1992-ի փետրվարին, երբ Կապանի տարածքային զինվորական կոմիսարն էր, Գենադի Դավիդյանը հավաքագրեց կամավորների, իր ընկերներին, ինչպես նաեւ շրջանի բնակչության հանգանակած գումարով ու նվիրատվություններով հանդերձավորեց ու զինեց մարտիկներին, նրանց նախապատրաստեց ու մարտի առաջնորդեց։ Շրջանի առաջին ինքնապաշտպանական կամավորական գումարտակն էր դա։

Լրանում է Մովսես Գորգիսյանի մահվան քսաներկուերորդ տարին: Նա շատ քիչ ապրեց, սակայն այդ կարճ ժամանակահատվածում անգնահատելի ծառայություն մատուցեց հայ ժողովրդին: Եվ այն միակ՝ Երասխավանի առաջին կռվին մասնակցությունը բավարար էր, որպեսզի դրսեւորվի նրա ռազմական, հրամանատարական տաղանդը:

Զինվորական հին համազգեստով, երկփողանի, որսորդական հրացաններով ու ատրճանակներով զինված՝ մերոնք սովորում էին հաղթել։ Վազգենը մոռացել էր, որ գրող է։ Նա ընդունել էր ճակատագրի մարտահրավերը։ Ճաք էր տալիս եղբայրական ժողովուրդների դարբնոց համարվող 70-ամյա հսկայական երկիրը։ Վազգեն Սարգսյան գրողը, որ կատարել էր իր ընտրությունը դեպի մեծ գրականություն, շեղվեց իր ուղուց, վերամկրտվեց որպես հայրենիքի զինվոր։

Ամանօրյա տոներից հետո աստիճանաբար պարզվեց, որ միութենական ժողովրդավարական շարժումների շրջագծում Ադրբեջանում բնականաբար մուսավաթական «թեքումով» ստեղծված ԱԺՃ-ն (Ադրբեջանի Ժողովրդական Ճակատը) 1989 թվականի վերջին օրը Նախիջևանում սկսել էր աննախադեպ մի գործողություն, որը խորհրդային լրատվամիջոցները չգիտեին էլ, թե ինչպես ձևակերպել: Դեկտեմբերի 31-ին Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում սկսվեց հայկական պատմաճարտարապետական հուշարձանների ու նաև խորհրդա-իրանական պետական սահմանի հարյուրավոր կիլոմետրեր ձգվող մի հատվածի բոլոր ենթակառուցվածքների ավերումը: Ադրբեջանը, Հայաստանն ու Արցախը մեծ իրադարձությունների նախաշեմին էին…

Մովսես Խորենացին 5-րդ դարի հայ դպրության խոշորագույն ներկայացուցիչն է, ազգային պատմագրության հայրը, որին կոչել են նաեւ Պատմահայր, Քերթողահայր։ Գլուխգործոցն է «Հայոց պատմություն» երկը։
Հանրագիտարանային այս տվյալները, շատ բան ասելով Խորենացու մասին, այնուամենայնիվ՝ բավարար չեն այդ մեծագույն հայի անձի ու գործի քիչ թե շատ լիարժեք ներկայացման համար։ Փորձենք որոշ չափով լրացնել այդ բացը։

Մերուժան Մարգարյան. սպորտի վարպետ, մարզիչ, դասախոս, ազատամարտիկ, Հայր։ Առանձնակի սիրով ու ջերմությամբ են հիշում նրան ու երկար պատմում են կամքի ու նվիրումի, բացառիկ անհատականության, հայրենասեր էության մասին։
Թալինի շրջանի Աշնակ գյուղն է ծննդավայրը, որտեղ 1915թ. ցեղասպանությունից հետո հանգրվանել էր սասունցիների մեծ մասը։ Անդրանիկի զինվոր Գրիգորի Մերուժան որդին իսկական սասունցու կատարելատիպ էր` պոռթկուն խառնվածքով, վճռական, հպարտ ու կենսախինդ, ազնիվ ու շիտակ, խոսքը երեսին ասող ու աշխարհի չափ բարի։

Հայրենասիրության ոլորտում կատարվող աշխատանքները պետք է միտված լինեն ՀՀ քաղաքացիների հայրենասիրական դաստիարակության ծրագրի մշակմանը՝ հայրենասիրական դաստիարակության համակարգի զարգացման և կատարելագործման նպատակով: Ընդ որում, ծրագրում գերակա խնդիրների շարքը պետք է դասվեն զինվորական ծառայության նկատմամբ հասարակության դրական վերաբերմունքի, նախազորակոչային տարիքի պատանիների շրջանում պարտադիր ժամկետային ծառայության անցնելու վերաբերյալ դրական շարժառիթավորման, հայրենիքի նկատմամբ սիրո, քաղաքացիական և զինվորական պարտքի նկատմամբ հավատարմության, ազգային ինքնագիտակցության ձևավորումը: