1985թ. մայիսի վերջին Հայաստան ժամանեց Խորհրդային Միության կոմկուսի կենտկոմի երկրորդ քարտուղար Եգոր Լիգաչովը` Երևան քաղաքին Լենինի շքանշան հանձնելու նպատակով, ինչով քաղաքը պարգևատրվել էր ձեռք բերած հաջողությունների շնորհիվ։ Բնականաբար, մենք նրան պետք է ծանոթացնեինք քաղաքին, ցույց տայինք հիշարժան վայրերը։ Երբ գտնվում էինք Ծիծեռնակաբերդում, այցելեցինք մարզահամերգային համալիր։ Լիգաչովն ուղղակի ապշեց կառույցի թափից, շքեղությունից և շինարարության որակից։ Ըստ երևույթին, նրա մեջ այդ զգացմունքներից բացի նաև նախանձ առաջացավ. և նա փորձեց քննադատել մեզ` միջոցները շռայլելու և չափից դուրս շքեղություն թույլ տալու համար։

1877-1878թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը համընդհանուր ոգևորություն առաջ բերեց հայության շրջանում: Հրապարակախոսները հայկական մամուլում հավատ էին ներշնչում, թե ռուսական զենքի հաղթանակով Արևմտյան Հայաստանը կազատագրվի թուրքական բռնատիրությունից: Բայց Րաֆֆին չտարվեց ոգևորությամբ և հույսեր չակնկալեց պատերազմի հետևանքներից: Նրա համոզմամբ, ազատությունը չի շնորհվում ի վերուստ, և յուրաքանչյուր ժողովուրդ այն կարող է նվաճել միայն սեփական ուժերով:

Հայ ժողովրդի պատմության մեջ նշանակալից երևույթ է կամավորական շարժումը։ 19-րդ դարում Թուրքիայի դեմ մղված բոլոր պատերազմներին հայերը մասնակցել են որպես կամավորներ։ Դրանում իր արտահայտությունն է գտել հայ ժողովրդի և՛ ռուսական կողմնորոշումը, և՛ հայ կամավորների կողմից իրենց արևմտահայ եղբայրներին օգնելու բուռն ու միանգամայն ազնիվ ձգտումը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին աշխարհի բոլոր ծայրերից եկած հայերը, հրապուրված ֆրանսիական իմպերիալիզմի և ցարական Ռուսաստանի խոստումներից, Անտանտի դրոշի ներքո մասնակցեցին պատերազմին՝ Արևմտյան Հայաստանը, Կիլիկիան փրկելու նպատակով։ Անտանտի պետությունները ձեռնամուխ եղան կամավորական ջոկատների կազմակերպմանը, որպեսզի դրանով իսկ փոքր ժողովուրդների ազատագրության կարգախոսի տակ քողարկեն պատերազմի թալանչիական բնույթը։

2004 թվական, Անկարա։
Ազատ ոճի ըմբիշ Մարտին Բերբերյանը, հաղթելով թուրք ըմբիշին, մտավ եզրափակիչ։ Այնուհետև վճռական գոտեմարտում նա հաղթեց Ռուսաստանի ներկայացուցչին և հռչակվեց Եվրոպայի չեմպիոն։
55 կգ քաշային կարգում տանելով երեք հաղթանակ` նա մտավ կիսաեզրափակիչ, ուր, ապրիլի 24-ին պարտության մատնեց իր մրցակից թուրք ըմբիշին, ապա և վճռական գոտեմարտում Ռուսաստանի ներկայացուցչին հարկադրեց «սպիտակ դրոշ պարզել»։

Հունիսի 17-ին Արզնի օդանավակայանում փոխգնդապետ Ս. Խանաղյանը, մայոր Բ. Խաչատուրովը և մայոր Գ. Նահապետյանը կատարեցին աոաջին ուսումնական թռիչքը։
Հունիսի 18-ին ծանր մարտեր էին Լաչինի ու Կուբաթլուի մատույցներում, հյուսիսային շրջանները հրետակոծվում էին, Լաչինում ծանր կռիվներ էին, հատկապես Կոռնիձոր-Մալխալափ հատվածում, Մարտակերտ քաղաքի ուղղությամբ թշնամու ճնշումը մեծանում էր:

Շառլ դը Գոլլը չի դասվում այն առաջնորդների շարքը, որոնք ապրել են ծայրահեղ դժվարին մանկություն և հետագայում բարձունքներ են նվաճել` քայլելով ճակատագրին հակառակ: Նա ծնվել է կաթոլիկների ընտանիքում, ապրել է բավականին ապահով կյանքով: Իրենց 5 երեխաներին ծնողները դաստիարակում էին հայրենասիրական ոգով` նրանց մանրամասն ծանոթացնելով Ֆրանսիայի պատմությանը և մշակույթին: Նրա հայրը` Անրի դը Գոլլը, ճիզվիտական քոլեջում դասավանդում էր պատմություն և փիլիսոփայություն: Բացի այն, որ Շառլն իր ուսումն սկսում է հենց այս քոլեջում` ստանալով կրոնական կրթություն, հայրը իր լուրջ ազդեցությունն է թողնում որդու կայացման ճանապարհին՝ սերմանելով հպարտություն իր երկրի պատմության, իր արմատների, ինչպես նաև իր նախնիների հերոսական անցյալի նկատմամբ:

Տարիներ առաջ հաճախ էի գնում դիրքեր։ Գնում էի գրելու կռվող տղաների մասին։ Ու երբ իջնում էի դիրքերից, ինձ այնպես էր թվում, ասես այնտեղ մնացին ինձ համար շատ հարազատ, շատ թանկ ու մտերիմ մարդիկ…
Այցերից մեկի ընթացքում տղաներից մեկի՝ Գորիսի շրջանի Վերիշեն գյուղում ծնված, այն ժամանակ ավագ լեյտենանտ Կարեն Արտավազդի Արզումանյանի ծոցատետր-օրագիրը վերցրի, որում և՛ հումոր կար, և՛ թախիծ, և՛ ռոմանտիկա՝ համեմված այդ ժամանակաշրջանի բույրով ու դառնահամով։ Օրագրի մեջ նաև Կարենի երեխաների անվարժ ձեռագրով խզբզած նկարներն էին։ Ցավոք, այսօր ողջ չէ օրագրի հեղինակը, նրա այդ համառոտ գրառումներն էլ պատերազմական օրերի տխուր ժամանակագրությունն են։