1895 թվականի համիդյան սարսափելի, դաժան կոտորածներից հետո Ուրֆայի հայկական թաղամասը ավերակի էր վերածվել: Ավերակնե՜ր, աղքատությու՜ն, սո՜վ: Ինչպես մեծ ֆրանսիացի Վիկտոր Հյուգոն էր ասել. «Ամեն ինչ ավերակների և սգի մեջ է, այստեղով անցել են թուրքերը»:
Այդ օրերին Ուրֆայի որբերի թիվը շատացել էր, որոնց փրկելու, ապրեցնելու համար բացվեցին մի քանի որբանոցներ, որտեղ հավաքվել էին ծնողներ կորցրած երեխաները:

Իգդիրցի Սարգիս Գևորգյանի ընտանիքը փրկվեց Հայոց մեծ եղեռնից, ապրեց ստալինյան բռնությունների սարսափները, կռվեց ու հաղթեց Հայրենական մեծ պատերազմում, Տեսավ Ազատ ու անկախ Հայաստանը։

Երբ Երևանից առաջին անգամ գնացի Լիբանան, 1991 թվականն էր: Պատերազմը նոր էր ավարտվել: Բեյրութում փլատակների մեջ փոքր Փարիզը չտեսա (Բեյրութը հաճախ են համեմատում Փարիզի հետ` անվանելով Արևելքի Փարիզ), բայց ավելի ցնցող բան տեսա` փոքրիկ Հայաստան: Զգացողություններս խառն էին` մանկությունից լսած, բայց չտեսած ազգականներ, անսովոր հայերեն, միայն հայերեն գրված խանութների ցուցանակներ, որ այդ տարիներին և հիմա էլ Հայաստանում այդքան հաճախ չես հանդիպի: Անթիլիասի սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի մտա, Դեր Զորից բերված ոսկորները սարսափազդու էին, սոսկումով նայում էի, և միայն մի միտք էր ուղեղս մուրճի պես զարկում` ո՞րն է արդարությունը:

Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի առթիվ տարբեր երկրներում տեղի ունեցան ոգեկոչման միջոցառումներ, հանրահավաքներ ու քայլարշավներ: Կանադայում ապրող հայերը նույնպես հավաքվել էին Եղեռնի զոհերի հիշատակը հարգելու:
Միջոցառումներն սկսվեցին Տորոնտոյի կենտրոնական փողոցներով անցնող քայլարշավով, որին մասնակցում էին նաև այլազգիներ: Քայլարշավի սկիզբը դրվեց Տորոնտոյի Քուինս այգում՝ Կառավարական շենքի մոտ, որտեղ ելույթ ունեցան և իրենց հարգանքի խոսքն ասացին Օնտարիո նահանգի վարչապետ Կեթլին Ուինը, Կանադայում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Արմեն Եգանյանը, կանադահայ ռեժիսոր Ատոմ Էգոյանը, Կանադայի կառավարության հայտնի քաղաքական գործիչներ, հայ համայնքի ներկայացուցիչներ, Կանադայում հայկական եկեղեցիների եպիսկոպոսներ, քահանաներ և այլք:

Մեր փոքրիկ Ջերմուկ քաղաքն էլ ունի Մեծ Հայրենականի մասնակից վետերաններ, որոնցից, ավաղ, ոչ ոք այսօր ֆիզիկապես մեզ հետ չէ: Սակայն մենք նրանց երբեք չենք մոռանում:
Չէ՞ որ նրանք մեր քաղաքի պատմությունը կերտողներն են` բանվորներ, շինարարներ, մտավորականներ:
Մեծ Հայրենականի մասնակիցներից էր նաև վաստակաշատ մանկավարժ Արամ Ամիրջանյանը: Ջերմուկում մեծից փոքր ճանաչում ու հարգում էին այդ բարի և համեստ մարդուն, իսկական մտավորականին:

94-ամյա Խաչատուր պապը Սյունիքի մարզի Ույծ գյուղից է: Իրենց գյուղից պատերազմին մասնակցել է 301 մարդ, նրանցից 157-ը տուն չի վերադարձել:
-1943 թ. հունվարի 3-ից սկսեցին հարձակումը. ազատագրեցինք Ռոստովը, Օդեսան, Կալինինգրադը, հասանք Ռումինիայի սահմանին: Չեխոսլովակիա, Բուլղարիա, Վիեննա, աշխարհի ո՞ր ծայրում չեմ եղել,- հուշերի կծիկը բացել է Հայրենական Մեծ պատերազմի մասնակից Խաչատուր Զախարյանը ու պատմու՜մ է…

Հաղթանակի մեծ ժառանգությունը այսօր կարևոր հոգևոր արժեք է, բարոյական կողմնորոշիչ հետպատերազմյան սերունդների համար արդար ու ապահով խաղաղություն հաստատելու ուղղությամբ: