Արդեն 17 տարի, ոսկեդեղին աշնան գուցե պայծառ ու արեւոտ, գուցե մառախլապատ մի օր, շարահրապարակ են դուրս բերվում մարտական դրոշները, նվագում զինվորական նվագախմբերը, եւ ողջ երկիրը շնորհավորում ու պատվում է հրետանավորներին:
Հոկտեմբերի 19-ը Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի հրթիռային զորքերի ու հրետանու օր հայտարարելու հրամանն այն ժամանակ պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանը ստորագրեց 1993-ի հաղթական աշնանը:

Դեկտեմբերի 28-ին զորամասի հրամանատարի՝ Սերժ Կարապետյանի աշխատասենյակում սուրճ էինք խմում, ու պիտի մեկնեինք դիրքեր, և կարծում էի, թե երեկոյան հանգիստ կհասցնենք նշել ծննդյանս օրը, բայց տեղեկություն ստացվեց, թե Յանշաղն ու Չափլին հանձնել են: Թվաց՝ անհաջող կատակ է, շուտով լուրը հաստատվեց… Կապվեցի ռազմաբժշկական վարչություն, զեկուցեցի, որ մեկնում եմ ճեղքված ճակատ և չհասցրի էլ հանդիպել վարչության գլխավոր վիրաբույժ Վահան Կիրակոսյանի հետ, ով ուժեղացված խմբի երկու անեսթեզիոլոգի հետ եկավ Վարդենիսի հոսպիտալում ինձ փոխարինելու:

Սյունյաց լեռնաշխարհում` Զանգեզուրում, կա մի լայնարձակ տարածություն` ծածկված խիտ անտառներով. Կովսականն է: Այս տարածքը այժմ կիսված է, և զգալի մասն այսօր Ադրբեջանի տիրապետության տակ է: Կովսականի այն մասում, որն այժմ գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, կան մի քանի խոշոր գյուղեր` Սրաշեն, Շիկահող, Շիշկերտ, Ծավ, Հանդ: Այս բոլոր գյուղերը Արցախյան ազատամարտի ընթացքում անմիջականորեն ներգրավվել են մարտական գործողություններին:

Սպիտակի երկրաշարժից անմիջապես հետո, հասարակական տրամադրությունների ալիքի վրա ստեղծվեցին տասնյոթ փրկարարական կազմակերպություններ, որոնցից, սակայն, կյանք ունեցան երեքը՝ «Սպիտակը» (Երեւան), «Արցախը» (Ստեփանակերտ) եւ «Լոռին» (Ստեփանավան, ղեկավար՝ Արմեն Առաքելյան): Նրանցից առաջին երկուսին, բացի բնական ու տեխնածին աղետների հետեւանքների վերացմանը մասնակցելուց, վիճակված էր Արցախում քայլել պատերազմի արյունոտ ճամփաներով ու համագործակցելով զինվորական բժիշկների հետ՝ փրկել շատ ու շատ կյանքեր՝ միաժամանակ հավատարիմ մնալով միջազգային «Կարմիր խաչի» բոլոր օրենքներին ու հիմնարար սկզբունքներին:

Տարերային աղետներից տուժածներին առաջինը օգնության են հասնում զինվորականները։ Բացառություն չէր նաեւ 1988թ. դեկտեմբերի 7-ի ավերիչ երկրաշարժը, որի հետեւանքների վերացմանը մասնակցած զինվորականների վիթխարի գործունեությունից ընթերցողի ուշադրությանն ենք ներկայացնում մի քանի դրվագ։
…Աղետից հետո առաջին հրամանը, որը տվեց սահմանապահ զորամասի հրամանատար փոխգնդապետ Վ. Ֆեոդորովը, չի նշված ոչ մի կանոնադրության մեջ՝ «Անմիջապես փրկեք երեխաներին»։ 1-2 րոպե անց սահմանապահները մանկապարտեզի շենքում էին, որը գտնվում էր զորանոցի հարեւանությամբ։ Վայրկյանների ընթացքում սահմանապահ մարտիկները, նախքան տանիքի փլվելը, դուրս են հանում բոլոր՝ 250 երեխաներին էլ եւ փրկում վերահաս աղետից։

Հայրենական Մեծ պատերազմ շրջանից զորակոչվել է 4501 հոգի, որոնցից 2318-ը զոհվեցին ահեղ մարտերում:
Պատերազմի սկզբին շրջանը պաշտպանության ֆոնդին նվիրեց ոսկե եւ արծաթե իրեր, փոխառության պարտատոմսեր, մթերք: 1941թ. շրջանի կոմերիտականները «Հայաստանի կոմերիտմիություն» տանկային շարասյան կառուցման ֆոնդին նվիրեցին 10.000 ռուբլի եւ 20.000 ռուբլու փոխառության պարտատոմսեր:

Հրազդանի շրջանից ռազմաճակատ է զորակոչվել 2541 հոգի, զոհվել կամ անհայտ կորել են 1126-ը:
Թիկունքից ռազմաճակատին մեծ օգնություն են ցույց տվել շրջանի դպրոցները: Հրազդանցիները` չնայած սուղ վիճակին, իրենց ուժերի ներածին չափով ամեն ինչ անում էին գործող բանակին դրամով, սննդամթերքով, հագուստով օգնելու համար: