Ես կարծում եմ, որ մեր ազգի համար ամենակարեւոր գաղափարը ազգային միասնության գաղափարն է, այսինքն՝ ազգային ինքնագիտակցությունը, իրեն ամբողջի մասնիկը զգալու գիտակցությունը։ Ազգի մասին խոսելուց, ազգային գաղափարները եւ ազգային արժեքները տարբերակելուց առաջ պիտի հասկանանք, թե ինչով է դրսեւորվում անհատ-ազգ հարաբերությունը։ Մենք գիտենք, թե ինչ ասել է ընտանիք, ինչ հարաբերություն պիտի լինի ընտանիքի անդամների միջեւ։ Օրինակ. եթե ընտանիքը հարուստ է, ապա ապահովված են ընտանիքի բոլոր անդամները, չի կարող ընտանիքում մեկը շատ հարուստ լինել, մյուսը՝ շատ աղքատ։ Չի կարող ընտանիքի անդամներից մեկը մյուսի շահերը ոտնահարելով իր համար բարեկեցություն ապահովել։

Մայոր Սամվել Հովսեփյանը՝ նախկին երկրապահը, այսօր արդեն ազգային բանակի սպան, մարտական լուրջ ուղի է անցել։ Զինվորի նկատմամբ անթաքույց սիրով տոգորված սպան մարդկային ամենավսեմ առաքինությունը հայրենասիրությունն է համարում։
-Այն հայրենասիրությունը, որ սահմանին կանգնած զինվորի ու հրամանատարի միասնական ջանքերով է ծնունդ առնում,- ասում է մայոր Հովսեփյանը։
Երբ վտանգվեցին մեր հայրենիքի սահմանները, Սամվելն էլ շատ հայորդիների նման համալրեց կամավորականների շարքերը եւ Կիրանց գյուղի կամավորական ջոկատի կազմում ձեռնամուխ եղավ հյուսիսարեւելյան սահմանների պաշտպանությանը։

Արդեն երկրորդ շաբաթն էր, ինչ Լաչինի միջանցքը հաջողությամբ ու անխափան գործում էր, իսկ Գետաշենի ու Մարտունաշենի վիճակը մնում էր նույնը: Ավելին, թուրքերը, աստիճանբար ամրապնդվելով, իրենք էին նախահարձակ լինում եւ հրետանիով ռմբակոծում Շահումյանի շրջանի ինքնապաշտպանական ջոկատների դիրքերը:
Շահումյանում տիրող անհասկանալի իրավիճակը չէր կարող ազատամարտիկների դժգոհությունը չառաջացնել:
Ժամանակն անցնում եւ աշխատում էր հօգուտ թուրքերի: Գետաշենը գրավելու համար պահը ձեռքից բաց էր թողնված, իսկ հակառակորդը քնած չէր:

Անտառապատ սարերով շրջապատված ձորահովտում է գտնվում Բարեկամավան գյուղը։ Աշխարհագրական դիրքի, բնական պայմանների շնորհիվ այստեղ ամեն տեսակ թուփ ու ծառ կա՝ կաղնի, բոխի, թխկի, տանձենի, թզենի… Իսկ կարմրին տվող հոնի եւ նռան ծառերն է՛լ ավելի շքեղ ու անկրկնելի են դարձնում գյուղի բնապատկերը։
-Բա՞ մեր բռինչը, զկեռը, տխիլը, կծոխուրը…,- հաստատ կավելացնի բարեկամավանցին։

«1989 թվականն էր։ Բերդաձորից շտապ պետք է Երեւան վերադառնայի՝ հանդիպելու Վազգեն Սարգսյանին,- վերհիշում է «Սասունցիներ» ջոկատի հրամանատար Ալֆրեդ Ներսիսյանը՝ Աֆոն։ -Ձմեռ էր, ձյուն, ճանապարհներն անանցանելի, սառցակալած։ Դժվարությամբ մինչեւ հասա Վայք՝ արդեն կեսգիշեր էր։ Ճանապարհը շարունակելն անհնար էր՝ դատարկ էին փողոցները, երթեւեկություն չկար։ Որոշեցի գիշերել Վայքում։ Թակեցի առաջին իսկ հանդիպած տան դուռը, որտեղ լույսը դեռ վառվում էր։
Իմ թակոցից հետո ներսից լսվեց կանացի մի ձայն.
-Տղա ջան, դուռը ծեծում են, տես ո՞վ է։
-Հյուր կընդունե՞ք,- ձայնեցի ես։

Աստված կյանք է, լիություն եւ սեր: Նա անպատճառ ու անսկիզբ է, բայց բոլոր կենդանիներին արարողն է եւ կյանք տվողը: Աստված Ինքն Իր գոյության աղբյուրն է: Նրա ամբողջ գործունեությունը եւ հարաբերությունը աշխարհի հետ իրականանում է Հոր, Որդու եւ Սուրբ Հոգու հայտնութեամբ կամ Ս. Երրորդությամբ: Աստված կատարյալ էություն է եւ մեզ համար անհասանելի. մենք Աստծո մասին գաղափար ենք կազմում Նրա գործերի միջոցով: Աստծո էությունից առաջ եկածը դարձյալ Աստվածային էություն է, ինչպիսիք են Որդին եւ Սուրբ Հոգին: Աստված միշտ նույնն է եւ անփոփոխ: Աստված ոչ ոքի կողմից ստեղծված չէ եւ գոյություն ունի բոլոր հավիտենականներից առաջ ու հավիտյան անվախճան կլինի:

Չկա ոչինչ առավել սարսափելի, քան Մատենադարանի կամարների տակ կյանքի մեծ մասն անցկացրած վաստակաշատ գիտնականի՝ հոգեկան հանկարծահաս խռովքի պահին բարձրաձայն արված խոստովանությունը. «Շուրջդ ես նայում եւ չես գտնում մեկին, որ մի բան հարցնես… Եվ ստիպված գլուխդ կախում ես…»։ Կա՞ արդյոք առավել դառը ինքնախոստովանություն հայ գիտնականի համար… Իսկ ահա մենք խոսում էինք մեր երկրի եւ ժողովրդի ուժի ու թուլության, գիտության երեկվա ու մանավանդ վաղվա օրվա մասին, մեր մշակույթի, գիտության երախտավորների, երախտագիտության ու երախտամոռության մասին… Մենք խոսում էինք Հակոբ Անասյանի մասին։