Ուշադրության կենտրոնում
Ստացվեց այնպես, որ Ստեփանակերտում լինելուս մեկ շաբաթվա ընթացքում կատարվեցին իրադարձություններ, որոնք կարող են արմատապես փոխել արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման շուրջ բանակցությունների ընթացքը: Ես նկատի ունեմ ոչ թե ԱՄՆ ու Եվրոպայի բարձրաստիճան անձանց այցելությունները տարածաշրջան, այլ լկտի պահվածքը ադրբեջանցի ասկյարների, որոնք դիպուկահար կրակով սպանեցին ԼՂՀ պաշտպանության բանակի երեք մարտիկների:
Ըստ «Զինվորի մայր» ՀԿ-ի նախագահ Գրետա Միրզոյանի` Հայաստանի ռազմական կրթօջախներում սովորող ապագա սպաները պետք է գիտակցեն, որ իրենց քայլերով հասարակության մեջ ձեւավորում են հայոց բանակի մասին կարծիք ու պատասխանատվություն են ստանձնում նույն այդ հասարակության առջեւ. «Ամենակարեւորն այսօր այն է, որ կարողանանք մեր սպայակազմը հասցնել մի մակարդակի, որպեսզի ասենք՝ մեր սպան իսկական սպա է, եւ որպեսզի յուրաքանչյուր մարդ գիտակցի՝ ազգային բանակի սպան հասարակության ամենասիրված մարդկանցից է»:
Ազգային բանակի կազմավորման առաջին շրջանում, 1992թ. մայիսի 5-ին, առաջին պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանի ստորագրած հրամանով, սկսեցին ձեւավորվել ռազմական ոստիկանության կենտրոնական եւ տարածքային (կայազորային) ստորաբաժանումները։ Արցախյան պատերազմի եւ բանակաշինության հետագա տարիներին ռազմական ոստիկանությունը ծավալուն աշխատանք կատարեց բանակում ծառայողական կարգապահությունն ամրապնդելու, զինծառայողների փոխհարաբերությունները կարգավորելու եւ բազմաթիվ այլ հարցերում։
Վերջերս Ադրբեջանում շարունակ սադրանք են մտմտում: Մեկ սուտ լուրեր են տարածում Հայաստանի ղեկավարների մասին ու «հերքում», մեկ արծվաշենցիներին ներկայացնում որպես ադրբեջանցի փախստականներ, մեկ անհասկանալի հանգամանքներում «մահացած» երեխային ներկայացնում որպես հայ դիպուկահարի զոհ: Դե, իսկ հրադադարի ռեժիմի խախտումներին ու ադրբեջանցի դիպուկահարների նախահարձակ գործողություններին թիվ ու հաշիվ չկա:
Ադրբեջանի պաշտպանական գերատեսչության քարոզչական ծառայությունը շարունակում է լուրեր տարածել, թե իբր ղարաբաղյան կողմը շփման գոտու տարբեր հատվածներում պարբերաբար խախտում է հրադադարի ռեժիմը: Որքանո՞վ են նման տեղեկությունները համապատասխանում իրականությանը և ի՞նչ նպատակ է հետապնդում Բաքվի կողմից շրջանառվող այսօրինակ տեղեկատվությունը: Փորձենք պարզաբանել:
Որ հատկապես վերջին շրջանում ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում հրադադարի ռեժիմի խախտման դեպքերն առավել հաճախակի բնույթ են կրում, ակնհայտ է:
Ապրիլի 18-23-ը մի շարք միավորումների ու զորամասերի հետ անցկացվել է երկաստիճան հրամանատարաշտաբային զորավարժություն, որն աշխարհաքաղաքական ու տարածաշրջանային վերջին զարգացումների համայնապատկերի վրա նպատակուղղված էր մեր երկրի պաշտպանունակության եւ զինված ուժերի մարտունակության բարձրացմանը:
Զորավարժության անցկացումը նախատեսված էր տարվա մարտական պատրաստության պլանով: Առավելագույնս հաշվի էին առնվել հակառակորդի կողմից առկա սպառնալիքները եւ նրա բոլոր հավանական գործողությունները։
19-րդ դարում եվրոպական երկրները եւ Ռուսաստանը մի քանի անգամ միջամտեցին եւ փրկեցին ոչնչացման եզրին կանգնած ժողովուրդներին։ Օրինակ՝ Ռուսաստանի միջամտության շնորհիվ ստեղծվեց անկախ հունական պետությունը, Ռուսաստանի ջանքերով հիմք դրվեց անկախ բուլղարական պետությանը։ Ֆրանսիան 1860-ին կանգնեցրեց քրիստոնյա ազգաբնակչության կոտորածը ժամանակակից Սիրիայի եւ Լիբանանի տարածքում։ Եվրոպական երկրների եւ Ռուսաստանի ճնշմամբ կանգնեցվեցին Աբդուլ Համիդի կազմակերպած հայերի զանգվածային կոտորածները, որոնք դիտարկվում են ցեղասպանության առաջին փուլ։ Ես այդ շրջանի դեպքերը բնութագրում եմ որպես անավարտ ցեղասպանություն։