Հառնելով պատերազմի բոցերի միջից` հայոց բանակն իր ծննդյան առաջին իսկ օրերից «թրծվել ու առնականացել է ռազմական ծանր գործողությունների բովում, ձեռք բերել մարտական փորձ ու հմտություն, սովորել աննահանջ ու հաստատակամորեն հաղթահարել բոլոր դժվարությունները, մաքառել և հաղթել»: ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի հնչեցրած այս ճշմարտացի խոսքերը գերազանցապես վերաբերում են նորանկախ Հայաստանի ազգային բանակի պատմության երկրորդ շրջանին, որը սկսվում է 1992 թվականի հունիսից և ձգվում մինչև 1994 թվականի մայիս:

Փետրվարի 8-ին պաշտպանության նախարարության վարչական համալիրում տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը ամփոփեց 2011թ. գերատեսչության գրանցած արդյունքները, նախանշեց 2012թ. գործունեության հիմնական ուղղությունները և գերակա խնդիրները: Իր ելույթում նա, մասնավորապես, նշեց, որ նախորդ տարի ևս նախարարությունում առաջնորդվել են «Զինված ուժերի պատրաստությանը և պաշտպանական բարեփոխումներին` որակական առաջընթաց» կարգախոսով: Շարունակվել են բարեփոխումները ՀՀ նախագահի կողմից հաստատված ծրագրի, նաև պաշտպանական ռազմավարական վերանայման գործընթացի արդյունքում ձևավորված կարևորագույն փաստաթղթի` ՀՀ զինված ուժերի զարգացման պլանի հիման վրա:

Անցնող ուսումնական տարին միշտ կհիշվի փոխգնդապետ Ա. Հարությունյանի հրամանատարությամբ գործող զորամասի տարեգրության մեջ, որովհետեւ այն նշանավորվեց երկու կարեւոր ձեռքբերումով։ Նախ՝ Հայաստանի Հանրապետության անկախության քսաներորդ տարեդարձի առթիվ ՀՀ նախագահ, զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար Սերժ Սարգսյանի հրամանագրով զորամասը պարգեւատրվեց մարտական դրոշով, որի հանձնման հանդիսավոր արարողությունը տեղի ունեցավ դեկտեմբերի 17-ին, իսկ դրանից տասը օր անց, պաշտպանության նախարարության զինված ուժերի տարեվերջյան կոլեգիայի նիստի ժամանակ պարզվեց, որ մեր երկրի սահմանների պահպանության գործում կարեւոր խնդիրներ կատարող այս համեստ զինվորական ստորաբաժանումը զորատեսակի կազմում ճանաչվել է լավագույնը եւ պարգեւատրվել պատվո դրոշով։

Զոհված ազատամարտիկի հայրը՝ Գուրգեն (Գյուրջիկ) Շահբազյանը, սեղանին է շարել որդու մասին պատմող նյութերը, իր բանաստեղծությունները՝ ազատամարտիկներին, հայ ազգի նշանավոր մարդկանց նվիրված. հոգու ծալքերում պահած վիշտն ու ցավը հանձնել է թղթին։

1991թ. սեպտեմբերին ՀՀ Նախարարների Խորհուրդը կոչով դիմեց հայ ժողովրդին` վերաբնակեցնել սահմանամերձ շրջանները: Դե, գիտեք, շարունակվում էր Ղարաբաղյան պատերազմը, անհրաժեշտ էր ապահովել նորաստեղծ հանրապետության անվտանգությունն ու ամրությունը: Կառավարությունում ստեղծվեց պաշտպանության շտաբ, որին օգնելու համար ես ու կինս մեր նախաձեռնությամբ, առանց որևէ նախապայմանի, լծվեցինք այդ գործին: Վերաբնակեցման նախաձեռնողն էր «Շեն» միությունը (նախագահ` Հայկ Մինասյան): Մեր ծանոթների շրջանում սկսեցինք բացատրական աշխատանք տանել, ընտանիքներ հավաքագրեցինք, և 1992թ. փետրվարի 6-ին կառավարության շենքի մոտից ավտոբուսը շարժվեց դեպի Մեղրիի շրջանի ամենահեռավոր Նյուվադի գյուղը, որը գտնվում է Ադրբեջանի սահմանից ընդամենը 7-8կմ հեռավորության վրա:

Համաշխարհային պատմությունն ուսումնասիրած և ներկայիս աշխարհաքաղաքական զարգացումներին հետևող ցանկացած անձ քաջատեղյակ է դարերի ընթացքում Թուրքիայի կողմից տասնյակ ժողովուրդների ահաբեկմանը: Այսօր անհնար է գնահատել Առաջավոր Ասիա և Եվրոպա ներթափանցած թյուրքական էթնոսի՝ համաշխարհային քաղաքակրթական ներուժին հասցրած վնասը, որից ամենահիշարժանն են Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին հայ, ասորի, հույն և արաբ ժողովուրդների նկատմամբ իրականացված ցեղասպանությունը, Արևմտյան Հայաստանի և Անատոլիայի բնիկ ժողովուրդների զտումը, ինչպես նաև Օսմանյան կայսրությունում «արյան հարկի» պատճառով տասնյակ ժողովուրդների գենոֆոնդերին հասցված վնասը:

Օգոստոսի 1-ին ՀԽՍՀ ԳԽ-ն Հայաստանում ու Արցախում կասեցրեց անօրինական զինված կազմավորումների զինաթափման վերաբերյալ Գորբաչովի հրամանագրի կիրառումը, հայտարարելով, որ հարցի կարգավորումը վերցնում է իր տնօրինության ներքո:
Նույն օրը Լաչինում, բարձրլեռնային տեղանքում աղետի ենթարկվեց Երեւան-Ստեփանակերտ չվերթի «ՅԱԿ-40» ինքնաթիռը, զոհվեց 30 մարդ: Համաձայն պաշտոնական վարկածի, ինքնաթիռը վթարի էր ենթարկվել. ըստ ոչ պաշտոնական վարկածի, լեռներից ադրբեջանցի գրոհայիններն էին կրակ բացել ինքնաթիռի վրա, ինչի պատճառով էլ վթարի վայրի տեղազննությունն իրականացվեց խիստ գաղտնիության պայմաններում: