Ճակատագրեր
Գորգիսյանների տոհմական բնօրրանը եղել է Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիսի վիլայեթի Սղերդ սանջակում: Սղերդ քաղաքում է ծնվել Մովսեսի պապը` Սամի Չաուշը: 1915թ. Մեծ եղեռնի օրերին նա դարձավ պայքարի մարտիկ: Սամի Չաուշը հայրենի բնակավայրի ինքնապաշտպանության կազմակերպիչներից էր, բազում վճռորոշ մարտերի, այդ թվում նաև Սարդարապատի ճակատամարտի մասնակից: Պատմում են, որ թուրք եղեռնագործների ձեռքից մոտ հարյուր աղջիկ է ազատել, որոնցից վերջինին` Վերոնիկային, վիճակված էր դառնալ նրա կինը` Մովսեսի տատը: Գաղթի ճանապարհները Մովսեսի նախնիներին տարան Եգիպտոս: Եղեռնի տարիներին պատմական Կիլիկիայից Մերձավոր Արևելք է տարագրվում նաև Մովսեսի մոր` Աթթարյանների տոհմը:
Բաբկեն Հուսիկի Վարդանյան։ Ծնվել է 1955թ. հունվարի 5-ին, Սյունիքի մարզի Գոռհայք գյուղում։ 1960թ. Վարդանյանների ընտանիքը տեղափոխվել է Ջերմուկ քաղաք։ Թիվ 1 միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Երեւանի ճարտարագիտական համալսարան՝ ստանալով ինժեներ-տեխնոլոգի մասնագիտություն։ 1974-77թթ. ծառայել է խորհրդային բանակի դեսանտային զորքերում, ստանալով ավագ լեյտենանտի կոչում։ Ծառայությունից հետո աշխատել է «Նաիրի» գիտաարտադրական միավորումում` որպես բանվոր, այնուհետեւ նույն միավորումում եղել է հերթափոխի պետ։ Այդ տարիներին զբաղվել է սամբո եւ ձյուդո սպորտաձեւերով։ 1985թ. աշխատանքի անցնելով Ջերմուկի հանքային ջրերի գործարանում, աշխատանքին զուգընթաց իրեն նվիրում է պատանիների ֆիզիկական, ռազմահայրենասիրական դաստիարակությանը։
Սասունիկը հայկական գյուղ է, որը գտնվում է Արագածոտնի մարզում: Այս փոքրիկ գյուղի պուրակում՝ անմահության հուշակոթողի տակ, հանգչում են համագյուղացիներ, Արցախյան գոյապայքարի ազատամարտիկներ՝ նոյեմբերի 15-ին ծնված Լյովան, նոյեմբերի 16-ին ծնված Գեղազնիկը, նոյեմբերի 17-ին ծնված Հովհաննեսը: Նոյեմբերյան այդ երեք օրերին էլ այգին մարդաշատ է. հավաքվում են գյուղացիներն ու հիշում նրանց, ովքեր փոքրիկ գյուղը հայոց կամքի ու ազգային ոգու տոկունության խորհրդանիշ են դարձրել:
Ղարաբաղյան շարժման սկզբնավորման օրից Լեոնիդ Ազգալդյանը մասնակցել է ազգային-ազատագրական պայքարին։ 1990թ. փետրվարից ստանձնել է «Անկախության բանակի» հրամանատարությունը, կազմակերպել մի շարք շրջանների ինքնապաշտպանությունը: Ազգալդյանը հետագայում իր ճակատագիրն ամբողջությամբ եւ վերջնականապես կապել է Արցախի ազատամարտի հետ` սկզբում գործելով Գետաշենի եւ Շահումյանի, այնուհետեւ՝ Մարտակերտի շրջաններում։
Մի օր անցնելով Ստեփանակերտի շտաբի շենքի մոտով, դռան վրա հայտարարություն նկատեցի փակցված։ Կարդալով շտապեցի մեկնել Շուշի՝ նշված հասցեով։
Նախկին հայորդաց վարժարանում հավաքվել էին մի խումբ կամավորներ՝ տարբեր տարիքի կանայք` լեցուն վճռականությամբ եւ հաղթանակի նկատմամբ մեծ հույսով։
Տեղ հասա եւ ցանկացա տեսնել կանանց խմբի հրամանատարին։ Ասացին՝ բարձրացել է դիմացի սարերը՝ կրակել սովորելու։ Առանց ժամանակ կորցնելու գնացի նրա մոտ։ Դեռ սարին չհասած` նկատեցի, որ մոտ 15-20 կին զենքը ուսներին երգելով իջնում են։
«Ոչ իմաստուններ, ոչ թագավորներ օգնության կանչեք հայրենիքին, այլ տոհմածին մայրերի ազդեցությունը: Ցեղաշունչ մայրն է ազգային բարքերի սնուցողը: Սեր և նվիրում դեպի հայրենիքը ներշնչում և սնուցում է ցեղաշունչ մայրը»,- երիցս ճշմարիտ են բոլոր ժամանակների մեծագույն մտածողներից մեկի` Նժդեհի այս խոսքերը: Այո՛, մայրն է մեր տեսակը սնուցող Կաթնաղբյուրը, մեր մհերական զորեղության ակունքը: Եւ ամեն անգամ, երբ նրանց սուրբ դասից մեկը պակասում է, մենք մեզ որբացած ենք զգում, նորից նորոգվում է մեր կռիվը բնության դեմ, ու թվում է, թե տաք հողաթմբին խոնարհված ծաղիկները գարուն չտեսած` գրկել են աշնան ցուրտ օրերը, իսկ նրանց քնքուշ կրծքի տակ մի մայր քնքշություն է քարացել, մի լուսեղեն մոր սիրտ:
1964թ. փետրվարի 27-ին Սարիղամիշից գաղթած եւ Գյումրիում հաստատված Մինասյանների ընտանիքում ծնվում է երկրորդ զավակը: Ալեքսանդրն ու Լաուրան դեռ չէին որոշել, թե ինչպես են կոչելու իրենց որդուն. «Փոքրիկս նորածինների բաժնում էր, դեռ անուն չուներ, մեկ էլ ամուսնուս քույրը՝ Լիդան, երկտող է ուղարկում հիվանդասենյակ. «Շնորհավորում եմ Վահագնի ծնունդը»: Փետրվարի 27-ը, ըստ հայկական հին օրացույցի, Վահագն աստծո անունը ուներ: Այդպես էլ մեր որդուն կնքեցինք Վահագն»,-հիշում է մայրը՝ Լաուրան: