Տագնապը հոգեբանության բնագավառում համարվում է կարճատև հուզական վիճակ (թույլ վախ հիշեցնող պատասխան իրական կամ սպասվող վտանգավոր իրադարձություններին) կամ տևական հոգեվիճակ: Տագնապի ազդեցությամբ անձի այլ հոգեկան պրոցեսներ (օրինակ` մտածողությունը, երևակայությունը) և վարքը կրում են փոփոխություններ: Տագնապը այն հուզական վիճակներից մեկն է, որը բնորոշ է հուսալքված անձին: Կան անձինք, որոնց բնորոշ է տագնապալից վիճակների ապրումը` տագնապախռովությունը…

Արկի բեկորը կտրել էր ձախ ձեռքը։ Երեկոյան կողմ Արամի աչքերը դժվարությամբ բացվեցին։ Կողքին բժիշկն էր, հարազատները։ Հայացքը դանդաղորեն շարժվեց նրանց դեմքերի վրայով ու եկավ քարացավ Աննայի դեմքին։ Հաճելի թմբիր էր պատել ամբողջ մարմնին, և նրա աչքերը ժպտում էին։ Հայացքը թեթևորեն գնաց սավառնեց հեռուները՝ իր հետ տանելով Աննային։

Ահեղ կռիվ էր։ Այնքան էի կրակել, որ ավտոմատի փողը կարմրել էր։ Մի կողմից էլ քաղցն էր նեղում, ժամանակ չկար մի կտոր հաց ուտելու։ Իսկ որ ես քաղցած եմ լինում՝ աչքիս էլ բան չի երևում։ Ու էդ գիտեին նաև տղաները։ Ավտոմատը մի կողմ դրեցի ու հենվեցի պատին։ Կրակոցի ձայն չլսելով, Աշոտը վատ բան կասկածելով, իրեն գցեց ինձ մոտ։ Տեսնելով, որ ոչինչ էլ չի պատահել, գլխի ընկավ, որ… քաղցած եմ ու դիմելով ինձ՝ ասաց.

Ա. Մարդկանց վնասող բազմապատիկ չարիքներ սովորաբար առաջ են գալիս թյուր կասկածներից։ Իսկ արդ՝ կասկածը մտքի երկբայական դատումն է անորոշ ու ներընդունական իրողությունների ու խոսքերի վերաբերյալ, որոնք ո՛չ աներկբա ճշմարիտ են, ո՛չ էլ լիովին սուտ, որովհետև ինչ որ միտքն ընդունում է, այն դատում է ըստ իր կարողության։ Եթե միտքը պայծառացած է գիտության ու խոհեմության լույսով, ազատ է կանխակալությունից և զերծ՝ կրքերի ամբոխումից, չի սխալվում որևէ բան դատելիս. որովհետև չի հետևում երկբայական կասկածին, որ շատ անգամ սուտ է լինում, այլ հետևում է իր ստույգ ու բացահայտ ճանաչողությանը և ըստ տեղի, ժամանակի ու անձի պարագաների պահանջի արդարորեն է դատում։

Պատմում է Հայոց Մեծ եղեռնի մասնակիցներից մեկը. «Երբ անսպասելիորեն թուրքերը գյուղ մտան, ու մեզ բոլորիս անասունի նման իրար գլխի հավաքելով, առաջները արած դեպի դաշտ քշեցին, սկզբում կարծեցինք, թե մեր ունեցվածքը կթալանեն ու նորից բաց կթողնեն, որ գյուղ վերադառնանք։ Բայց ի՜նչ իմանայինք, որ այդ անօրենները հայասպան ծրագիր են մշակել։ Գնում էինք օրերով, նրանք՝ ձիերի վրա, մենք՝ ոտքով, նրանք կուշտ ու կուռ ուտելով մեզանից թալանածները, իսկ մենք՝ ճամփեզրի խոտերը արածելով։

Տիկին Վերգուշի եղբոր ամենահավատարիմ ընկերը` Սամվելը, դարձավ նաեւ իր անբաժան ընկերն ու կյանքի ուղեկիցը: «Համակրելի եւ սրտամոտ էր ամուսինս, խոսքը համոզիչ էր, համարձակ, ինչը ինձ միշտ հիացնում էր: Մենք հանդիպում էինք, երբ Սամվելը հյուր էր գալիս եղբորս, մտերմիկ եւ հաճելի միջավայր էր ստեղծվում նրա շուրջը…»: Հերթական հանդիպումը տեղի ունեցավ Վերգուշի եղբոր հարսանիքին, այս անգամ Սամվելին ուղեկցում էին նաեւ ծնողները, որոնք էլ իրենց որդու անձնուրաց նվիրվելու եւ հավերժ սիրելու պատրաստակամության մասին հայտնեցին աղջկան ու որոշեցին հարս տանել. «Ես, իհարկե, զարմացած էի: Սամվելը երբեք իր զգացմունքի մասին չէր խոսել, զուսպ էր, միայն փոխադարձ ժպտում էինք. ո՞վ կմտածեր, որ մեր հայացքների հանդիպումները այդպիսի ընթացք կունենային: Համաձայնեցի: Ամուսնացանք 1973 թվականին»:

18 տարի առաջ Քաղցրաշեն հասավ գրող, բանաստեղծ, լրագրող Սամվել Գեւորգյանի մահվան բոթը` ցնցելով ամենքին: Արցախի անկախության և ազատության համար մղված պայքարում զոհված ազատամարտիկի շիրիմին մարտի 28-ին հարգանքի տուրք մատուցելու էին եկել հարազատներն ու ընկերները, Արարատի մարզպետ Էդիկ Բարսեղյանը, համագյուղացիներ, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, զինվորականներ: