Գորգիսյանների տոհմական բնօրրանը եղել է Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիսի վիլայեթի Սղերդ սանջակում: Սղերդ քաղաքում է ծնվել Մովսեսի պապը` Սամի Չաուշը: 1915թ. Մեծ եղեռնի օրերին նա դարձավ պայքարի մարտիկ: Սամի Չաուշը հայրենի բնակավայրի ինքնապաշտպանության կազմակերպիչներից էր, բազում վճռորոշ մարտերի, այդ թվում նաև Սարդարապատի ճակատամարտի մասնակից: Պատմում են, որ թուրք եղեռնագործների ձեռքից մոտ հարյուր աղջիկ է ազատել, որոնցից վերջինին` Վերոնիկային, վիճակված էր դառնալ նրա կինը` Մովսեսի տատը: Գաղթի ճանապարհները Մովսեսի նախնիներին տարան Եգիպտոս: Եղեռնի տարիներին պատմական Կիլիկիայից Մերձավոր Արևելք է տարագրվում նաև Մովսեսի մոր` Աթթարյանների տոհմը:

Շուշիի ազատագրումը Արցախյան ազատամարտի ծանրակշիռ նվաճումներից է, հրաշալի կազմակերպված ու հաղթական ավարտին հասցված մի ռազմագործողություն, որը, իրոք, ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի բնորոշմամբ, «իրական դարձրեց մեր անկախությունը» և «բացեց արցախյան զինված ուժերի հաջողությունների երկնակամարը»։ Այդ ռազմագործողությունը նշանավորվեց մեր հրամանատարների ու զինվորների ռազմական առանձնահատուկ ու փայլուն մտքի, հայ մարտիկի աննկուն կամքի ու վճռականության դրսևորմամբ։

Երբ ազգը պետականություն ունի, ազգային հիմնական հարստությունը ազնվականների և իշխանավորների ձեռքում է: Եվ այն հիմնականում կենտրոնացած է լինում հայրենիքում, ուստի եւ աշխատում է հօգուտ հայրենիքի: Սակայն պետականության բացակայության պայմաններում այդպես չէ: Քաջ հայտնի է, որ հայկական գաղթօջախները դարեր շարունակ եղել են այս կամ այն երկրի ու անգամ աշխարհամասի տնտեսական լոկոմոտիվը: Հայերը հսկայական ներդրում են ունեցել Հնդկաստանի, Եգիպտոսի, Եթովպիայի, Լեհաստանի, անգամ Վենետիկի, Ռուսաստանի և այլ մեծ երկրների տնտեսական ու մշակութային զարգացման գործում: Իսկ Անդրկովկասի երկու մեծ ոչ հայկական քաղաքները` Թիֆլիսն ու Բաքուն, բառիս բուն իմաստով մենք ենք շենացրել:

Ադրբեջանը չի հրաժարվում սահմանում հրադադարի ռեժիմը խախտելու ամենօրյա մարտավարությունից։ Նրանց զինվորները, հիմնականում դիպուկահար զենքերից, կրակում են ոչ միայն ԼՂՀ, այլ նաեւ Հայաստանի պետական սահմանի պահապանների ուղղությամբ։ Եվ քանի դեռ չեն սպառվել հակամարտությունը խաղաղ ճանապարհով, բանակցությունների միջոցով կարգավորելու հնարավորությունները, հայ զինվորները, կատարելով իրենց տրված հրամաններն ու առաջադրանքները, չեն ենթարկվում սադրանքների։ Նոյեմբերի 18-ին հենց այս հարցի քննարկումից էլ սկսվեց մեր զրույցը ՀՀ սահմանի մի զգալի հատվածի պահպանությունն իրականացնող զորամասի հրամանատար գնդապետ Ա. Մուրադյանի հետ։

Հենակետեր գնալու մեր ցանկությունը մտածմունքի մեջ գցեց հրամանատարի տեղակալ փոխգնդապետ Գուրգեն Գրիգորյանին.
-Թե մի ժամ շուտ եկած լինեիք, թրթուրավոր տեխնիկայով կգնայինք։ ԼՏԲ-ն գնաց, թարմ հաց տարավ, իսկ մեքենայով դժվար է, շատ տեղերում մեկ մետրից ավելի ձյուն կա, մառախուղն էլ իր հերթին է խանգարում:
Բայց հենց վատ եղանակին սահման պահող զինվորներին հանդիպելու մեր ցանկությունը դժվար էր մերժել։ Հրամանատարի տեղակալ փոխգնդապետ Արմեն Վարդանյանն էլ որոշեց ընկերակցել մեզ։ Մարտական հերթապահություն կատարող գումարտակի հրամանատար մայոր Ռուբեն Վարդանյանի (նա նույնպես խոստացավ միանալ մեզ) խորհրդով ուղեւորվեցինք N հենակետ։

Ղարաբաղյան շարժման սկզբնավորման օրից Լեոնիդ Ազգալդյանը մասնակցել է ազգային-ազատագրական պայքարին։ 1990թ. փետրվարից ստանձնել է «Անկախության բանակի» հրամանատարությունը, կազմակերպել մի շարք շրջանների ինքնապաշտպանությունը: Ազգալդյանը հետագայում իր ճակատագիրն ամբողջությամբ եւ վերջնականապես կապել է Արցախի ազատամարտի հետ` սկզբում գործելով Գետաշենի եւ Շահումյանի, այնուհետեւ՝ Մարտակերտի շրջաններում։

Սիրիայում հայերը ապրել են դեռևս հնագույն ժամանակներից: 301 թվականին քրիստոնեության ընդունումից հետո տարածաշրջանում հայտնվել են ևս մի քանի հայկական համայնքներ, որոնք ապրում էին սիրիական եւ հույն ուղղափառ քրիստոնյաների հետ համատեղ։ Իրենց հերթին, Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդները սկսեցին ակտիվ մասնակցություն ունենալ Սիրիայի քրիստոնյաների հոգևոր կյանքում։
Հայերի բազմաթիվ խմբեր գաղթեցին Սիրիա` խուսափելով պարսիկների և օսմանցիների հետապնդումներից։ Մասնավորապես կարևոր դեր խաղացին նրանք Անտիոքում: Շատերը տեղափոխվեցին այնտեղ թուրքերի կողմից հայկական Կիլիկիայի զավթվելուց հետո։