Ուշադրության կենտրոնում
1991թ. սեպտեմբերին ՀՀ Նախարարների Խորհուրդը կոչով դիմեց հայ ժողովրդին` վերաբնակեցնել սահմանամերձ շրջանները: Դե, գիտեք, շարունակվում էր Ղարաբաղյան պատերազմը, անհրաժեշտ էր ապահովել նորաստեղծ հանրապետության անվտանգությունն ու ամրությունը: Կառավարությունում ստեղծվեց պաշտպանության շտաբ, որին օգնելու համար ես ու կինս մեր նախաձեռնությամբ, առանց որևէ նախապայմանի, լծվեցինք այդ գործին: Վերաբնակեցման նախաձեռնողն էր «Շեն» միությունը (նախագահ` Հայկ Մինասյան): Մեր ծանոթների շրջանում սկսեցինք բացատրական աշխատանք տանել, ընտանիքներ հավաքագրեցինք, և 1992թ. փետրվարի 6-ին կառավարության շենքի մոտից ավտոբուսը շարժվեց դեպի Մեղրիի շրջանի ամենահեռավոր Նյուվադի գյուղը, որը գտնվում է Ադրբեջանի սահմանից ընդամենը 7-8կմ հեռավորության վրա:
Օգոստոսի 1-ին ՀԽՍՀ ԳԽ-ն Հայաստանում ու Արցախում կասեցրեց անօրինական զինված կազմավորումների զինաթափման վերաբերյալ Գորբաչովի հրամանագրի կիրառումը, հայտարարելով, որ հարցի կարգավորումը վերցնում է իր տնօրինության ներքո:
Նույն օրը Լաչինում, բարձրլեռնային տեղանքում աղետի ենթարկվեց Երեւան-Ստեփանակերտ չվերթի «ՅԱԿ-40» ինքնաթիռը, զոհվեց 30 մարդ: Համաձայն պաշտոնական վարկածի, ինքնաթիռը վթարի էր ենթարկվել. ըստ ոչ պաշտոնական վարկածի, լեռներից ադրբեջանցի գրոհայիններն էին կրակ բացել ինքնաթիռի վրա, ինչի պատճառով էլ վթարի վայրի տեղազննությունն իրականացվեց խիստ գաղտնիության պայմաններում:
Պատերազմում անհնար է հաղթել միայնակ: Եւ ուրեմն՝ յուրաքանչյուր զինվոր պետք է ունենա սոցիալականացմամբ պայմանավորված անհրաժեշտ դրական հատկություններ, հետևաբար և, տոգորված լինի ընկերասիրության նվազագույն չափով: Իսկ անհատապաշտության ծայրահեղ դրսևորումները որոշակի իրավիճակներում թույլ չեն տալիս կատարել մարտական խնդիրը:
Մետաքսի ճանապարհին տիրանալու համար ինչպես պարսիկները, այնպես էլ հույները խնամիական կապեր էին հաստատում թուրքերի հետ, որպեսզի օգտվեն նրանց ռազմական ուժից։
Բյուզանդիայի որդեգրած «բարբարոսներին ղեկավարելու գիտությունը» (քրիստոնյա ժողովուրդների դեմ), իր եւ հարեւան պետությունների գլխին փորձանք դարձավ։ Անկանխատեսելի եւ արդեն անկառավարելի դարձած թուրքերը գրեթե անարգել ներխուժեցին Հայաստան։ Թուրքերի մուտքը Անատոլիա ապացուցեց բյուզանդական քաղաքականության սնանկությունը։ Դարերի ընթացքում թուրքերի հետ հույների սերտ շփումների արդյունքում ծնվեցին թուրքերի բնույթը բացահայտող մի շարք առած եւ ասացվածքներ.
Գնդապետ Ս.Գրիգորյանի հրամանատարությամբ գործող ՀՕՊ զորամասում են ծառայում սիսիանցի Հայրապետյան եղբայրները: Սերժանտ Հայկ Հայրապետյանը մեկնարկային մարտկոցի դասակի հրամանատարի տեղակալն է, իսկ կրտսեր սերժանտ Նարեկ Հայրապետյանը՝ նույն մարտկոցի մյուս դասակի հրամանատարի տեղակալը։ Նրանց այստեղ շատ են հարգում, վստահում, սիրում, որովհետեւ բանիմաց են, պարտաճանաչ եւ ծառայում են նվիրումով։
Հունվարի 30-ին լրացավ զինված ուժերի կազմզորահավաքային վարչության պետ, գնդապետ Առաքել Մարտիկյանի 50 տարին։ Ծննդյան առթիվ շնորհավորելով պարոն Մարտիկյանին` միաժամանակ նրա հետ զրուցեցինք վարչության առջեւ դրված խնդիրների եւ դրանց կատարման ընթացքի մասին։
Ազատ գյուղի տեղահանությունից հետո, մարտի 2-ին, Կամոյում ԽՍՀՄ ներքին զորքերի ստորաբաժանումների տեղակայումով սկսվեց նաև Հյուսիսային Արցախի ա՛յս գյուղի հայաթափումը: Երևանը հայտարարեց, որ տեղահանությունը ղեկավարվում կամ խրախուսվում է կենտրոնական իշխանությունների կողմից, և պահանջեց «զորքերն անհապաղ դուրս բերել Հյուսիսային Արցախից` դրանք տեղակայելով հայկական և ադրբեջանական գյուղերի սահմանազատիչ գոտիներում»: Սակայն Կամոյի ճակատագիրը ևս, անկախ Գետաշենի ենթաշրջանում ծավալվող դիմադրական շարժումից, վճռված էր…