Թուրք-ադրբեջանական համագործակցության սկիզբը կարելի է համարել 19-րդ դարի 90-ական թվականները։
Օսմանցիներից սկիզբ առած թուրքիզմը, որը երիտթուրքերի օրոք ընդամենը քաղաքական կուսակցության ծրագիր էր, վերաճեց մեծապետական ազգայնամոլության, իսկ Առաջին աշխարհամարտից հետո՝ նաեւ համազգային գաղափարախոսության։ Այս գաղափարախոսությանը երիտթուրքերը հաղորդեցին ծավալապաշտական բնույթ։
Ինչպե՞ս սկիզբ առավ համաթրքության վարդապետությունը։

Այժմ բոլորին է հայտնի լրտեսների, գործակալների, մարդասպանների, ահաբեկիչների գործունեությունը: Այդ անազնիվ ու անմարդկային գործի պրոֆեսիոնալները որոշ ռազմավարություն, մարտավարություն և զենք փոխառել են անորսալի նինձյաներից, որոնք ապրել են միջնադարյան Ճապոնիայում և զբաղվել նինձյուցու մարտարվեստով: Նինձյաները եղել են բոլոր ժամանակների երևի թե ամենավարժված, ամենահմուտ և անգութ գաղտնի գործակալները: Սակայն նրանց հիմնական կոչումը ոչ թե սպանությունն էր, այլ լրտեսությունը և դիվերսիան:

ՀՀ անկախացումից հետո ռուսական հրամանատարության կողմից հայկական կորպուսի տնօրինությանն էր հանձնված 2-րդ, այլ տվյալներով` 3-րդ կովկասյան ավիաջոկատը, որը և դարձավ հայկական բանակի օդուժի հիմքը: Հայկական բանակի ավիաջոկատի հիմնադրման ամսաթիվ է համարվում 1918թ. օգոստոսի 15-ը: Ավիաջոկատի առաջին հրամանատարն էր պորուչիկ Վոիպովը, որին 1919թ. սկզբներին փոխարինեց հետագայում լավ հայտնի Արթուր Վասիլի Ղուլյան-Ռիլսկին (երբեմն նշվում է նաև Գուլյան): Սկզբնապես հայկական միակ ավիաջոկատն ուներ երեք ինքնաթիռ, երեքն էլ տարբեր մակնիշների` «Nieuport», «Morane-Saulnier L» և «Voisin III» կամ «Voisin V»: Պահեստամասեր չկային, և թռիչքներ գրեթե չէին կատարվում:

(1992-1993թթ. հունիս) 1992 Հունվարի 6 – Ստեփանակերտում տեղի է ունենում ԼՂՀ Գերագույն խորհրդի առաջին նիստը, որին ներկա էին Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Մերձբալթյան հանրապետությունների, Հայաստանի ներկայացուցիչներ, լրագրողներ: Գերագույն խորհուրդը, 1991թ. դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեի հիման վրա, ընդունում է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության պետական անկախության հռչակագիրը: Հաջորդ օրը Գերագույն խորհրդի նախագահ է ընտրվում 32-ամյա Արթուր Մկրտչյանը, իսկ Օլեգ Եսայանը` ԼՂՀ […]

Հանրաքվեն մեծ իրադարձություն էր ժողովրդի կյանքում, եւ ժողովուրդն արձագանքեց դրան իր կատարած քայլի խոր գիտակցությամբ, բուռն խանդավառությամբ եւ միաժամանակ՝ սթափ, կշռադատ ողջամտությամբ։
Ստորեւ՝ մի խումբ անվանի մարդկանց խոսքեր, որ ասվել են քսան տարի առաջ, սեպտեմբերյան այս օրերին, բայց այսօր էլ հնչում են թարմ, հրատապ եւ արդիական։

1989-ի աշնանը Ադրբեջանը սկսեց նաև հեռահաղորդակցության (կապի կոմունիկացիաների) շրջափակում, և Հայաստանում առաջին անգամ փորձ արվեց ընդհատակյա ռադիոկապ հաստատել Ստեփանակերտի ու շրջկենտրոնների հետ: Մի քանի նվիրյալներ, ովքեր նաև ռադիոկապի բարձրակարգ մասնագետներ էին, խիստ գաղտնիության պայմաններում սկսեցին Արցախ տեղափոխել և տեղադրել քաղաքացիական նշանակության ռադիոկայաններ: Որոշ տեղերում ալեհավաքները քողարկում էին որպես… լվացքի պարաններ: Շարժման սկզբին բնորոշ տրոհված վիճակն արտացոլվում էր նաև կապի կազմակերպման գործում, և կապի երեք ցանց կար: Առաջինը՝ Շարժման կապը, ղեկավարում էին Օձունի Սերգեյը՝ Սերգեյ Աթարբեկյանն ու Սերգեյ Գրիգորյանը: Կապի նախարարության ցանցը, որի մասին այժմ էլ, տարբեր պատճառներով շատ ու շատ բան չի կարելի ասել, ղեկավարում էր այսօր պահեստի փոխգնդապետ Արմեն Ազարյանը: Երրորդը ռադիոսիրողների ցանցն էր, որի աշխատանքը ԴՕՍԱԱՖ-ից կոորդինացնում էր Կարեն Կարապետյանը:

ԴԺվարին ժամանակներ էին, ի լրումն մնացյալի, սահմանամերձ բնակավայրերի հետ Պաշտկոմն ուղիղ կապ դեռ չուներ: Եվ կապի բաժնի առաջնահերթ խնդիրներից մեկն այդ հարցը լուծելն էր:
Այս ընթացքում էլ ստեղծվեց պաշտպանության նախարարությունը, և Վլադիմիր Մկրտչյանը նշանակվեց կապի վարչության պետի պաշտոնակատար: Եկան նաև Արմեն Ազարյանը, Գրիգոր Ամալյանը, Դավիթ Հարությունյանը… Ապա ծառայության ընդունեցին Պռոշյան ավանի ԱՀԿ-ի աշխատողներին ու սկսեցին ունեցած կապի միջոցների ընձեռած հնարավորությունների սահմաններում կապի զորքերի կառուցվածք մշակել: