Այս համարից տպագրում ենք «Տիգրան Մեծ» աշխարհազորային ջոկատի հրամանատար, ազատամարտի վետերանների միության փոխնախագահ, «Տիգրան Մեծ» ռազմակրթական վարժարանի պետ, պահեստազորի գնդապետ Կորյուն Ղումաշյանի օրագրային գրառումներից փոքրիկ պատառիկներ, որոնք, հեղինակի բնորոշմամբ, իր կյանքի ամենից կարեւոր հատվածի վավերագրությունն են։

Հրաչյա Բաբայանը պատմաբան չէ, մանավանդ ռազմական պատմաբան, սակայն կարողացել է իր հոր՝ Խորհրդային Միության հերոս Հրանտ Բաբայանի մարտական ուղին, որը ձգվում է Մոսկվայից մինչեւ Բեռլին, վերականգնել բառիս բուն իմաստով, ժամ առ ժամ, կիլոմետր առ կիլոմետր։

Չլդրան, Սեյիդշեն (այստեղ է ընդունել առաջին մարտը), Դրմբոն, Քոլատակ, Կոճողոտ, Վաղուհաս, Գետավան, Չափար, Հաթերք, Զարդախաչ, Սարսանգգէս, Կուսապատ, Պուշկենյալ, Տելեվըշկա, Լուլասազ , Մաղավուզ, Հակոբկամարի, Տոնաշեն, Մարտակերտ…
Ահա այն գյուղերը, այն տարածքները, որոնց ազատագրման համար համառ մարտեր է մղել Խաչատուրը։ Եթե այս տեղանուններին հավելենք նաեւ Աղդամը, Քարվաճառը, Ալըշանը, Սոլթանլուն, Ախմեդլին, Բոյուկ Ահմեդլին, կարծում եմ, պատկերը ավելի ամբողջական կլինի։ Եղել է՝ հաշվարկող, հրետանավորների աջ թեւը, մարտկոցի ոգին։

Հայրենիքը սկսվում է սահմանից, որտեղ ապրում են պատվախնդիր, իրենց հող ու ջրի արժեքն իմացող մարդիկ, ովքեր անկախ ամեն դժվարությունից «մնում են հարազատ հողում, պայքարում, մաքառում, ապրում: Տավուշի մարզի Կոթի գյուղը շրջապատված է ադրբեջանական տարածքներով: Հայ-ադրբեջանական հակամարտության ընթացքում գյուղը հազար ու մի փորձություն է տեսել, սակայն Կոթիի զավակները միշտ էլ կարողացել են արժանի հակահարված տալ հակառակորդի ոտնձգություններին: Սահմանամերձ այս բնակավայրում չես գտնի մի տուն, որ հարազատ-բարեկամ կորցրած չլինի:

Արցախյան ազատամարտի հերոս Մհեր Կիրակոսյանի տողերն են։
Արծվաշենը Մհեր Կիրակոսյանի ծնողների ծննդավայրն է։ Մհերը թեեւ ծնվել է Երեւանում, բայց մանկության տարիների մեծ մասն անցկացրել է Արծվաշենում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո դիմում է զինկոմիսարիատ՝ խնդրելով զորակոչել բանակ։ Մերժում են։ Քննություններ է հանձնում, ընդունվում ֆիզկուլտինստիտուտ։ 1991 թվականին հերթական դիմումից հետո զորակոչվում է բանակ։ Այդ տարիներին սկսվում է նաեւ Մհերի հայրենի գյուղի՝ Արծվաշենի ինքնապաշտպանությունը։

Ուշադիր նայեք ձեր շուրջը. Սամվել Մկրտչյանի պես ճակատագիր ունեցող հարևան, բարեկամ, համագյուղացի, համաքաղաքացի կամ էլ պարզապես ծանոթ, համոզված ենք, հաստատ կունենաք… Նրանք շատ են՝ հարյուրավորներ, հազարավորներ, որոնք իրենց կյանքը չեն խնայել մեր հայրենիքի, մեր ազատության համար…
Ի՞նչ եք կարծում, մենք՝ անհատներս, հասարակությունը, մեր պետությունը, ասել է թե՝ հայրենիքը, չի՞ թերացել, և կամ չե՞նք թերանում նմանների նկատմամբ, արդյոք ամեն ինչ անո՞ւմ ենք նրանց կյանքը գեթ փոքր-ինչ թեթևացնելու, ծանր կորուստների ցավը փոքր-ինչ մեղմելու համար… Եվ ինչ եք կարծում, որտե՞ղ են մեր բացթողումները, որոնք՝ մեր թերացումները, ո՞ր ոլորտներում՝ բարոյակա՞ն, սոցիալակա՞ն…

Մադաթովի մտահղացումը պսակվեց լիակատար հաջողությամբ. խուճապի մատնված թշնամին սկսեց անկանոն նահանջել, ինչը շուտով վերածվեց բացահայտ փախուստի: Առաջինը մարտադաշտից ճողոպրեց Մեհմեդ Միրզան` լքելով շահի ընտրյալ ջոկատը` գվարդիան, որը գլխովին ջախջախվեց: Ռուսական զորքերը տիրացան նաև մեծաքանակ ռազմավարի` մի քանի հրանոթ, շուրջ 2000 հրացան, անհամար քանակությամբ զինամթերք և պարեն:
Այս փայլուն հաղթանակի համար հայազգի զորավարը պարգևատրվեց ադամանդակուռ սրով` «Քաջության համար» մակագրությամբ: