Մայիսի 8-ին Կոտայքի մարզի Գառնի գյուղի թիվ 2 ավագ դպրոցում տոնական տրամադրություն էր տիրում։ Դպրոցը, որ տարիներ առաջ անվանակոչվել էր 1990թ. մայիսի 27-ին Նուբարաշենում խորհրդային բանակի դիպուկահարի կրակոցից զոհված Դերիկ Աբրահամյանի (Ատոմի) անունով, առանձնակի շուք էր ստացել։ Եվ նկատելի էր, որ բոլորը հատուկ նվիրումով են պատրաստվել հանդիսությանը։

Կոթեցի Ազիզ Աբրահամյանի երեք որդիները զոհվեցին Հայրենական մեծ պատերազմում։ Երեք որդիներին հերոսաբար ռազմաճակատ ճանապարհած և անգամ «սև թուղթ» ստացած մայրը քաջաբար է տանում այդ մեծ վիշտը և սպասում։
Նոյեմբերյանի Կոթի գյուղից 1941-1945թթ. Հայրենական մեծ պատերազմ մեկնեցին 750 կոթեցիներ, որոնցից շուրջ 330-ը չվերադարձան։ Այդպիսի հերոսների ժառանգներն էին, որոնք դուրս եկան Արցախյան ազատագրական պայքարի և արիաբար պաշտպանեցին իրենց ծննդավայր Կոթին։ Արցախյան պատերազմին գյուղը տվեց 34 զոհ:

Յուրի Զախարյանի անունը, լուսավոր կերպարը այսօր շատերն են հիշում՝ կարոտով, սիրով ու հիացմունքով: Մարդ, որի սրտում անսահման սեր կար ու բարություն, եւ որը չէր կարող անտարբեր մնալ, երբ անզեն հայրենակիցների դեմ զենք, բռնություն էին կիրառում:

Մեզ պարտադրված Արցախյան ազատամարտը ցույց տվեց, թե մարդու, սովորական քաղաքացու համար որքան կարևոր են զինվորական, թեկուզև նվազագույն, գիտելիքներն ու հմտությունները: Բարեբախտաբար, խորհրդային տարիներին դրանք անտեսված չէին և ուսուցանվում էին դպրոցում, բանակում, բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում, պարբերաբար կազմակերպվող վարժական հավաքների ընթացքում: Իսկ մեր կռվում, ինչպես Հայաստանի սահմաններում, այնպես էլ Արցախի ռազմաճակատներում կամավորական խմբերի, ջոկատների, վաշտերի կողքին հակառակորդի դեմ պատվախնդրորեն մարտնչեցին և հաղթանակի մեջ իրենց կարևոր ներդրումն ունեցան նաև եռամսյա վարժական հավաքների միջոցով կազմավորված ստորաբաժանումները: Հատկապես պատերազմի վերջին ու վճռական փուլում հայտնվելով առաջնագծում, նրանք համալրեցին կռվողների նոսրացած շարքերը և իրենց ներկայությամբ ու մասնակցությամբ նոր եռանդ ու թափ հաղորդեցին ամիսներ ու տարիներ խրամատից դուրս չեկող փորձառու ռազմիկների գործողություններին:

Կոնեւն ինքն էր վարում մեքենան եւ Վիեննայից մինչեւ Պրահա՝ ողջ ճանապարհին երգում էր կնոջ համար, թեեւ ասում են, որ բացարձակ զուրկ էր լսողությունից:
Սակայն ամուսնանալու համար Կոնեւի նման մարդիկ պետք է ստանային «գլխավոր հրամանատարի ոչ պաշտոնական օրհնությունը»: Պատերազմի ժամանակ այդպիսի թույլտվություն ստանալու մասին խոսք լինել չէր կարող: Դրա համար էլ Իվան Կոնեւն ու Անտոնինան իրենց ամուսնությունը գրանցեցին 1945 թ. մայիսի 9-ից հետո: Թե ինչ հանգամանքներում էր հաջողվել Կոնեւին ձեռք բերել Գերագույնի համաձայնությունը՝ հայտնի չէ:

Մայիսի 9-ը՝ Հաղթանակի և խաղաղության օրը, մեծ շուքով նշվեց մեր հանրապետությունում։ Բակերում, այգիներում, ամենուր հաղթանակի երգերն էին հնչում։ Ի՞նչ ապրումներով, ի՞նչ զգացողություններով դիմավորեցին մեր քաղաքացիները Մայիսի 9-ը։ Ոմանք առօրյա հոգսերի մեջ մոռացել էին տոնի մասին, ոմանք էլ հակառակը՝ լավ էլ տեղը տեղին նշել էին։ Մի ծեր վետերան նկատեց, որ լավ կլիներ, որ իրենց միայն տոնից տոն չհիշեին, մի ազատամարտիկ էլ բացատրեց, որ խաղաղությունը միայն տարածքները խաղաղ լինելով չի սահմանափակվում, մարդկանց սրտերում, հոգիներում ևս պետք է խաղաղություն տիրի…

Պետք է վերադաստիարակություն – իմաստուն վերադաստիարակություն՝ վերջին խաղաթուղթը ապագան վտանգված ժողովուրդների:
Դաստիարակություն, որ հեղաշրջեց մինչայժմյան թույլ մեր հասկացությունը իրավունքի եւ քաղաքական բարոյականի, քրիստոնեության, ուժի եւ թուլության, պատերազմի եւ խաղաղության մասին: