2017
Ադրբեջանցիների դիրքերը ներքեւում են ու շատ մոտ: Զինվորների շարժն աչքիդ առաջ է: Մեկ հացի են գնում, մեկ` ջրի: Տեսարանն ասես ափիդ մեջ լինի: Արագ են քայլում, վախեցած, շուրջը նայելով: Եթե մի քիչ բարձր գոռաս կամ սուլես, կսկսեն գլխապատառ փախչել:
Հոկտեմբերի 17-ին թուրքական առաջապահ զորամասը շարժվում է Վարանդայի ուղղությամբ, իսկ հոկտեմբերի 18-ին թուրքական մեկ այլ զորամաս, իր կազմում ունենալով 300 հետևակ, 110 հեծյալ զինվոր, երկու լեռնային թնդանոթ և յոթ գնդացիր, թուրք սպաների ու ադրբեջանցի Խոսրով բեկ-Փուլադովի գլխավորությամբ մտնում են իրենց ճանապարհին ընկած Վարանդայի առաջին՝ Շուշիի մերձակա խոր ձորի մեջ գտնվող Շոշ գյուղը, ապա այնտեղից երկու դավաճան հայերի առաջնորդությամբ տեղափոխվում Մսմնա:
Թուրքին ճանաչելը հեշտ չէ: Եթե ծանոթ չես նրա կենցաղին, փոքրուց չես շփվել նրա հետ, չես խաղացել ու կռվել, չես հայտնվել տարբեր իրավիճակներում, ապա նրան հասկանալը գրեթե անհնար է դառնում: «Նրան հասկանալը գրեթե անհնար է դառնում» արտահայտությունը, եթե փորձենք ուղղակիորեն ընկալել, ապա այնքան էլ ճիշտ չի լինի, որովհետեւ այն ոչ թե բարդ է, այլ սովորական բանականությունից դուրս է, հետեւաբար եւ անընկալելի:
Մի քանի տասնամյակ շարունակ թուրքական կառավարությունը և նրա քարոզիչները հայտարարում են, որ պետական փաստաթղթերը, մասնավորապես՝ Օսմանյան արխիվները, ամբողջովին բաց են և հասանելի ցանկացած հետազոտողի համար:
ՀԱՊԿ օպերատիվ արձագանքման հավաքական ուժերի հրամանատարության ու շտաբի բազմազգ անձնակազմի կառավարման կետը միանգամից չես նկատի: Այն հուսալի քողարկված է եւ անհասանելի է անգամ օդային հետախուզության միջոցների համար: