Հայ ազատագրական պայքարի ամենահմայիչ դեմքերից էին վասպուրականցի Ալեքսանդր Պետրոսյանը (Պետո) և իր նշանածը՝ Զարուհի Տերոյանը՝ հայտնի ֆիդայի Տիգրան Տերոյանի քույրը։
Կիրակի օրը Պետոն և Զարուհին Վարագա վանքի սաներին տանում էին Վարագա սար և հրաձգության վարժեցնում։ Կարճ ժամանակ հետո վանեցի տղաներն այնքան դիպուկ էին կրակում, որ նրանց արձակած գնդակը գետին չէր ընկնում։

Գաղտնիք չէ, որ ժամանակակից նորագույն տեխնոլոգիաները զգալիորեն հեշտացրել են մեր կյանքը։ Սակայն շատերը չգիտեն, որ մեզ շատ հարցերում օգնող, ուղղակի անհրաժեշտություն համարվող այս սարքավորումները նաև իրենց վնասակար կողմն ունեն։ Օրինակ` բջջային հեռախոսը, որը դարձել է շատերիս կյանքի անբաժան մասնիկը։ Նախկին պարզունակ բջջային հեռախոսներին այսօր փոխարինելու են եկել կատարելագործված, գերժամանակակից, բազմաֆունկցիոնալ տարբերակները։ Բջջային հեռախոսներն արդեն վաղուց միայն զանգելու համար չեն, դրանցով կարող ես նամակներ (SMS) ուղարկել, նկարել, տեսագրել, հեռուստահաղորդում նայել…

Եվրոպայի համալսարաններում կրթություն ստացած հայ շատ բժիշկներ ծառայել են օսմանյան բանակում։ Նրանցից շատերը կայսրությանը մատուցած ծառայությունների համար արժանացել են փաշայի եւ բեյի տիտղոսների։ Նրանցից էր Գաբրիել փաշա Սեւանը (1822-1900թթ.), որ օսմանյան ռազմածովային նավատորմի առաջին հայ զինվորական բժիշկն էր։

Ամերիկահայ ախտաբան, բժիշկ Ջեք Գեւորգյանը քարոզում էր էվթանազիա (լավ մահ, հեշտ մահ), այսինքն` անբուժելի հիվանդ մարդուն ցավից ազատելու համար կյանքից զրկել։ Նա ստեղծեց այսպես կոչված «ինքնասպանության մեքենան» (մերսիտրոն), որն անալգետիկների եւ թունավոր դեղահաբերի մահացու չափաբաժին է ներարկում այլ միջոցներով սեփական կյանքին վերջ տալու ոչ ունակ հիվանդներին։ Մերսիտրոնից օգտվել է ավելի քան 130 մարդ։

1241թ. Կիլիկյան Հայաստանի մայրաքաղաք Սիսում հիմնադրվել է մի հիվանդանոց, որտեղ առանց ազգային ու դասային խտրականության բուժվում էին բոլորը՝ շինականն ու զորականը, արհեստավորն ու արքունականը։ Հիվանդանոցի հիմնադիրն էր Կիլիկիայի հայոց թագուհի, Լեւոն Բ Մեծագործ արքայի դուստրը՝ Զապելը (1215-1252)։ Նա անձամբ իր զավակների հետ խնամում էր հիվանդներին։ Այս հիվանդանոցը գոյատեւել է 134 տարի, մինչեւ 1375թ. ապրիլի 20-ը, երբ Սիսն ընկնում է, եւ կործանվում է Կիլիկիայի հայկական թագավորությունը։

Կամոն բնիկ չարդախլվեցի է։ 1988-ի բռնագաղթից հետո Կիսլովոդսկում է բնակվում ընտանիքով։ Հաճախ է գալիս Հայաստան՝ հարազատներին տեսակցության։ Հայրենիք, հայրենի հող, ծննդավայր. այս հասկացությունները Կամոյի համար բարձրագույն արժեքներ են, որ հորից է ժառանգել. Սմբատ Ավագյանը նահապետական առաքինությունները սրբությամբ պահպանող ընտանիքի զավակ է եղել։ Եվ ահա այդ մարդը օրերով, շաբաթներով պրպտել է արխիվները, շրջել բարեկամների, ազգականների դռները, մանրամասն տեղեկություններ հավաքել իր տոհմի մասին՝ լուսանկարներով ու կենսագրական տվյալներով, կազմել հուշամատյան և պատգամել զավակներին, որ այն իր մահից հետո պահպանեն որպես սուրբ մասունք, որ իր թոռներն ու ծոռներն իմանան, որ տոհմածառի արմատի զորության մեջ է ընտանիքի, գերդաստանի, տոհմի հարատևության գաղտնիքը։

Հարավտիրոլյան մի գյուղակում ապրում է Գրեթլի անունով մի աղջիկ։ 17□18 տարեկան։ Նրա ծնողները գերմանացի են, ինքն էլ միայն գերմաներեն է խոսում։ Բայց դա նշանակություն չունի, քանի որ նրա փեսացու Բեպպոն, մասնագիտությամբ մաքսանենգ, երկու լեզուն էլ պիտի լավ իմանա։ Գյուղակը, ուր ապրում է Գրեթլին, գտնվում է սահմանից մի մղոնի վրա եւ, հետեւաբար, աղջիկը փառապանծ Հաբսբուրգների տոհմի հավատարիմ հպատակն է։ Իսկ Բեպպոն ծնվել է հենց սահմանի բերնին եւ մի քիչ ավելի մոտ Իտալիային, ու այդ պատճառով իրեն համարում է փառապանծ սավոյյան տան հավատարիմ հպատակ։