Մեր կամավորական գումարտակի կապի առաջին միջոցները քաղաքային պայմաններում 5-10կմ շառավղով գործելու համար նախատեսված «Լեոններն» ու «Վիոլաներն» էին, որոնք, բարձունքներում 40-50կմ շրջագծով կապ ապահովելով, այդ փուլում արդարացրին իրենց, իսկ հանրապետական զինկոմիսարիատից բերած թեեւ հին, բայց հզոր կայանքները տեղադրեցինք հեռավոր գյուղերում: Գումարտակի պաշտպանության շրջանը մեծ էր, շուրջ 40 կիլոմետր՝ Կապանից մինչ Ներքին Հանդ: Առանձին կապի հանգույց ուներ նաեւ Հատուկ գնդի Կապանի վաշտը, որն արդեն վերակազմավորվել էր սահմանապահ պարետատան:

Իվան (Հովհաննես) Աղայանցը ծնվել է 1911 թվականի օգոստոսի 28-ին Գանձակում (Կիրովաբադ), ուսուցչի ընտանիքում։ Դեռ մանկուց բժշկուհի քույրը եղբոր մեջ սերմանել է հետաքրքրություն լեզուներ սովորելու նկատմամբ, իսկ չեկիստ եղբայրներն ամեն կերպ ձգտում էին իրենց ճանապարհով տանել եղբորը, որը, հնարամտորեն ընտրեց ոսկե միջինը՝ չնեղացրեց ոչ քրոջը, ոչ էլ եղբայրներին… Արդեն չափահաս, Աղայանցը ազատ հաղորդակցվում էր ֆրանսերեն, իսպաներեն, պարսկերեն, թուրքերեն, բավականին լավ գիտեր նաեւ անգլերեն ու իտալերեն։

Երբ 1982թ. էկրաններին ցուցադրվեց «Շաոլինի վանքը» ֆիլմը, այն միանգամից մեծ արձագանք առաջացրեց ոչ միայն արեւելյան մարտարվեստի երկրպագուների, այլեւ հազարավոր մարդկանց մեջ: Բոլորին գերեց այդ վանքի վանականների վարպետությունը, ճկունությունը, ուժը, արժանապատիվ ապրելակերպը, եւ շատերը ցանկացան տիրապետել այդ մարտարվեստին: Ֆիլմին հետեւեցին նրա հաջորդ սերիաները` «Շաոլինի որդիները» եւ «Շաոլինի մարտարվեստները»:

Շուշիի ազատագրումից հետո Ստեփանակերտի համար շարունակում էր սպառնալիք մնալ Աղդամը, որտեղից քաղաքը հրետակոծում էին 152մմ հեռահար հրանոթներով, միաժամանակ փորձելով ճեղքել Ասկերանի ուղղության պաշտպանությունը եւ ուղիղ գծով մտնել Ստեփանակերտ: Աստիճանաբար պարզ դարձավ` քանի դեռ «գայլաորջը» չի վերացել, ԼՂՀ մայրաքաղաքն ու Ասկերանը դատապարտված են: Եվ Շուշիից հետո գերխնդիր դարձավ Աղդամի ազատագրումը:

1944թ. սեպտեմբերին Երեւանից Մերձբալթյան 1-ին ռազմաճակատ մեկնեց Հայֆիլհարմոնիայի ժողովրդական երգի-պարի համույթը՝ վաստակաշատ երաժիշտ Թաթուլ Ալթունյանի ղեկավարությամբ։ «Մարտական» այդ խումբը՝ բաղկացած քսանութ հոգուց, պետք է համերգներ տար 2-րդ եւ 6-րդ գվարդիական, 51-րդ, 43-րդ համազորային դիվիզիաների եւ 3-րդ ավիացիոն միավորման ռազմիկների ու հրամանատարների համար, կրակոտ երգերով ու պարերով բարձրացներ կռվողների հայրենասիրական ոգին, ավելի բորբոքեր ատելության կրակը թշնամու նկատմամբ։

Նուբարյան գերդաստանի նախահայրը համարվում է 18-րդ դարի հայ զորապետ Նուբար Մելիքյանը, որը, ըստ պատմագիտական աղբյուրների, եղել է Չավնդուրի իշխանը, աջակցել Դավիթ-Բեկին եւ ապստամբության ավարտից հետո ընտանիքով տեղափոխել Զմյուռնիա։ Նրա որդին՝ Մկրտիչը, զբաղվելով առեւտրական գործերով, տեղափոխվել է Կ. Պոլիս, որտեղ էլ ամուսնացել է եգիպտահայ մեծահարուստ, հետագայում Եգիպտոսի արտաքին գործերի եւ առեւտրի նազիր (նախարար) Պողոս Յուսուֆյանի քրոջ հետ։ Նրանց ամուսնությունից ծնված զավակներն էլ իրենց պապի անունով սկսել են կրել Նուբարյան ազգանունը։

Շելկովնիկովների (Շելկովնիկյաններ) գերդաստանը խոր հետք է թողել 19-20-րդ դարերի հայ եւ ռուս իրականության մեջ, աչքի ընկել ինչպես ռազմական, այնպես էլ գիտության եւ մշակույթի ասպարեզներում։
Ռուսական բանակի գեներալ-մայոր էր Բեհբութ Շելկովնիկովը (1837-1878), որը ծնունդով Նուխի, այժմ՝ Շաքի քաղաքից էր։ Մոսկվայի առաջին կադետական կորպուսի, Գլխավոր շտաբի Նիկոլաեւյան ակադեմիայի սաներից էր, 1855թ. Ղրիմի, 1877-78թթ. ռուս-թուրքական պատերազմների մասնակից։