-Աղդամի մատույցներում էինք։ Նախապատրաստվում էինք լայնածավալ հարձակման։ Մինչ հարձակումը խստիվ հրամայված էր՝ ոչ մի կրակոց, անօգուտ ոչ մի փամփուշտ չվատնել։ Դիրքավորվել ու սպասում էինք,- պատմում է ազատամարտիկ Թելման քեռին։ -Հակառակորդի կողմում նույնպես հանդարտ էր։ Զգացվում էր, որ պաշտպանական դիրքերն են ամրապնդում։ Սակայն օրվա մեջ ուղիղ երկու ժամը մեկ հրանոթով ուղիղ նշանառությամբ անվրեպ խփում էին մեր դիրքերին։ Այսպես՝ մեկ, երկու, երեք…

Վազգեն Սարգսյանն անձամբ գնում էր դիմավորելու տանկերով բեռնավորված ինքնաթիռները։ Երբ տանկերը՝ երկաթյա այդ հսկաները, իջեցնում էին բեռնատար ինքնաթիռից, մոտենում էր, շոյում, խոսում հետները, ասես շնչավոր արարածներ լինեին։
Տանկերի առաջին խմբաքանակը դիմավորելիս, Վազգեն Սարգսյանի հետ էր նաեւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Առաջինը։

«Իմ տանկի տակ 13 անգամ ական էր պայթել։ Ամեն անգամ հրաշքով ողջ էի մնում, ուշքս տեղն էր լինում, իջնում վերանորոգում էի տանկը ու շարունակում կռվել,- պատմում է նա։ -Մի անգամ (Քարվաճառի մատույցներում) մի ազերի էր փախչում տանկիս առջեւից։ Անձրեւոտ, ցեխոտ օր էր։ Մի պահ թվաց, թե ազերին մնաց թրթուրների տակ, երբ հետ նայեցի, տեսա, որ ողջ է։ Տանկը կանգնեցրի, ազերուն նստեցրի տանկի վրա ու շարունակեցի ճանապարհը։ Երբ հասանք Արազին, ես նրան վայր իջեցրի. «Գնա՛, ախպե՛ր, քո մահը դեռ չի եկել»։

1992-1996 թվականներին ավիացիայի վարչության պետ, պահեստի գնդապետ Ալեքսանդր Աբրահամյանը 1977-ին ավարտել էր օդաչուական բարձրագույն զինվորական ուսումնարանը, ապա Լենինի անվան ռազմաքաղաքական ակադեմիան (երկուսն էլ ոսկե մեդալով, ինչպես եւ 2003-ին ավարտեց ՌԴ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի ակադեմիան), կարճ ժամանակում դարձել էսկադրիլիայի հրամանատար եւ առաջին կարգի օդաչու, ապա նշանակվել հեռավոր թռիչքի ՄԻԳ-31 ինքնաթիռների՝ ԽՍՀՄ-ում երկու գնդերից մեկի հրամանատար: Այդ զորամասն ընդգրկված էր Խորհրդային Միության պետական սահմանի հեռավորարեւելյան հատվածի պաշտպանությունում.
«Երբ նշանակվեցի վարչության պետ, ամբողջ սպառազինությունը մի քանի ռադիոկայանք էր ու մի քանի զորային ՀՕՊ միջոց, որոնք նախկին խորհրդային բանակից գնդապետ Սերգեյ Գուրոկյանն էր ընդունել, նա էլ ավիացիայի եւ հակաօդային պաշտպանության դեռ միացյալ վարչությունում ՀՕՊ բաժնի պետն էր:

1992-ի ապրիլի 26-ին նորաստեղծ ինժեներական ծառայության ղեկավարումը վստահվեց 7-րդ բանակի Երեւանի դիվիզիայի ինժեներական ծառայության նախկին պետ, ռազմաինժեներական ակադեմիայի շրջանավարտ, պահեստի գնդապետ Աշոտ Մարդանյանին: Գնդապետը 91-ի մայիսին ընդգրկվել էր ՀՀ կառավարությանն առընթեր նորաստեղծ պաշտպանության կոմիտեի կազմում, Տավուշում եւ Իջեւանում ինքնաշեն ականների արտադրություն կազմակերպել, իսկ 91-ին, չունենալով նորմալ ականորսիչներ, ականազերծել Իջեւանում հենակետերի վերածված Բարխուդարլու եւ Սայֆալլու գյուղերի տարածքները, որտեղ շուրջ հարյուր պլաստմասայե իրանով ականների գրագետ դասավորությունը հուշում էր դրանց վարձկան սպաների ձեռքով տեղադրված լինելու մասին:

Խորհրդային Միության (ԽՄ) օրենքներով նրա կազմում եղած հանրապետությունները իրավունք չունեին ունենալու սեփական զինված ուժեր (ԶՈՒ)։ Արցախում ազգային-ազատագրական պայքարը օրակարգ մտցրեց այդ խնդիրը, որի լուծումն իրականացավ քայլ առ քայլ։
1. 1990թ. մայիսի 5-ին Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն խորհուրդը (ԽՀԳԽ) ընդունեց որոշում՝ պաշտպանության խորհրդի (ՊԽ) ստեղծման մասին, որի խնդիրն էր ծրագրել սահմանների պաշտպանության միջոցառումներ։
2. ԽՀԳԽ 1990թ. հունիսի 2-ին ընդունեց որոշում, որով ՊԽ-ին հանձնարարվեց առաջարկություններ նախապատրաստել՝ Գերագույն խորհրդի հերթական նիստում քննարկելու համար։

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին շրջանից ռազմաճակատ է մեկնել 7180 հոգի, որոնցից զոհվել եւ անհետ կորել են 3207-ը:
Չնայած իրենց ծայրահեղ նեղ վիճակին, շրջանի բնակչությունը մեծապես օգնել է ռազմաճակատին: Մանկավարժներն իրենց աշխատավարձի 40-45 տոկոսն ամեն ամիս փոխանցել են պաշտպանության ֆոնդին: Գեղհովիտցի Հարություն Մարտիրոսյանն իր միջոցներով գնել եւ բանակին է նվիրել մեկ տանկ: Տանկային շարասյան կառուցման համար 20 հազար ռուբլի է տվել սառնաղբյուրցի Անդրանիկ Մանուկյանը: