Ուշադրության կենտրոնում
…Բարձրանում էինք դիրքեր: Գարնանային անձրևներն ամբողջ ճանապարհը դարձրել էին դժվարանցանելի: Զինվորական ամենագնացը հաղթահարում էր բոլոր դժվարությունները: Մառախուղն աստիճանաբար թանձրանում էր: Մենք բարձրանում էինք լեռան լանջն ի վեր, իսկ ամպերը կարծես մեզ ընդառաջ էին գալիս: Հերթական ոլորանից հետո քարքարոտ ճանապարհին մեքենան հանկարծ կտրուկ արգելակեց:
Պատերազմն ավարտվեց։ Գիտեի, որ կհաղթենք։ Պատերազմից հետո չէի կարող Հայաստանում չշրջագայել։ Բայց՝ պարզվեց, որ դա թեթեւ զբոսանք չէ, ոչ էլ հաղթական։ Դա հանդիպում էր պատերազմի հետ, պատերազմից հետո՝ մարդկանց հարկի տակ։
Վաղը չէ մյուս օրը: Հենց այդպես էլ ասաց: Վաղը չէ մյուս օրը, երբ արևը թեքվի դեպի արևմուտք ու գլորվի երկնակամարի ուղեծիրն ի վար, կսկսվի խաչակրաց արշավանքը: Ասաց, որ մեզ ևս մեկ արթնացում է պետք, որ թշնամին նույն թշնամին է, որ փախչում էր մեր առաջ, մենք էլ նույն մենքը: Ասաց, որ մեռնելու ու ապրելու հավանականությունը հիսուն-հիսուն է:
Հանրապետության հյուսիսարևելյան սահմանագոտում տեղակայված զորամասերից մեկում ենք: Կայացման ու հզորացման երկար ճանապարհ է անցել այս զորամասը: Մոտակա բնակավայրերից հեռու լինելու, դժվարամատչելի տեղանքի պատճառով այն կեսլուրջ-կեսկատակ համարել են «քարտեզից դուրս»:
Թե ինչ էր մտածում ծեր ու փառավոր գեներալը այն իրիկուն, երբ Կենտրոնական պողոտայով ներքեւ էր իջնում, ինձ հիմա էլ կարեւոր է թվում։ Նա անցնում էր ծաղկավաճառների շարքի առջեւով, եւ ծաղկավաճառ մի կին կողքինին ասաց՝ նայի՛ր գեներալին։
Արցախյան ազատամարտում իրենց անուրանալի վաստակն են ունեցել նաեւ օդաչուները: Այդ դժվարին ու ծանր ժամանակահատվածում, իրենց կյանքը վտանգելով, գիշեր թե ցերեկ, եղանակային անբարենպաստ պայմանները հաշվի չառնելով, լեռնային տեղանքի բազում անհաղթահարելի խոչընդոտներ հաղթահարելով, նրանք Արցախ էին տեղափոխում կամավորական ջոկատներ, վառելանյութ, մարդասիրական օգնություն, Արցախից՝ վիրավոր, զոհված ազատամարտիկների, բռնագաղթվածների…
