Ուժեղ, հայրենասեր, արժանապատիվ, քաջ, կիրթ տղամարդը պիտի իր դերն ու կշիռը ունենա հասարակության մեջ, որպեսզի երիտասարդ տղան ցանկանա նմանվել նրան։ Մենք ենք իդեալներ հուշում երիտասարդ սերնդին… Ռազմագիտություն առարկան դասավանդվում է վերջին երեք դասարաններում։ Իսկ մի՞նչ այդ… 14-15 տարեկան մարդուն ինչքան ուզում ես ասա՝ Տիգրան Մեծ, Ավարայր, Եղեռն, Սարդարապատ… նա արդեն կազմավորված ներաշխարհով ու մտածելակերպով մարդ է… Կիմանա, բայց չի զգա։ Մեր պատմությունը չի դառնա հոգու նկարագիր, մեր մեծերի անունները չեն դաջվի սրտի մեջ, արյունը չի արձագանքի։ Մարդուն հայրենիքին պիտի կապես ծնված օրվանից, երբ լսում է առաջին օրորոցայինը և թոթովում է առաջին բանաստեղծությունը։ Ռազմագիտության ուսուցիչը աշակերտին ավելի շատ ռազմական տարրական գիտելիքներ տալու խնդիր ունի… Նաև բարոյահոգեբանական շեշտադրումներ անելու, եթե դրա համար կա պարարտ հող՝ հայրենիքը սիրող սիրտ…

Փոխգնդապետ Է. Օհանյանի հրամանատարությամբ գործող գումարտակի սերժանտական խորհրդի նախագահն է։ Նա հրաձգային ջոկի հրամանատար է և արդեն մի քանի տասնյակ մարտական հերթապահություն է կատարել։ Շուտով կլրանա նրա ծառայության ժամկետը, և նա կզորացրվի, սակայն զորամասի հետ կապը չի ընդհատվի, որովհետև այս տարվա գարնանային զորակոչի ընթացքում նրան փոխարինելու է եկել փոքր եղբայրը՝ Արմենը։ Մարտինը քսան տարեկան է։ Դպրոցից հետո ընդունվել է սննդի քոլեջ, մի քանի ամիս սովորել ու զորակոչվել է բանակ։

Վահան գյուղից դուրս է գալիս ճանապարհը ու գնում դեպի դիրքեր։ Ասֆալտապատ ճանապարհը տեղ-տեղ արդեն նման է կարկատած շորի։ Այն հիշեցնում է անցած-գնացած օրերի մասին։ Այս ճանապարհն է Վահան գյուղը կապել Արծվաշենին։ Հասնելով դիրքեր՝ ճանապարհը ճյուղավորվում է աջ և ձախ ձգված դիրքերի ուղղությամբ, իսկ մայր ճանապարհը ոլոր-մոլոր մեկ ձորն է իջնում, մեկ թեքվում-բարձրանում սարալանջերով ու թելի նման գնում-փաթաթվում իր կծիկին։ Մտնում է Արծվաշեն ու մոլորվում երբեմնի ճոխ ու ծաղկուն գյուղի փողոցներում, ամայի, ավերակ տներում։ Ավերակ, սակայն իշխող, վեհ ու հպարտ կանգնած է ադրբեջանական այն 20-ից ավելի բնակավայրերի մեջ։

«Ձեր որդին՝ Գևորգ Գևորգյանը, հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները, դարձավ «Փոքր Մհեր» կրթահամալիրի սան` ՀԱՅԿԱԶՈՒՆ: Հպարտացե՛ք նրանով: Հայտնե՛ք բոլորին, որ նրանք ևս հպարտանան Ձեր որդով, քանի որ նա այն սակավաթիվ անձանցից է, ով դպրոցական հասակից իրեն նվիրաբերել է հայրենիքին ծառայելու սուրբ գործին»:
Այսպես էր սկսվում նամակը, որ Գևորգի մայրը` Լուսինե Աղեկյանը, ստացավ կրթահամալիրից: Նամակն ընթերցելիս նա բազմիցս հուզվել էր, գուցե նաև թաքուն արտասվել, բայց և հպարտության ու հրճվանքի անթաքույց զգացում էր ապրել: Ուրեմն՝ ճիշտ է վարվել, երբ երկար քննարկումներից, ապագայի տարբեր ծրագրեր ծանրութեթև անելուց հետո ընդունել է որդու որոշումը` ընտրել ապագա զինվորականի ուղին:

Ձևավորված կարծիքի համաձայն՝ բանակի ամենամարտունակ ուժը հետախուզական զորամասերն ու ստորաբաժանումներն են։ Մեծ է վստահությունը նրանց նկատմամբ, և դժվար է պատկերացնել բանակն առանց հետախույզների և հետախուզական ստորաբաժանումների։ Հենց այդ պատճառով էլ մեր ազգային բանակում Հետախույզի օրը տոնական է ինչպես ԶՈՒ ԳՇ համանուն վարչության և ենթակա զորամասերի, այնպես էլ մյուս զորատեսակների՝ հատկապես հրաձգային ու մոտոհրաձգային զորամասերի, հետախուզական ստորաբաժանումների համար։ Անտարակույս, զորատեսակի առաջատարը գնդապետ Վ. Գրիգորյանի հրամանատարությամբ գործող զորամասն է, որը, կազմավորվելով Արցախյան ազատամարտի օրերին, իր ծանրակշիռ ներդրումն ունեցավ հայոց նոր պետականության ռազմարվեստի պատմության մեջ։

ՀՀ զինված ուժերը նշեցին մեր բանակի ամենահզոր կրակային ուժի և զորատեսակի՝ հրթիռահրետանային զորքերի տոնը՝ հոկտեմբերի 19-ը, և այսօր մենք արդեն նշում ենք նրա 20-ամյակը։
Հայոց բանակի հրետանին ստեղծվեց և ձևավորվեց ծանր և դժվարին պայմաններում։ Արցախյան պատերազմը արդեն սկսվել էր, և անհրաժեշտ էր շտապ ձևավորել ու մարտի դաշտ դուրս բերել առաջին հրետանային մարտկոցները։
Հայ հրետանավորները մարտի դաշտում ցուցաբերեցին արիություն, խիզախություն և տոկունություն, նրանց դիպուկ կրակից թշնամին կրեց մարդկային ուժի և զրահատեխնիկայի զգալի կորուստներ։

Դ-30 հրետանային դիվիզիոնի հրամանատար մայոր Վահագն Խաչատրյանին հանդիպեցի վերջին օրերին անցկացված զորավարժությունից անմիջապես հետո: Ուրախ էր, բարձր տրամադրությամբ: Հոգնածության ոչ մի հետք: Նույն ոգևորությունն էր տիրում ողջ դիվիզիոնում: Աշնանային արևոտ, գեղեցիկ առավոտյան զորամասի հրապարակում շարված էր անձնակազմը` տողանի: Անմիջական զրույցը հրամանատարի, դիվիզիոնի շտաբի պետ մայոր Արմեն Հակոբյանի և ԱՀՏԱ գծով տեղակալ մայոր Արթուր Մարտիրոսյանի հետ ծավալվեց նույն բարձր տրամադրությամբ` ասես հակառակորդի դեմ հերթական հաղթանակի օրը շարունակվում էր… Ինձ, իհարկե, հայտնի էր գաղտնիքը, որի համար էլ գտնվում էի այդտեղ. դիվիզիոնը զորավարժությունների ժամանակ դրսևորել էր մարտական բարձր պատրաստականություն, արժանացել զորամիավորման հրամանատարի գովասանքին, չէր գրանցվել կանոնների խախտման, անզգուշության որևէ դեպք և, ինչպես իրենք են արտահայտվում` փառք Աստծո, անձնակազմից ոչ մեկի մատը փուշ չի մտել…