց, սոված չի՞»: Բայց հետո, երբ եղբորս ուրախ ու զրնգուն ձայնը լսեց, հանգստացավ. «Մամ ջան, հանկարծ չմտածես, ամեն ինչ լավ է: Հրամանատարներս շատ լավ մարդիկ են, զինվորները ընտիր տղերք են: Մեզ լավ դիմավորեցին, լավ էլ տեղավորվել ենք»:

Հազարամյա պատմություն ունեցող մեր ժողովուրդը, պետականություն չունենալով հանդերձ, գոյատևում է ազգային ինքնության, ազգային արժեքների պահպանման շնորհիվ: Դարեր շարունակ եզդի ժողովուրդը սրբազան երկյուղածությամբ է տոնում իր ազգային ու կրոնական տոները, որոնք մեծապես նպաստում են մեր ազգի գոյատևմանը և ամուր թելի նման ագուցում են մեր ժողովրդի անցյալն ու ներկան: Շուրջ 200-300 տարի է, ինչ մենք` հայաստանաբնակ եզդիներս, հեռացել ենք մեր հոգևոր նստավայր Լալիշա Նուրանից: Բայց, փառք Աստծո, մենք դեռևս սրբորեն պահպանում ու տոնում ենք մեր ազգային և կրոնական տոները:

Արցախյան գոյամարտը շատ հերոսներ ծնեց, որոնք իրենց անձնազոհությամբ տեր կանգնեցին հայոց աշխարհին, և կայացավ փառավոր հաղթանակը: Հերոսներից շատերն ընկան ռազմի ճամփաներին ու հավերժ մնացին անմահ: Նման հավերժի ճամփորդ է ու սիրելի կերպար Պետրոս Ղևոնդյանը՝ հրամանատար Պետոն: Հունվարի 30-ին լրացավ քաջորդու 50-ամյակը, սակայն արդեն 20 տարի է, ինչ նա մեզ հետ է հոգեպես, իր սխրանքով ու անձնազոհությամբ: 1994 թվականի փետրվարի 14-ին Քարվաճառի Եղեգնուտ գյուղի մոտ վիրավոր ազատամարտիկին մարտադաշտից հանելու համար մարտիրոսվեց Պետոն: Ծնվել է 1964 թվականին ՀՀ Նաիրիի շրջանի Պռոշյան ավանում: Եղել է Շուշիի առանձնակի գումարտակի փոխհրամանատար: Հետմահու արժանացել է «Արցախի հերոս» կոչմանը, պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» և ԼՂՀ «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշաններով:

Դար ու դարեր հզորագույն բանակ ունենալու ահավոր անհրաժեշտությունից պատրանքաթափ էինք լինում եւ դար ու դարեր մի նիհարիկ բանակ ունենալու ուժ եւ հնարավորություն չունեինք։ Ոչ միայն։ Չունեինք նաեւ զենք կրելու, զենք բանեցնելու իրավունք, այդ զենքը թաքցնելու համարձակ ճարպկություն։ Եվ, առաքինության հերոսի քղամիդն առնելով ուսներիս, պատսպարվեցինք «սուր վերցնողը սրից կընկնի» սխալմունքի մեջ, պաշտպանվեցինք այդ մխիթարանքով, որպեսզի ինքներս մեզնից չզզվենք։ Այդպես դատարկ ձեռքերով անզեն ինքնապաշտպանություն էինք ձեւացնում մատյան գնդերի, լեգեոնների, փաղանգների, նետողաց եւ շատ ուրիշ ենիչերիների դեմ։ Մերկ ձեռքերով՝ ինչպես կարատեում է լինում, զենք ու զրահի դեմ՝ ինչպես կարատեում չի լինում։ Իբրեւ հետեւանք մեր անզորության՝ դատապարտված էինք մեր թշնամուն դառնորեն ժպտալ՝ իբրեւ հաշտության ու խաղաղության հրավեր, որպես միակ ելք, որպես արքայական խոզությունից փրկվելու միջոց։