Կենսագրություններ կան, որոնք միայն անհատին չեն պատկանում: Նրանք իրենց վրա կրում են ժողովրդին բաժին հասած ծանր ժամանակների կնիքը` գոյապայքարի, մաքառումների և տառապանքի կնիքը` քերթողահայր Խորենացուց, Եղիշեից մինչև Շնորհալի, Նարեկացի, Ֆրիկ, մինչև Սայաթ-Նովա, Աբովյան, Րաֆֆի, Կոմիտաս և ուրիշներ: Նրանք ծնվում են աստվածային նախախնամությամբ, ծնվում են, որ իրենց սնող ժողովրդին ցույց տան մահաբեր աղետներին դիմագրավելու, հաղթելու և ազգի պատմական երթը շարունակելու ուղիները` հաճախ ի գին իրենց երիտասարդ կյանքի ու արյան: Որովհետև ազգասիրությունն ու հայրենասիրությունն իրենց համար հրապարակներում ճառելու գեղեցիկ խոսքեր չեն, այլ էություն, կենսաձև…

Եվս մեկ տարի, և հայ ժողովուրդը կնշի Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը: Մեզնից յուրաքանչյուրի պարտքն է մեկ անգամ ևս հնչեցնել հիշատակի, արդար դատի և հատուցման անլռելի զանգակատունը: Մեզնից յուրաքանչյուրը՝ որպես քաղաքացի և պարզապես հայ մարդ այդ գործում իր առաքելությունն ունի…
Լևոն Վարդանյանը (1904-1984թթ.) ցեղասպանության ականատեսն է: Նրան վիճակվեց, ինչպես նաև այլ հայերի, անողոք, սարսափներով լի փրկության ճանապարհ անցնել և ի վերջո հանգրվան գտնել Արևելյան Հայաստանում: 1918 թվականին Լևոն Վարդանյանն իր մոր հետ տեղափոխվում է Ստեփանավան, որտեղ էլ ամուսնանում է նույնպես գաղթական ու որբ Նոյեմի հետ: Ունենում են ութ երեխա: Սկսվում է Հայրենական մեծ պատերազմը: Լևոնն իր Արմենակ որդու հետ մեկնում է ճակատ և հաղթական տուն վերադառնում:

Ֆուտբոլասերները պետք է լավ հիշեն աշխարհի 2006 թվականի առաջնության Իրանի մասնակցությամբ խաղերից մեկի հետևյալ դրվագը` Իրանի Իսլամական Հանրապետության հիմնի հնչյուններից հետո իրանցի տասնմեկ ֆուտբոլիստներից տասը ծիսական կեցվածքով փռվեցին գետնին` աղոթելու, Բարձրյալից բարեհաճություն խնդրելու, և միայն մեկը ուղիղ ու ձիգ կանգնած մնաց, անշտապ խաչակնքեց՝ աջ ձեռքի իրար միացրած երեք մատները` բթամատը, միջնամատն ու ցուցամատը տանելով ճակատին, կրծքին, ձախ ուսին, աջ ուսին ու ապա իր ընկերների հետ թեթև վազքով կանաչ խաղադաշտ մտավ…

1918 թվականը մարդկության պատմության մեջ հայ ժողովրդի համար գուցե լիներ մահվան թվական, եթե Աստծո կամեցողությամբ սրբազան քաջերին տրված զորությամբ չկատարվեր, ինչպես հիմա ասում են` «Սարդարապատի հրաշքը»:
Մարդկության պատմության մեջ իր նախադեպը չունեցող 1915 թվականի ազգասպանությունից հետո` 1918 թվականի հունվարի վերջին, օգտվելով Կովկասյան ռազմաճակատում ստեղծված իրադրությունից (ռուսական զորքերը հեռացել էին ճակատից), խախտելով Երզնկայում կնքված զինադադարի պայմանագիրը, թուրքական զորքն սկսեց արշավել դեպի Անդրկովկաս` նպատակ ունենալով արեւելահայությանը ե՛ւս բնաջնջելու եւ պայմաններ ստեղծելու Մեծ Թուրանի թյուրքական պետության կառուցման եւ պանթուրքական գաղափարախոսության իրագործման համար:

…Ես հասկացա, որ հայրենիքի զինվոր լինում են ոչ թե երկու տարով, այլ ընդմիշտ, որ հայրենիքի պաշտպանության գործում բոլորն էլ անելիք ունեն, որ զինվորը երկրի համար թիվ մեկ արժեքն է, որ զենք բռնելը տղամարդու գործ է, որ լավ ընկերներ ունենալը հարստություն է, որ բանակային ընկերությունը եղբայրություն է և անմոռաց է, որ… Որ Հայրենիքը քաղցր է, ու հայրենիքը պաշտպանելը սուրբ գործ է…

Օրերս Երևանում տեղի ունեցավ «Առաջին միջազգային թաթագիտական գիտաժողովը», որին մասնակցում էին մոտ 40 գիտնականներ Հայաստանից, Իրանից, Ռուսաստանից, Վրաստանից, Ֆրանսիայից, Լեհաստանից և այլ երկրներից: Ինչպես իր խոսքում նշեց ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի վարիչ, գիտաժողովի կազմկոմիտեի նախագահ, բ.գ.դ. պրոֆեսոր Գառնիկ Ասատրյանը, «գիտաժողովը առաջին անգամ մի վայրում ի մի էր հավաքել թաթագիտության ողջ սերուցքը»:

Շատ բարձր եմ գնահատում մեր հայ զինվորների աչալուրջ և զգոն նվիրվածությունը հայրենիքին: Մայրաբար խորհուրդ կտամ` պատմությունից դասեր քաղել: Երբեք չմոռանան, որ իրենք հերոսական անցյալ ունեցող հայ ժողովրդի զավակներն են: Ազատագրված Արցախը դրա վառ ապացույցն է, որը մեր պահանջատիրության առաջին քայլն է: Թող միշտ զորավիգ լինեն մեր տառապած, բայց հաղթական հայ ժողովրդին ու հայրենիքին, քանի որ հայրենասիրությունը նախ և առաջ արժանապատվության խնդիր է: