Ուշադրության կենտրոնում
ՀՀ ՊՆ Վ. Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում ամուր հիմքերի վրա է Ռազմական ինստիտուտ-դպրոց համագործակցությունը: Երիտասարդ սերնդի ռազմահայրենասիրական դաստիարակությանը նպաստելու համար Ռազմական ինստիտուտում հաճախակի կազմակերպվում են «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկայի ծրագրով նախատեսված պարապմունքներ, մրցումներ, օլիմպիադաներ և այլ միջոցառումներ: Միջոցառումների անբաժանելի մասն են էքսկուրսիաները, որոնց ընթացքում աշակերտները ծանոթանում են կուրսանտների առօրյային ու կենցաղին, վարժասարքերին ու ուսումնական զենքերին, Ռազմական ինստիտուտում անցկացրած մի քանի ժամվա ընթացքում պատկերացում կազմում, թե ինչպես է կոփվում ու մասնագիտանում հայոց բանակի ապագա սպան:
Մարշալ Արմենակ Խանփերյանցի անվան ռազմաավիացիոն ինստիտուտի համապատասխան դասընթացն ավարտելուց հետո ես եւ իմ համակուրսեցի Ձյունիկ Ավեյանը ծառայության անցանք ՀՕՊ զորքերում:
Սրտի թրթիռով էի սպասում այն օրվան, երբ որպես սպա ոտք կդնեմ զորամաս եւ իրականացած կհամարեմ իմ վաղեմի երազանքը: Մտերիմներիցս ոմանք խորհուրդ էին տալիս՝ քանի դեռ ուշ չէ հրաժարվել ծառայությունից` ասելով, որ այն աղջկա գործ չէ: Սակայն ես մտածում էի, որ հենց իմ գործն է, այն էլ՝ սիրած, երազած: Համարձակ ու ինքնավստահ ծառայության անցա: Կարեւորը ծառայության առաջին օրն էր: Իսկ այդ օրը հրաշալի սկսվեց: Հրամանատարական կազմը մեզ շատ ջերմ ընդունեց: Այդ պահին ես աշխարհի ամենաերջանիկ մարդն էի:
Զինվորներն, օրինակ, հաճախ են մտածում և անգամ այստեղ-այնտեղ խոսում «կորցրած տարիների» մասին, իսկ իրականում դրանք անգնահատելի ձեռքբերում են, որը միայն հինգ, տասը տարի հետո կզգան: Ուղղակի պետք է փորձել շատ լավ ծառայել, բանակից վերցնել առավելագույնը, որ կարելի է ստանալ և այն ամենը, ինչ կարող ես տալ: Եթե տանկիստ ես, լավ տանկ վարել սովորի՛ր, եթե հերթապահ ես, դիրքդ ամուր պահի՛ր: Եթե բանակային կյանքում կարողացել ես լեզու գտնել բոլորի հետ, հետագայում, եթե, ասենք, գործարար էլ լինես, շատ ավելի լավ կկարողանաս կառավարել: Այսինքն՝ իրականում օգուտը շատ ավելին է, քան կորուստը:
…Մենք ինչո՞ւ Ստալինին չդատապարտեցինք: Պատասխանեմ… Որպեսզի Ստալինին դատապարտեինք, պետք է նախ դատապարտեինք մեր հարազատներին, բարեկամներին: Ամենամոտիկ մարդկանց: Իմ ընտանիքի մասին պատմեմ… Հայրիկին բանտարկեցին երեսունյոթին. փառք Աստծու, նա վերադարձավ, բայց տասը տարի նստեց: Վերադարձավ ու շատ էր ուզում ապրել… Ինքն էլ էր զարմանում, որ այդքան բան տեսնելուց հետո դեռ ապրել է ուզում… Ոչ բոլորի հետ է այդպես պատահում… Իմ սերունդը մեծացավ ճամբարներից կամ պատերազմից վերադարձած հայրիկների հետ: Բնականաբար, նրանք բռնությունից բացի ուրիշ բանի մասին չէին կարող մեզ պատմել:
1993 թվականի հունվարի 22-ին, թե 23-ին էր… Ադրբեջանական երկու ուղղաթիռներ հայտնվեցին օդում եւ կրակ բացեցին եկեղեցու ուղղությամբ. մտածում էին՝ եկեղեցում պետք է պատսպարված լինենք… Գմբեթից դղրդյունով ընկավ փշրվեց հսկա խաչը, վնասվեցին եկեղեցու պատերը… Հաջորդ օրը մտանք «Երից մանկունք» եկեղեցի: Մեր՝ հատուկ նշանակության ջոկատի հրամանատար Շահեն Մեղրյանը նայեց ու ասաց. «Պետք է վերականգնենք եկեղեցու խաչը»: Եվ բոլորս միասին ուխտեցինք, որ կտեղադրենք ընկած խաչը: Հետո Մեղրյանի հրամանով մեկնեցինք հետախուզության՝ դեպի Սարսանգի ջրամբար… Մեկնելուց առաջ էլ ես լուսանկարեցի տղաներին:
Սիրում եմ զինվորներիս հետ դիրքեր բարձրանալ: Չկա ավելի գեղեցիկ բան, քան հրամանատարի ու զինվորի կեսգիշերային զրույցը Բարձունքին, որտեղից հայրենիքիդ սահմանն է սկսվում` առջեւում թշնամին, թիկունքում` երկրիդ շնչառությունը: Բարձունքին դու ավելի ուժեղ ես, քան սեփական կյանքդ: Դու մահից ուժեղ ես:
Սեպտեմբերի 24-ին մինչեւ լուսադեմ անդադար կրակում էին «ԴՇԿ» տեսակի գնդացրից: Ճնշեցինք: Առավոտը խաղաղ բացվեց: Հաջորդ օրը կրակոց չեղավ, միայն կեսօրին մեր գումարտակներից մեկի հրամանատարական կետի ուղղությամբ 82 մմ ականանետ կիրառեցին: Պարզ էր` նշանափորձի են բերում զենքը: Անմիջապես բարձրացրի զգոնության աստիճանն, ու զորամասի հրետանու պետի հետ շարժվեցինք այդ ուղղությամբ: Ավելի ուշ այդ նույն կրակային դիրքից նորից ականանետ գործածեցին: Վերադարձանք նախապատրաստած 120 մմ ականանետային մարտկոցի դիտակետ: Այդտեղից դաշտը պարզորոշ էր: Դիտարկեցինք և խնդիրներ առաջադրեցինք: Մենք ավելի վաղ հայտնաբերել էինք հակառակորդի կրակակետը և հաշվարկած ականանետ ունեինք այդ ուղղությամբ: Նրանք 10 րոպեում 14 անգամ կրակեցին Դովեղի ու Բերդավանի ուղղությամբ: Մենք էլ երկու անգամ կրակեցինք, երկրորդը շատ դիպուկ էր` ուղիղ կրակակետին: Եվս մի քանի հարված, և «խոշոր» կրակակետը լռեցվեց: Հակառակորդի զորքը խուճապահար սկսեց փախչել: