Ճակատագրեր
-Բեգլար Վասիլյան. ծնվել է 1922թ. Ապարանի Լուսագյուղ գյուղում։ Երազել է դառնալ գրականագետ, դերասան… Իրավունքի կամ փիլիսոփայության պրոֆեսոր։ Տարված է եղել Հեգելով, Կանտով…
Սակայն կյանքն այլ ճանապարհ էր նախատեսել…
Հայրենական մեծ պատերազմի լուրը հասավ Լուսագյուղ, և պատանի Բեգլարը, որը դեռ միջնակարգն էլ չէր ավարտել, 1941-ի դեկտեմբերի 25-ին զորակոչվեց խորհրդային բանակ։ Կազմավորվում էր 89-րդ հայկական դիվիզիան, որին կից սակրավորների գումարտակում էլ ընդգրկվեց։
Երբ մարտական ընկերներն են հանդիպում, իրար գլխի հավաքվում, կողմնակի մարդը (ասենք լրագրողը), հավատացեք՝ ավելորդ է: Մանավանդ՝ նրանց զրույցին միջամտելու, ավելորդ, հաճախ նաև անտեղի հարցեր տալու կարիքը չկա: Թերևս ամենախոհեմը լուռ մի կողմ քաշվելն ու նրանց զրույցը` անմիջակա՜ն, մանկակա՜ն, ունկնդրելն է…
Ծանր ու դժվար է Սևակի մասին գրելը, որովհետև անկարող ես բառեր գտնել…: Ծանր ու դժվար է, որովհետեւ անգամ մեկ տարի անց գիտակցությունդ, երեւակայությունդ եւ հուշերդ իրար հետ համաձայնության չեն գալիս, եւ սիրտդ չի համակերպվում աչքերիդ տեսածին: Եվ ի՞նչ գրես, երբ չես կարողանում տարանջատել գլխավորն ու երկրորդականը։ Նրա կյանքում երկրորդական ոչինչ չկար. ամեն ինչ գլխավոր էր՝ դասը, ընկերները, կռիվը, հայրենիքը… Եվ նրա կյանքում ինչն էր գլխավորը, արդյոք միայն այն, որ նա ծնվել էր 1969թ. Մարտունու շրջանի Ճարտար գյուղում։ Միևնույն է, անգամ եթե նա ծնված լիներ աշխարհի մյուս ծայրում՝ գալու էր, գալու էր սրտի, արյան, հաղթություն շնորհող հրեշտակների փողերի կանչով։ Գալու էր…
Խորհրդային հանրահայտ լրտեսի, անգլիական հինավուրց տոհմերից մեկի հետնորդի կյանքն իր վայրիվերումներով ու նրբերանգներով նրա մահից հետո էլ շարունակում է քողարկված մնալ խորհրդավորության թանձր շղարշով: Դեռևս կենդանության օրոք լույս ընծայած գրքի նախաբանում, որը կրում է «Իմ գաղտնի պատերազմը» վերնագիրը, Կիմ Ֆիլբին գրում է. «Թեեւ այս գիրքը խստագույնս հենված է ճշմարտության վրա, բայցեւայնպես չի հավակնում ողջ ճշմարտությանը»: Հեղինակը, հո, գիտեր, թե ինչի մասին կարելի է պատմել, ինչի մասին` ոչ: Էլ չասած, որ այն ստիպված էր անցնել խորհրդային չափազանց խիստ ու զգուշավոր գրաքննության «թրի տակով»:
Հարգելի «Հայ զինվորի» խմբագրություն, ես ձեր կայքի մշտական ընթերցողներից եմ: Սիրում եմ այն ամենը, ինչ կապված է մեր բանակի, մշակույթի եւ հայրենիքի հետ: Օտարության մեջ իմ սերը հետզհետե մի տեսակ պաշտամունքի է վերածվել:
Ինձ ուրախացնում է, որ ձեր թերթը Արցախյան ազատամարտի մասնակիցներին ու ընկած հերոսներին հավասար երախտիքի ու մեծարանքի էջեր է տրամադրում նաեւ Հայրենական մեծ պատերազմում կռված եւ զոհված մարտիկներին: Եվ այդպես պետք է լինի, քանզի ճշմարիտ է ասված` վաղվա օրվա հաջողությունների գրավականը, երեկվա օրը, մարդկանց, հերոսներին չմոռանալն է: Արցախյան հերոսամարտում մեր քաջերը դարձան Հայրենական մեծ պատերազմում հերոսության ու անձնազոհության ոսկե էջեր գրած իրենց հայրերի ու պապերի քաջագործությունների շարունակողները…
1985թ. մայիսի վերջին Հայաստան ժամանեց Խորհրդային Միության կոմկուսի կենտկոմի երկրորդ քարտուղար Եգոր Լիգաչովը` Երևան քաղաքին Լենինի շքանշան հանձնելու նպատակով, ինչով քաղաքը պարգևատրվել էր ձեռք բերած հաջողությունների շնորհիվ։ Բնականաբար, մենք նրան պետք է ծանոթացնեինք քաղաքին, ցույց տայինք հիշարժան վայրերը։ Երբ գտնվում էինք Ծիծեռնակաբերդում, այցելեցինք մարզահամերգային համալիր։ Լիգաչովն ուղղակի ապշեց կառույցի թափից, շքեղությունից և շինարարության որակից։ Ըստ երևույթին, նրա մեջ այդ զգացմունքներից բացի նաև նախանձ առաջացավ. և նա փորձեց քննադատել մեզ` միջոցները շռայլելու և չափից դուրս շքեղություն թույլ տալու համար։
1992 թ. մայիսի 14-ին Արցախի Մարտունիի շրջանի Ճարտար գյուղի երիտասարդության հավաքն էր. օրըստօրե ահագնացող վտանգի առջև հարկավոր էր համախմբել անառիկ լեռների կրծքին բազմած շենի առողջ ուժերը, կազմակերպել և ստեղծել ինքնապաշտպանական ջոկատ, լուծել պաշտպանական գծի, զենք-զինամթերքի, համազգեստի և փոխադրամիջոցների հարցերը: