Պատմության էջերից
Մինչ այդ, ֆիդայական շարժման հարցում ռազմավարական տարաձայնություններ ունեին Հրայրն ու Անդրանիկը, Հրայրն ու Գեւորգ Չաուշը, Անդրանիկն ու մի քանի այլ մարտիկներ։
Եվ, այնուամենայնիվ, 1894-1896 թթ. թուրքական ջարդերին զոհ գնացին 300000 հայեր՝ 10000 մարդ զոհվեց Կ. Պոլսում, 7000՝ Ուրֆայում, 5000՝ Կարինում, 5000՝ Շաբին-Գարահիսարում, 4000՝ Ակնում, 3000՝ Մալաթիայում. 2800՝ Արաբկիրում, 1500՝ Սեբաստիայում, 1400՝ Մարաշում, 1200՝ Տիգրանակերտում, 1000՝ Հալեպում, 1000՝ Կեսարիայում, 1000՝ Այնթապում, 1000՝ Վանում եւ այլն։
«Փողերը վերջանում են, փառքը՝ նույնպես: Սակայն Հայաստանը մեր միակն է: Մի՛ մոռացեք այդ: Արարե՛ք հանուն ձեր երկրի ու նրա ժողովրդի երջանկության»:
Օլիմպիական առաջին խաղերը` օլիմպիական աստվածների առաջին հաղթանակի պատվին… Ապա ավանդույթ կդառնա, եւ 1417 օրը մեկ անմահ աստվածների հովանավորող հայացքի ներքո կտրվի մինչ այդ նմանը չունեցող մրցության մեկնարկը։
Սակայն թուրքերն արդեն սկսել էին գրոհել ճակատում գտնվող հայկական զորամիավորումների վրա, որոնց մարտիկների թիվը հասնում էր մոտ քսան հազարի: Հայկական ստորաբաժանումների ընդհանուր հրամանատարը Նազարբեկովն էր (հայերեն՝ Նազարբեկյան)՝ ռուսական բանակում շատ բարձր գնահատականի արժանացած մի ծեր գեներալ։
Հայ ազատագրական շարժումներին զուգընթաց, սուլթանական վարչակարգն ավելի էր ուժեղացնում ճնշումը, առիթներ էր փնտրում գլխատելու շարժման ղեկավարությանը, անդուլ հետապնդումներ էր սահմանում յուրաքանչյուր անձի ու միջոցառման նկատմամբ։
Ռուսական, հետագայում՝ նաև խորհրդային ռազմածովային նավատորմի պատմության մեջ ոսկե տառերով է գրված Ալեքսանդր Նիկոլայի Գարսոյանի (Գարսոև) անունը։ Ցավոք, Խորհրդային Միությունում որպես չգրված օրենք ընդունված ռազմական գործիչներին ու զինագործներին գերգաղտնիության մեջ պահելու տաբուն լայն հասարակության համար անծանոթ են դարձրել մեր այս տաղանդավոր հայրենակցի կյանքն ու գործը։