Թերթ
Աղուտնի գյուղով անցնելիս Հրանտ հայրիկը ասում է. «Այս գյուղում ադրբեջանցիներ էին ապրում։ Միայն այս գյուղի դպրոցի աշակերտները ավելի շատ էին, քան մեր մի քանի գյուղերի աշակերտները միասին վերցրած»։
Հրանտ հայրիկը 40 տարի գյուղի դպրոցում հայոց լեզու եւ գրականություն է դասավանդել։
Տարիներ առաջ մի ամսագրում կարդացել եմ, որ Անգլիայում կանայք 15 տարի մանկավարժությամբ զբաղվելուց հետո անցնում են թոշակի։ Գտնում են, որ արդեն դժվար է լինում նոր բան տալ, ուսուցանել աշակերտներին։ Ասենք՝ մի 25 տարի էլ թող սահմանված լինի տղամարդկանց համար։
-Տոնավաճառներից մեկում հանդիպեցի իմ ջոկատի ազատամարտիկ, քաջարի մարտիկին, որն զբաղվում էր բեռնակրությամբ,- վերհիշում է հրամանատարը,- ինձ տեսնելով՝ նախկինի պես ընդառաջ եկավ, որ բարևի։ Սակայն, երբ ուզում էինք բարևել-ողջագուրվել, իմ զինվորը մի պահ տատանվեց, կանգ առավ և մրոտած, ճաքած ու կոշտացած ձեռքերը ամաչելով սկսեց քսել շորերին, ասես ուզում էր թաքցնել։
-1992 թվականի մարտ ամիսն էր։ Ջոկատի տղաներով գտնվում էինք Շահումյանի շրջանի Ղարաչինար գյուղի պաշտպանական դիրքերում։ Մարտի 21-ը իմ ծննդյան օրն է, ու տղաներով որոշեցինք նշել այդ օրը,- վերհիշում է Հմայակ Զաքարյանը։ -Ամսի 20-ին, երբ մարտը դադարեց, սկսեցինք պատրաստություն տեսնել։ Հյուրասեր գյուղացիները, երբ իմացան, որ հաջորդ օրը իմ ծնունդն է՝ օգնեցին ինչով կարող էին։ Ինչ հնարավոր էր, պատրաստեցինք ու սպասեցինք հաջորդ օրվա լուսաբացին։ Կեսգիշերն անց էր, երբ պառկեցինք քնելու։ Նոր-նոր աչքներս կպել էր։
Զույգ եղբայրներ ենք, եղբորս անվանակոչել են հայրական պապիս անունով՝ Աղաբեկ, ինձ՝ մայրական պապիս՝ Հմայակ։ Հայրական պապս մշեցի է եղել, իմ անվանակից պապս՝ Հմայակը, գաղթել է Ղարսի Սթար գյուղից։ Իմ հիշողություններում պահպանվել է Հմայակ պապիս կերպարը, պատմությունները։ Երևի իր իմացության, իր իմաստուն խորհուրդների համար էին մարդիկ նրան Տացու պապ ասում։ Երկար, փարթամ բեղեր ուներ։ Նստում էր Հայկաշենի իր տան պատշգամբում ու հայացքը իր ծննդավայրի կողմը՝ երգում էր։ Երգում էր տխուր ու հուզական, հայրենասիրական երգեր։ Եղել էր Մազմանովի զինվորը։
Հայաստանի քսանամյա հանրապետության առաջին զինվորներից էր Վարդան Հովհաննիսյանը` մի պատանի, որ վճռել էր իր ճակատագիրը տնօրինել հասուն տղամարդուն վայել:
Սեպտեմբերի 11-ը զոհված ազատամարտիկ Վարդան Հովհաննիսյանի հիշատակի 20-րդ տարելիցի օրն էր: Վարդանի մարտական ընկերներն ու հարազատները, պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչներ, աշակերտներ Երեւանի թիվ 142 միջնակարգ դպրոցից, որտեղ սովորել եւ գերազանցությամբ ուսումը ավարտել էր ազատամարտիկը, ուսանողներ այցելեցին Եռաբլուր պանթեոն` հարգելու Վարդանի եւ նրա զոհված մարտական ընկերների հիշատակը:
-Իմ ձեռքերի վրա է հանգել, իմ աչքերի առաջ,- փոքր-ինչ հուզված՝ պատմում է կրտսեր եղբայրը՝ պահեստազորի փոխգնդապետ Վլադիմիր Գասպարյանը։ -Արկի հուժկու հարվածից ստացած վերքը խորն էր, մահացու։ Բեկորները խոցել, բզկտել էին ողջ մարմինը, ու նա վայրկյանների ընթացքում ավանդեց հոգին՝ առանց գեթ մի րոպե գիտակցության գալու, առանց բառ անգամ արտասանելու…Է՜հ, ի՞նչ ասեմ…
Խաչվերացը Հայ Եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից վերջինն է: Այն Խաչին նվիրված տոներից ամենակարեւորն է, որովհետեւ նվիրված է գերությունից Խաչի վերադարձի եւ փառաբանության հիշատակին:
Հայաստանյայց Եկեղեցում Խաչվերացը տոնում են սեպտեմբերի 11-17-ն ընկած ժամանակահատվածում հանդիպող կիրակի օրը, այս տարի` սեպտեմբերի 16-ին:
Սուրբ Խաչը տոնվում է ի հիշատակ Տիրոջ խաչափայտի` պարսկական գերությունից Երուսաղեմ վերադարձի եւ Գողգոթայում կանգնեցման (վերացման): Այստեղից էլ տոնը կոչվում է Խաչվերաց:
