Ռազմական գործողությունների վերսկսման վտանգը նկատի ունենալով` ՀՀ զինված ուժերը պարտավոր են պահպանել բարձր աստիճանի մարտունակություն եւ ունակ լինել մշտապես գտնվելու բարձր մարտական պատրաստականության վիճակում: Ուստի սա է ԶՈՒ-ում իրականացվող բարեփոխումների գերակա նպատակը, որին կարելի է հասնել մարտական պատրաստության որակը բարձրացնելու եւ արդյունավետությունը մեծացնելու միջոցով:
Մարտական պատրաստության որակը կարելի է բարձրացնել պայմանագրային ծառայության եւ պայմանագրային սերժանտական ինստիտուտի ներդրման ճանապարհով: Ստորեւ կքննարկենք դրանց առանձնահատկությունները՝ օտարերկրյա ԶՈՒ փորձի հիման վրա:
Հետխորհրդային ռուսական ԶՈՒ ներքին ծառայության անտանելի վիճակը, որի նախադրյալները ստեղծվել էին դեռեւս խորհրդային ժամանակներում, հասարակական գիտակցության մեջ ձեւավորել էր այն համոզումը, որ «մասնագիտական /արհեստավարժ/ բանակը» նախապատվելի է զորահավաքի ճանապարհով համալրվող բանակից:

Շարքային
ԱՐՏԱԿ ՍՄԲԱՏՅԱՆ

Դասակի հետախույզ-հեռաչափող շարքային Արտակ Սմբատյանը սովորում է ՀՊՃՀ կիրառական մեխանիկա ֆակուլտետի 2-րդ կուրսում։ Ծառայության ընթացքում աչքի է ընկել կարգապահությամբ, ծառայական պարտականությունների կատարման բարձր պատասխանատվությամբ։
-Շատ լավ է տիրապետում մասնագիտությանը,- ասաց հրետանային դիվիզիոնի հրամանատար փոխգնդապետ Ա. Բաբասյանը։
-Ապագայի հետ կապված ի՞նչ ծրագրեր ունես,- հարցնում եմ նրան։
-Զորացրվելուց հետո ամբողջովին նվիրվելու եմ ուսմանը։
Խրախուսանքների ցանկում համեստորեն հիշատակում է տասնօրյա արձակուրդը։
-Զինվորի համար ամենից ցանկալի խրախուսանքը արձակուրդն է,- ասաց շարքային Սմբատյանը։

Հոսպիտալի բուժքույրերը՝ ժպտերես, բարի, գթասիրտ ու հոգատար… Նրանք ամբողջ օրը բժիշկների կողքին են ու զինվորների հետ, բուժողների եւ բուժվողների միջեւ… Հոսպիտալի առօրյան անհնար է պատկերացնել առանց նրանց։ Բուժքույրերի միջոցով են բժիշկներն իրականացնում բուժումը, իսկ հիվանդներն էլ առաջինը նրանց են հայտնում իրենց ցավը, գանգատը, խնդիրներն ու ապաքինման բարի լուրը։
Կենտրոնական հոսպիտալի բուժաշխատողները, ծառայողները, բուժվող զինծառայողներն ու քաղաքացիները գնահատում, հարազատ քրոջ պես սիրում են գլխավոր բուժքույր, ենթասպա Լիաննա Սառաջյանին, գինեկոլոգիայի, դիմածնոտային եւ ակնաբուժական բաժանմունքների ավագ բուժքույրեր, ենթասպաներ Արուսյակ Մանդալյանին, Նարինե Ադամյանին եւ Լիլիթ Եսայանին։

Զրույց ազատամարտիկ ՓԵՐԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ հետ

-Այնպիսի զգացողություն ունեմ՝ ասես իմ կյանքն սկսվել է 1989-ին, երբ առաջին անգամ օպերայի հրապարակում մենք միացանք, հավաքվեցինք ոչ թե անձնական խնդիր լուծելու, այլեւ մեր կորցրած հայրենիքի մի մասը փրկելու համար։ Այդ պահից իմ կյանքն իմաստավորվեց, գորշ, միապաղաղ, անգույն կյանքիս մեջ լույսեր վառվեցին, ասես սիրտս կենդանացավ… Ես ուրիշ մարդ դարձա։ Բոլորովին ուրիշ։ Այդ կերպարանափոխությունը նույնիսկ ինձ համար էր զարմանալի։

Ինձ համար կանանց տոնը ամենագեղեցիկ, ամենանուրբ, ամենահզոր ու ամենասիրելի տոներից մեկն է, որովհետեւ շատ գեղեցիկ, նուրբ, հզոր ու սիրելի են հայ կանայք՝ մեր մայրերն ու քույրերը, կանայք ու աղջիկները, ընկերուհիներն ու բարեկամուհիները։ Ես ազատամարտիկ եմ ու իմ սիրելի, ինձ շրջապատող կանանց շարքում պիտի նշեմ նաեւ ճակատային ընկերուհիներիս՝ այն հրաշալի խիզախ կանանց, որոնք հայրենիքի համար կռվող ռազմիկի կողքին էին, դարմանում էին մեր ցավերը, կապում էին մեր վերքերը, իրենց սիրով ու ջերմությամբ հուսադրում էին մեզ։ Ես պատերազմի դաշտում կորցրի տեսողությունս ու դրանից հետո ավելի խորն զգացի կին արարածի սիրո, աջակցության, նվիրվածության ուժը։ Իմ ընտանիքում ես միակ տղամարդն եմ, ապրում եմ կնոջս ու աղջկաս հետ։ Ամեն քայլափոխի զգում եմ նրանց սիրո եւ քաջալերանքի կարիքը։ Իսկ երբ հերթական բուժումն եմ ստանում պաշտպանության նախարարության կենտրոնական հոսպիտալում, դարձյալ մեր հրաշալի բժշկուհիներն են իրենց հոգատարությամբ, բարի վերաբերմունքով բարձրացնում տրամադրությունս, մոռացության տալիս ցավերս, հոգսերս։

Ինձ համար ընտանիքի կատարելատիպը հորս ընտանիքն է՝ իմ ընտանիքը մանկության ու պատանեկության տարիներին։ Ես բժիշկների ընտանիքում եմ ծնվել։ Ցավով եմ ասում՝ հիմա փոխվել են չափանիշները, արժեքները, փոխվել է բժշկի հավաքական նկարագիրը։ Իմ մանկության տարիներին բժիշկը գթասրտության, անձնվիրության, ազնվության խորհրդանիշ էր։ Մեր տանը մի փոքրիկ առանձնասենյակ կար, որտեղ հայրս եւ մայրս հիվանդներ էին ընդունում։ Աշխատանքից հետո սեփական նախաձեռնությամբ շարունակում էին օգնել իրենց կարիքն զգացող մարդկանց՝ փոքրիկ հիվանդասենյակ բացելով տանը։ Հիվանդները մեր տուն էին գալիս ամենատարբեր գանգատներով, ամենատարբեր ժամերին։ Մեր դուռը միշտ բաց էր նրանց առաջ։ Երբ հորս խնդրում էին, որ մի քիչ խնայի իրեն, ասում էր՝ ես բժիշկ եմ։ Ասում էր հպարտությամբ ու այնքան մեծ իմաստ ու բովանդակություն էր դնում բժիշկ բառի մեջ։ Ավելորդ է ասել, որ հայրս ու մայրս հիվանդներին օգնում էին առանց որեւէ նյութական ակնկալիքի։ Նրանք այնքան վեր էին նյութապաշտությունից, այնքան բարձր էին գնահատում իրենց կոչումը, պատիվը, հեղինակությունը, նրանց հոգսերը, ձգտումները այնքան անանձնական էին ու բարձր։

-Ինչպե՞ս անցավ զորավարժությունը։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ գունդը կատարեց առաջադրանքը։
-Մեծ զորավարժություն էր գնդային օղակի համար։ Արդյունքները դեռ չեն ամփոփվել։ Իմ դիտարկմամբ՝ զորավարժությունը հաջողվեց։ Ստորաբաժանումների անձնակազմերի մարտավարական գործողությունները հստակ էին, գրեթե առանց սխալների։ Ինչքան էլ հրետանու կրակին խանգարեց հանկարծահաս ուժգին քամին, այնուհանդերձ, ի պատիվ մեր հրետանավորների պետք է ասեմ, որ նրանք դիպուկ կրակեցին։
Կարծում եմ՝ գերազանց կգնահատվեն զենիթային մարտկոցի գործողությունները։
Զորամիավորման հրամանատար, գեներալ-մայոր Լ. Երանոսյանի վկայությամբ, այս զորավարժությունն իր տեսակի մեջ առաջինն է այն առումով, որ անցկացվում է սահմանամերձ զորամասի մասնակցությամբ, մեծ քանակությամբ մարտական տեխնիկայի գործածմամբ ու մարտական կրակով։