Շուշիի ազատագրումից հետո Հայոց ջոկատները շարժվում էին առաջ՝ բացելու կյանքի ճանապարհը, իրականացնելու մեր ժողովրդի երազանք-միացումը: Լաչինի և Գորիսի շրջանի սահմանամերձ Տեղ, Արահուս, Խնածախ, Խոզնավար, Կոռնիձոր և այլ բնակավայրեր նույն ժամանակ թշնամու հրետակոծության տակ էին:

Մեծ հայրենականին հարյուր հազարավոր հայեր են մասնակցել եւ իրենց ծանրակշիռ ավանդն ունեցել հաղթանակի գործում: Նրանցից մեկն էլ Հայրենական պատերազմի վետերան Արտուշ Մկրտչյանն է:

ՀԽՍՀ արտգործնախարար, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ջոն Կիրակոսյանի առաջաբանով երիտթուրքերի եւ նրանց գործունեության վերաբերյալ ուշագրավ հրապարակումը լույս է տեսել «Արեւելագիտական հարցեր» հանդեսում (ԵՊՀ հրատարակչություն, 1983թ., պրակ 1-2)։ Այն իթթիհատականների «հակահայկական քաղաքականության ակունքները բացահայտող շատ կարեւոր փաստաթուղթ է»։ Տպագրվում է մասնակի կրճատումներով։

Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ բանակ է զորակոչվել մոտ 600.000 հայորդի: Հայկական ԽՍՀ-ից մասնակցել է 300.000 մարդ: ԽՍՀՄ մյուս հանրապետություններից՝ 200.000: Դաշնակից բանակների շարքերում՝ 100.000 (միայն ԱՄՆ-ի բանակում՝ 18,5 հազար զինվոր ու սպա):

Երբ Երևանից առաջին անգամ գնացի Լիբանան, 1991 թվականն էր: Պատերազմը նոր էր ավարտվել: Բեյրութում փլատակների մեջ փոքր Փարիզը չտեսա (Բեյրութը հաճախ են համեմատում Փարիզի հետ` անվանելով Արևելքի Փարիզ), բայց ավելի ցնցող բան տեսա` փոքրիկ Հայաստան:

Շինականն իր բանուգործին էր լինելու, հողվորն՝ իր վարուցանքին, հնձվորն՝ իր արտ ու կալին, ջրվորն իր առուն էր տանելու պապակ այգուն, եւ պապն իր խրատն էր տալու թոռանը՝ ա՛յ, բահն այսպես են բռնում, բայց, չեղավ, ավա՜ղ, չեղավ, մի մահաբեր մրրիկ անցավ հայ աշխարհով, մի չարագույժ ցուրտ իջավ արեւ օրով, ու կիսատ մնաց հայոց երգը. «Հորովել, հո՜, հորովել…»։

ՀԽՍՀ արտգործնախարար, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ջոն Կիրակոսյանի առաջաբանով երիտթուրքերի եւ նրանց գործունեության վերաբերյալ ուշագրավ հրապարակումը լույս է տեսել «Արեւելագիտական հարցեր» հանդեսում (ԵՊՀ հրատարակչություն, 1983թ., պրակ 1-2)։ Այն իթթիհատականների «հակահայկական քաղաքականության ակունքները բացահայտող շատ կարեւոր փաստաթուղթ է»։ Տպագրվում է մասնակի կրճատումներով։