-Ես ցանկանում եմ խոսել փաստերով եւ իրավիճակը ներկայացնել համեմատության մեջ։ Մեր դիտարկմամբ՝ 2010-ին բանակաշինության առանցքային խնդիրը, նշանաբանը պաշտպանության նախարարի «Հրամանատարը՝ զինվորի ավագ ընկեր» ուղեցույց-պահանջն էր։ Առհասարակ, նախարարը իր ուղերձներով սահմանում է տվյալ ժամանակահատվածում բանակաշինության առաջնահերթությունները եւ ընդգծում իր դիրքորոշումը։ «Հրամանատարը՝ զինվորի ավագ ընկեր» ուղերձով բանակի ղեկավարը շեշտեց, որ սպա-զինվոր հարաբերությունները դեռեւս խոցելի են, չեն հասել ցանկալի որակի եւ զորքերում ներքին փոխհարաբերությունները բարելավելու, զինվորին արժեւորելու, նրա իրավունքները հարգելու խնդիր դրեց։

Զանազան բարեգործական կազմակերպությունների անվան տակ Հայաստան ներխուժած աղանդավորական շարժումները հեռահար ծրագրեր են իրականացնում մեզանում։ Մարդորսությամբ նրանք թուլացնում են Հայ Եկեղեցին եւ մեզանում ստեղծում զանազան կրոնական միություններ-համայնքներ՝ յուրատեսակ անկլավներ, որոնք ղեկավարվում են արտաքին գաղտնի ծառայությունների կողմից։ Այդ անկլավները մեզանում կարող են գոյատեւել միայն Հայ Եկեղեցին թուլացնելու եւ վարկաբեկելու մթնոլորտում։

Միանշանակ է, որ մարտական ուսուցման, ամենօրյա գործունեության, պահակային, ներքին ծառայությունների ընթացքում անհրաժեշտ է խստորեն պահպանել որոշակի կանոններ` զինվորական ծառայության անվտանգությունը առավել բարձր դարձնելու նպատակով: Այս կամ այն իրավիճակում զինծառայողների վարքագիծը բնորոշում են անվտանգության պահանջները եւ կարգավորվում են մի շարք հիմնական նորմատիվ-իրավական փաստաթղթերով, նոր ստացված («օպերատիվ») հրամաններով, վերադաս հրամանատարության դիրեկտիվներով, ինչպես նաեւ կայազորի պետի եւ զորամասի հրամանատարի պահանջներով:

Ազատամարտիկ Հենրիկ Սեւումյանը ընտանիքով Արցախի Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա ավանում է ապրում։ Ազատամարտի օրերին ավանի ինքնապաշտպանական մարտերում ցուցաբերած նրա արիության մասին շատերը գիտեն։
-Եթե Կարմիր Շուկան կարողացել է դիմանալ պատերազմի կրակներում ու մնալ անառիկ, ապա նաև` ավանի կամավորական ջոկատի հրամանատար Հենրիկ Սեւումյանի շնորհիվ,- ասում է Մանվել Ավագյանը։ Նա Շեխեր գյուղից է, Հենրիկի մարտական ընկերը։

1915-ի հերոսական ինքնապաշտպանությունից հետո մուսալեռցիները տեղավորվեցին Պորտ Սաիդի վրանավանում: Չհամակերպվելով հայրենիքի կորստյան հետ, նրանք անընդհատ դիմում էին ֆրանսիական ռազմածովային ուժերի սպա, իրենց տարհանման ղեկավարներից Շառլ Տիրան Թեքեյանին՝ ներկայացնելով Դաշնակիցների կազմում թուրքերի դեմ կռվելու ծրագիր, եւ ի վերջո կամավորների համար գաղթակայանում զինավարժության պարապմունքներ կազմակերպվեցին: Այս մուսալեռցիներն էլ դարձան Հայկական լեգեոնի միջուկը:

Փորձագետներն ու քաղաքական գործիչները միանշանակ չեն արձագանքում Հյուսիսային Աֆրիկայի և Մերձավոր Արևելքի բուռն իրադարձություններին, որոնց այլ կերպ անվանում են «արաբական գարուն»: Նրանցից շատերը պատմական զուգահեռներ են փնտրում՝ փորձելով կանխատեսել իրադարձությունների հետագա ընթացքը: Սակայն այդ տարածաշրջանի ժողովուրդների պատմության մեջ նման զուգահեռներ գտնելը հեշտ չէ:
Իսկապես, հեղափոխության «հրդեհը», ճարակելով սկզբում Թունիսն ու Եգիպտոսը, արագորեն իր բոցերի մեջ առավ Բահրեյնն ու Եմենը, Լիբիան ու Սիրիան, Հորդանանն ու Մարոկկոն:

Զավակները մեծացել-«փետրակալել» ու «թռել» էին տնից։ Ընտանիքներով ամեն ամառ գնում էին ծննդավայր՝ ծնողներին տեսության։ Ամեն գնալուց համոզում էին վաճառել տունը, տեղափոխվել Երեւան՝ իրենց մոտ։ Ծնողները ոչ մի կերպ չէին համաձայնում։ Եվ ծեր ամուսիններն ապրում էին այդպես մենակ ու հարազատներին կարոտ։ Մի քանի տարի էր, ինչ հիվանդությունը կնոջը գամել էր անկողնուն, զրկել քայլելու հնարավորությունից։
Շահումյանի գաղթի օրերին ամուսինն իր հաշմանդամ կնոջը պառկեցրեց ծածկոցի վրա ու սկսեց քարշ տալ դիմացի անտառը։ Մինչ թշնամու բնակավայր մտնելը պետք էր հասնել անտառ։