…Նոյեմբերի 1-ն է՝ հերոսի ծննդյան օրը: Թերթում եմ Մարզպետին նվիրված հուշալբոմը, որն այնքան խնամքով, այնքան սիրով ու հոգատարությամբ պատրաստել կազմել է դասղեկ Գոհար Սաֆարյանը և նվիրել հերոսի մորը՝ Անժիկ մայրիկին: Նրանք երկար տարիներ նույն դպրոցում են աշխատել: Տիկին Անժիկը եղել է դպրոցի պարի ուսուցչուհին: Հուշալբոմում լուսանկարներ են` Մարզպետը մանկության տարիներին, զինվորական հագուստով, ընկերների, ուսուցիչների հետ… Կա նաև Մարզպետի ինքնակենսագրականը. «Ես` Մարզպետ Միքայելի Հակոբյանս, ծնվել եմ 1980թ. Թալինի շրջանի Կաթնաղբյուր գյուղում, ծառայողի ընտանիքում: Հայրս` Միքայել Հակոբյանը, առևտրի աշխատող է, մայրս` Անժիկ Հակոբյանը` ուսուցչուհի: Սովորել եմ մեր գյուղի Մուշեղ Գալշոյանի անվան միջնակարգ դպրոցում: Սիրել եմ հումանիտար առարկաները` գրականություն, հայոց պատմություն»:

Նոյեմբերի 7-ին ազատամարտիկ Ռաֆիկ Չոբանյանը կդառնար 60 տարեկան:
Տավուշի մարզի սահմանամերձ Այգեհովիտ գյուղում է ծնվել ազատամարտիկ Ռաֆիկ Չոբանյանը: Հաճախել է գյուղի միջնակարգ դպրոցը, ծառայել խորհրդային բանակում, զորացրվել, ամուսնացել, երկու զավակ ունեցել: Մի խոսքով, իր կյանքով ապրում էր, երբ սկսվեց Արցախյան ազատամարտը: Նախ անդամագրվեց գյուղում կազմավորված պաշտպանական ջոկատին. որսորդական երեք հրացաններից մեկը նրան հասավ: Եվ ընկերների հետ գնաց ջրամբարի մոտ հերթապահության: Հետո՝ 1991 թվականին, Ռաֆիկը մեկնում է վերապատրաստման, դառնում հրետանավոր: Հիմա արդեն դիրքերից տուն չէր գալիս: Այդպես կռվեց Խրեմլու, Մազոմի, Բարխուդարլու, Սոֆըլլու գյուղերի ազատագրման համար, Տավուշի մարզի Պառավաքար, Բերքաբեր, Վազաշեն, հայրենի Այգեհովիտ գյուղերի պաշտպանական մարտերի մասնակիցը դարձավ:

«Հայ զինվոր» թերթի նախորդ համարի (թիվ 41, «Անկատար թողած մի հին խոստում») շապիկին տպագրել էինք Արցախյան ազատամարտի մասնակից, լուսանկարիչ Հակոբ Պողոսյանի հեղինակած պատերազմական լուսանկարներից մեկը՝ «Եղնիկներ» հատուկ նշանակության ջոկատի տղաները հրամանատար Շահեն Մեղրյանի հետ «Երից մանկունք» եկեղեցու ֆոնին: Միաժամանակ ներկայացրել էինք նաև լուսանկարի պատմությունը. 1993 թվականի հունվարի 22-ին, թե 23-ին ադրբեջանական երկու ուղղաթիռներ հայտնվել էին օդում եւ կրակ բացել եկեղեցու ուղղությամբ… Հսկա խաչը գմբեթից դղրդյունով ընկել, փշրվել էր: Տղաները լուսանկարվել էին «վիրավոր» եկեղեցու պատի տակ եւ ուխտել՝ վերականգնել խաչը: Զոհվում է Շահեն Մեղրյանը, հետո՝ տղաներից շատերը… Եվ անկատար է մնում ազատամարտիկների երդումը:

Իմ մեկնած ձեռքում արդարության զենքն է, եւ եթե որեւէ մեկը կսեղմի այն, ես միայն երջանիկ կլինեմ։

ՄՈՎՍԵՍ ԳՈՐԳԻՍՅԱՆ
ՀՀ Ազգային հերոս

Նրանց դեսպան Մորգենթաուն Կ. Պոլսում Էնվերի հետ զրույցի ընթացքում մնաց ցնցված ու շվարած: Մտածելով, որ ավելի դիվանագիտական կհամարվի, եթե Էնվերին անձնապես մեղադրանքի չենթարկի, իր խոսքը այսպես սկսեց. «Իհարկե, ես գիտեմ, որ կառավարությունը երբեք այնպիսի սարսափելի բաներ չէր պատվիրի, որ արդեն տեղի են ունեցել: Դու եւ Թալեաթը եւ կոմիտեի մյուս անդամները դժվար թե ստանձնեին նման պատասխանատվություն: Անկասկած, ձեր ստորադաս մարմինները ձեր նախատեսած սահմաններից շատ ավելի առաջ են անցել, եւ հասկանալի է, որ միշտ էլ հեշտ չի լինում ենթակա պաշտոնյաներին վերահսկելը»:

Սպասվում է, որ այս շաբաթ Միացյալ Նահանգների Ներկայացուցիչների պալատի նախկին խոսնակ Դենիս Հասթերթը մեղավոր կճանաչվի գաղտնի վճարումներ կատարելու համար՝ դպրոցում ըմբշամարտի մարզիչ եղած ժամանակ իր կողմից սեռական բռնության ենթարկված տղաների լռությունը գնելու համար: Դաշնային դատախազների հետ մեղքի ընդունման այս գործարքը կնիք կդնի նրա դատական արձանագրությունների վրա՝ այդպիսով հանրությունից թաքցնելով նրա դեմ վկայությունների մանրամասները:

1993 թվականի հունվարի 22-ին, թե 23-ին էր… Ադրբեջանական երկու ուղղաթիռներ հայտնվեցին օդում եւ կրակ բացեցին եկեղեցու ուղղությամբ. մտածում էին՝ եկեղեցում պետք է պատսպարված լինենք… Գմբեթից դղրդյունով ընկավ փշրվեց հսկա խաչը, վնասվեցին եկեղեցու պատերը… Հաջորդ օրը մտանք «Երից մանկունք» եկեղեցի: Մեր՝ հատուկ նշանակության ջոկատի հրամանատար Շահեն Մեղրյանը նայեց ու ասաց. «Պետք է վերականգնենք եկեղեցու խաչը»: Եվ բոլորս միասին ուխտեցինք, որ կտեղադրենք ընկած խաչը: Հետո Մեղրյանի հրամանով մեկնեցինք հետախուզության՝ դեպի Սարսանգի ջրամբար… Մեկնելուց առաջ էլ ես լուսանկարեցի տղաներին: