Անհնարին է բառերով նկարագրել այն ամենը, ինչ տեղի ունեցավ 1994 թվականի ապրիլի 20-ի առավոտյան: Վերապրողներն առ այսօր նույն դժվարությամբ ու կսկիծով են հիշում ու պատմում այն կռիվների, նաեւ հաղթանակների մասին, որին մասնակից եղան Ղարաբաղյան պատերազմում կռված տղաները:
Առավել դժվար է պատմել մեր մարդկային կորուստների մասին: Ամեն ավարտված կյանք իր հավերժական կնիքն էր թողնում մի գերդաստանի ապագայի վրա: Հայրենիքին նվիրաբերված յուրաքանչյուր կյանք ողբերգություն էր մի ընտանիքի համար: Բայց հերոսների կյանքի գնով է, որ ամրագրվեց մեր բոլորի ապագան: Հենց այդ հերոսներից մեկի` Էդուարդ Կարապետյանի սիրտն էլ դադարեց բաբախել այդ մարտերում: Անձնուրաց մի սիրտ, որ ընդամենը 34 տարվա կյանք էր ապրել:

Լռություն է, հոգեհանգիստ:
Եռաբլուրն է լուռ խոկում:
Մայրամուտի ցոլքերը պաղ
Նշույլ-նշույլ իջնում են վար,
Իջնում ամեն շիրմաքարի,
Եվ բեկբեկուն լույսերը այդ,
Ասես խռով ու վիրավոր
Նահատակված մարտիկների
Հոգիներն են ելել կոչի…

Մթնշաղի գորշ կապույտում
Զորավարի ձայնը խրոխտ
Զորահավաք է կատարում.

…Նրանք, ովքեր իրենց կյանքով փրկագնեցին սեփական հայրենիքում, սեփական ազատ, անկախ երկրում արժանապատիվ ապրելու մեր իրավունքը, զոհվելուց հետո մնացին մեր կողքին՝ մեզ դարձրին իրենց սխրանքի, զոհողության, հիշատակի պարտապանը։ Նրանք չէին կարող հեռանալ, նրանք չէին կարող կիսատ թողնել իրենց գործը, չէին կարող մնալ կեսճանապարհին ու չկառուցել իրենց երազած Հայաստանը։ Ու վերածնվեցին ապրողներիս մեջ՝ ում համար թանկ էին, ովքեր չէին կարող հաշտվել անպարագրելի կորստի հետ։ Ու նրանց չգոյությունը հերքելով՝ շարունակեցին ապրել նրանց ընդհատված կյանքը։ «Կարոտի կանչ» հասարակական-բարեգործական կազմակերպության նախագահ Անահիտ Սարգսյանի որդին՝ Սերոբ Հանեյանը, հերոսաբար զոհվեց հայրենիքի սահմանները պաշտպանելիս, երբ ընդամենը 19 տարեկան էր։ Նա չկա ֆիզիկապես, բայց նրա հիշատակը մի բաց դուռ է, մի հյուրընկալ շեմ բոլոր նրանց համար, ովքեր կարիք ունեն բարի խոսքի, ջերմության, սիրո ու աջակցության։

Սերժանտ Գոռ Աբգարյանը ծնունդով Էջմիածնի շրջանի Արտիմեդ գյուղից է։ Օրերս նա բանակ-դպրոց համագործակցության շրջանակներում «Ես քո կենդանի սուրն եմ, հայրենիք» թեմայով շարադրության մրցույթում աչքի ընկնելու համար ՀՀ կրթության ու գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանի կողմից պարգեւատրվել է «Գիտադարանով»։ Ֆիզիկական կուլտուրայի հայկական պետական ինստիտուտի շրջանավարտը հունահռոմեական ըմբշամարտի (դասական ոճ) միջազգային կարգի մրցավար է։ -Մինչեւ զորակոչվելս զբաղվել եմ մարզչական աշխատանքով։ Զորացրվելուց հետո էլ շարունակելու եմ կատարելագործել մարզչական ու մրցավարական հմտություններս,- ասաց Գոռը։

Հազար ինն հարյուր իննսուներեք թվականի հոկտեմբերին, մեծն երգիծաբան Հակոբ Պարոնյանի ծննդյան 150-ամյակին առիթով, ցանկություն մը կար Ղալաթիո կառամատույցին վրա Տրապիզոնեն եկած շոգենավ մը դիմավորելու։ Սակայն փոխված էին ժամանակներն, ու շատ ջրեր հոսած-գացած էին։ Փոքրիկ, զուլալ առվին դեմն առնելով՝ փոքրիկ Հայրենիք-Ծովակ մը գոյացած Էր, որուն ջրերում կլողար փոքրիկ նավակ մը։
Շուրջբոլորն օվկիան, տարբեր ուղղություններով փչող քամիներ, ահեղագոչ ալիքներու բախյուն, փոթորիկ։ Ինչպե՞ս պիտի առաջանար փոքրիկ նավակը, որտե՞ղ Էր նավահանգիստը։ Նավակը թիավարելու, փարոսը վառ պահելու ինչ ծրագիրներուն վրա կմտմտան մեր մեծապատիվ ազգային ջոջերը…

Էջմիածնի Առատաշեն գյուղում է ծնվել Արցախյան ազատամարտի հերոս Գագիկ Գրիգորյանը։ Գագիկն ընտանիքի առաջնեկն է։ Հայրը՝ Գրիգորը, սերում է Մարտակերտի Չափար գյուղից, Սվետա մայրը՝ Գորիսից։ Ծանոթացել, մտերմացել են Երեւանի պետական համալսարանում ուսանելու տարիներին։ Հետո ընտանիք են կազմել եւ ուսուցչությամբ զբաղվել Առատաշեն գյուղի միջնակարգ դպրոցում։ Գագիկից հետո ծնվեցին Գեղամը եւ Արմենը։ Մանկավարժ ծնողները հատուկ ուշադրություն էին դարձնում […]

Մեծ պահքի հինգերորդ կիրակին ունի արարչության հինգերորդ օրվա ու այս կյանքի հինգերորդ դարի խորհուրդը եւ կոչվում է «Դատավորի կիրակի»: Այս անունը նույնպես վերցված է այդ օրն ընթերցվող Ճաշու Ավետարանից: Այստեղ խորհրդավոր կերպով պատմվում է, որ Աստված՝ արդար Դատավորը, ամբողջ մարդկային բնության վրա միտքը որպես դատավոր հաստատեց՝ արդարությամբ դատելու Քրիստոսի օրինակով, սակայն այս դատավորը, լինելով անպատկառ եւ չունենալով Աստծու սուրբ երկյուղը, չէր տեսնում զրկվածի դատը: Այդ պատճառով մեր այրի հոգիները պաղատում են անմահ Փեսային՝ Աստծուն, Տիրոջ իրավունքն ուսուցանել այս դատավորին՝ արդար դատաստան տեսնելու մեր ոսոխի հանդեպ: