Որպես հիմնարար նախապայման-գաղափար, որն անհրաժեշտ է անհատի ու ազգի գոյության համար՝ նշվում է հայ ազգի ազատատենչությունը:
Մյուս կարևոր գաղափարը ինքնապաշտպանության, անձնապաշտպանության (ազգի ինքնության պաշտպանության) անհրաժեշտության գաղափարն է կամ ազգային-ազատագրական պայքարի գաղափարախոսությունը: Սա իր ձևակերպումն է ստանում Եղիշեի խոսքով. «Մահ ոչ իմացյալ մահ է, մահ իմացյալ` անմահություն»: «Սահման քաջաց է զէնք յուրեաց»:
Հաջորդը հայրենասիրությունն է` առանց ավելորդ մեկնաբանությունների:

Երբեմն տարբեր մակարդակի «փորձագետներից կամ վստահելի աղբյուրներից» կարծիքներ են հնչում, թե ՀՀ զինված ուժերի մասին ամբողջական տեղեկատվություն չի տրամադրվում մեր հասարակությանը, պատկան մարմինները չեն հայտնում բոլոր միջադեպերի, արտակարգ պատահարների մասին, սահմանին մեր ունեցած զոհերի և վիրավորների իրական թիվն էլ կոծկում են: Նման «հեղինակավոր» կարծիքներ լսելով՝ ժողովրդի մի ստվար զանգված չի կարողանում ձերբազատվել այն թյուր մտածելակերպից, թե` «բանակի մասին խոսում են լավ կամ ոչինչ»: Օրերս էլ հրապարակումներ եղան, թե զինված ուժերում ոչ մարտական պայմաններում գրանցված մահվան ելքով դեպքերը գաղտնագրվում են: Թեմայի վերաբերյալ պարզաբանումներ տվեց ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ Արա Նազարյանը: Նա մասնավորապես նշեց, որ գաղտնիք են համարվում ոչ թե կոնկրետ դեպքը, այլ զորքերում տեղի ունեցած արտակարգ դեպքերը, պատահարները, ինչպես նաև դրանց պատճառները բացահայտող ամփոփ տեղեկությունները` ըստ տեղեկատվության գաղտնիության աստիճանի` պայմանավորված ռազմաքաղաքական և օպերատիվ իրադրության փոփոխմամբ:

Սեպտեմբերի 11-ն է: ՀՀ ՊՆ «Մարշալ Բաղրամյան» ուսումնական կենտրոնի զորավարժարանում ժամեր անց կմեկնարկի «Շանթ-2015» ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությունների ակտիվ գործողության փուլը: Նախքան մեկնարկը զորավարժության շտաբի ղեկավար, ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Վիգեն Սարգսյանը, ՀՀ կառավարության աշխատակազմի ղեկավար Դավիթ Հարությունյանը, առողջապահության նախարար Արմեն Մուրադյանը, գյուղատնտեսության նախարար Սերգո Կարապետյանը, սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյանը, մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը, արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը, ինչպես նաեւ Հայաստանում հավատարմագրված օտարերկրյա պետությունների ռազմական կցորդները, ՀՀ ՊՆ և ԶՈՒ ԳՇ ղեկավար կազմը պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի ուղեկցությամբ շրջում են զինտեխնիկայի ցուցադրության տաղավարներում: Այստեղ ներկայացված է ե՛ւ հայկական արտադրության զինտեխնիկան` հրազեն, զինամթերք ու սարքավորումներ, նաեւ «Կռունկ», «Բազե» անօդաչու թռչող սարքեր, ե՛ւ ՌԴ 102-րդ ռազմակայանի զինտեխնիկան՝ համազարկային կրակի «ՍՄԵՐՉ» ռեակտիվ կայան, «Ս-300Վ» եւ «Բուկ» զենիթահրթիռային համալիրներ:

Առաջին անգամ պետք է մարտական հենակետում հանդիպեի թշնամու դիվերսիան սանձազերծած հայ զինվորի և կացարանի առջև հավաքված զինվորների հետ, հրամանատար, փոխգնդապետ Ս. Խաչատրյանի առանձին-առանձին ձեռքսեղմումից, զրույցից հետո փորձում էի նրան ճանաչել առանց ներկայացնելու, բայց՝ չհաջողվեց: Թե ինչու` դեռ կասեմ: Տարբերել հնարավոր չէր, որովհետև բոլորն էլ կանգնած էին արտաքինից հպարտ ու ձիգ, իսկ նրանց դեմքերին հոգուց բխող անվրդով խաղաղություն էր, հանդարտություն, իսկ ամենակարևորը` ծիծաղկուն ժպիտ կար դեմքերին` պարզ, անմիջական, ոչ արհեստական: Առաջինը քեզ համար արդեն պարզ է, թե ինչպիսին է զինվոր-սպա, զինվոր-հրամանատարություն փոխհարաբերությունը, և երկրորդը՝ հենց դրանից էլ այն փաստը, որ մեկը մյուսից չես տարբերում, որովհետև բոլորի տրամադրություններն էլ բարձր են, և բոլորն էլ հերոսներն են: Ու երբ հրամանատարը ներկայացրեց շարքային Գարիկ Շահինյանին, ու ես նրա ձեռքը սեղմելով՝ ասացի. «Ահա և հերոսը», նա շատ հանգիստ պատասխանեց. «Այստեղ կանգնած իմ բոլոր ընկերներն էլ հերոսներ են»: Եվ ես ուրախացա, որ այդ խոսքերը ճշմարիտ, ճշմարիտ են ասված:

Երեք զինվորները նստել են կողք կողքի շարված աթոռների վրա ու պատրաստակամ նայում են ինձ: Սիրում եմ զրուցել երիտասարդների հետ, հասկանալ նրանց ապրումները, մտքերը, մտահոգությունները, հպվել նրանց ազատությանն ու ըմբոստությանը, լավատեսությանն ու խիզախությանը: Անթաքույց սիրով հայացքս սահում է մեկից մյուսին. տղաները ժպտում են:
-Եղբայրնե՞ր եք,- մեկ անգամ էլ եմ ճշտում, որովհետեւ այնքան տարբեր են ժպտում…Ու արտաքինով էլ բոլորովին նման չեն իրար: Հանկարծ մեջս զարթնում է չկայացած հոգեբանը (իմ անկատար երազանքներից մեկը) ու փորձում եմ տարրալուծել երեք հայացք, երեք աչքեր, երեք ժպիտ, որ պահ առ պահ նոր երանգներ է ստանում:
Խորենը ավագն է, խաղաղ հայացք ունի, աչքերն ազնիվ են, մտածող, հնազանդ:
Հովիկը կրտսերն է: Սեւեռուն նայում է ինձ, շարժումներն արտահայտիչ են, դեմքին չարաճճի կրակ կա: Սիրուն տղա է:
Հայկը միջնեկն է` պինդ մկաններ ունի, կեցվածքի մեջ անթաքույց ըմբոստություն կա: Անհամբերությունից ճոճվում է աթոռի վրա ու առանց հարցնելու սկսում` «Մենք, ուրեմն, Ռուսաստանից ենք եկել: Եկել ենք մեր հայրենիքը պաշտպանելու»..

Սպայական մասնագիտությունն ավելի քան որևէ այլ մասնագիտություն պահանջում է անձի կոչվածություն, քանի որ բանակի և նրա կորիզը հանդիսացող սպայակազմի շնորհիվ է ապահովվում երկրի բոլոր մյուս կենսականորեն կարևոր ոլորտների խաղաղ գոյակցությունն ու զարգացումը: Այն պահանջում է անձի յուրատեսակ հոգեֆիզիկական կառուցվածք, որն անհրաժեշտ է նախ այս դժվարին մասնագիտությունն ընտրելիս և ապա՝ որպես մասնագետ ինքնադրսևորվելիս:
Հրամանատար լինելու համար անձին անհրաժեշտ է որոշակի որակների և ընդունակությունների ամբողջություն: Եթե այդ որակների մի մասը մեծ չափով պայմանավորված է անհատի բնածին հատկանիշներով, ապա ընդունակությունները կապված են անձի գիտակցական ինքնազարգացման հետ: Հայտնի է «առողջ մարմնում` առողջ հոգի» ասույթը: Կարելի է պնդել և հակառակը, որ բարոյակամային որակների առկայությամբ է պայմանավորված մարդու ֆիզիկական և հոգեբանական առողջությունը: Այս իմաստով սպայական մասնագիտության կարևորագույն բաղկացուցիչներ են հանդիսանում անձի բարձր բարոյակամային որակները, առանց որոնց ժամանակակից սպան պարզապես չի կարող կայացած համարվել:

Փոխգնդապետ Մանուկ Բադալյանի ուղեկցությամբ մեկնում ենք դիրքեր: Ճանապարհն անցնում է սահմանամերձ գյուղով: Գյուղի կողքին միջնադարյան բերդն է, որից էլ գյուղի անունը` Բերդավան: Բերդի պարսպին ծածանվում է եռագույնը: Զորամասն ունի իր ուխտի օրը, և ամեն տարի այդ օրը հրամանատարությունը զինվորների, զորամասի հոգևոր սպասավորի հետ այցելում է բերդ և ուխտագնացության ավարտին նորացնում անձրևներից ու արևից խունացած դրոշը: