Եվրոպայում ահեղ պատերազմի առաջին կանխանշանները թերեւս հայտնվեցին 1871 թվականին՝ Գերմանիայի դեմ պատերազմում Ֆրանսիայի կրած պարտությունից հետո։ Ակնհայտ էր, որ Ֆրանսիան չէր կարող հաշտվել ազգային խայտառակության՝ տարածքային կորուստների հետ։ Եւ փոխհատուցման նախապատրաստությունն սկսվեց 1914թ հունիսյան մի առավոտ Սարաեւոյում հնչած կրակոցներից շատ ավելի վաղ։ Եվրոպայի երկրները հետզհետե խմբվում էին տարբեր բեւեռների շուրջը, որոնցից մեկը Ֆրանսիան էր, իսկ մյուսը՝ Գերմանիան։

Ձեւակերպելով գերմանական դիվանագիտական անձնագիր՝ Վրոնսկին ուղեւորվում է իր հայրենի Մերձբալթիկա: Այստեղ (անհավանական է, բայց՝ փաստ) անհրաժեշտ ինքնաթիռը ձեռք բերելու համար նա հիպնոսում է գերմանական ռազմաճակատային օդանավակայանի սպասարկող անձնակազմին եւ ստիպում վառելիքով լիցքավորել թեթեւ աեորոպլանը, որով մտադիր էր հատել ռազմաճակատի գիծը:

Արդեն 67 տարի է, ինչ լռել են հրանոթները, 67 տարի է անցել այն օրից, երբ հաղթանակած բանակի զինվորը Ռայխստագի վրա բարձրացրեց հաղթանակի դրոշը և հրդեհից մրոտված պատի վրա գրեց՝ «Հաղթանակ»…
Ինչքան տարիները հեռացնում են մեզ այդ նշանավոր օրվանից, այնքան ավելի ենք զգում հաղթանակի նշանակությունը, այնքան անհրաժեշտություն է զգացվում պատմելու հերոսների մասին, որոնք կռեցին Մեծ հաղթանակը։
Այդպիսի հերոսներից էր Բարդուղ Պետրոսյանը։

Հայոց Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին շատ քիչ ժամանակ է մնացել: Եվ Թուրքիան 2015թ.-ին պատրաստվում է ամենայն լրջությամբ՝ առաջ տանելու իր ժխտողական քաղաքականությունը: Իսկ թե ի՞նչ աշխատանքներ են կատարվում Հայաստանում, ինչպե՞ս ենք մենք ինքներս նախապատրաստվում Հայոց Մեծ եղեռնի տարելիցը արժանապատվորեն նշանավորելու, այս մասին է Հասմիկ Պողոսյանի հարցազրույցը Հայաստանի ազգային արխիվի տնօրեն, պատմական գիտությունների դոկտոր Ամատունի Վիրաբյանի հետ:

Երբ սկսվեց Արցախյան ազատամարտը, Մուրադ Պետրոսյանը սովորում էր 10-րդ դասարանում։ Ընտանիքով բնակվում էին Շահումյանի շրջանի Ներքին Շեն (Շահումյան) գյուղում։ Հայրը՝ Վիկտոր Պետրոսյանը, պատմության ուսուցիչ էր, ամեն օր նրան հայրենասիրության դասեր էր տալիս, վարակում հայրենիքի սիրով։ Մուրադը մեծանում էր հայրենաշունչ մթնոլորտում՝ կրելով Մեծ հայրենականում զոհված պապի անունը։

Այս պատմությունները թող լինեն հիշատակն ու խնկարկումը այն հայորդիների, ովքեր հավատի գրչով ու սրի զորությամբ, արորով ու արդար վաստակով մեզ ավանդեցին Հայաստան աշխարհը։ Քանի-քանի սերունդ այդ ճանապարհն անցավ արհավիրքների ու ալեկոծությունների միջով։ Եվ սակայն պատմության մեջ եղավ մի տարեթիվ՝ 1915թ., երբ զոհ գնացին միլիոն ու կես անմեղ մարդիկ։ Արցախյան հերոսամարտի այս պատմությունները Մեծ եղեռնը վերապրածների զավակների մասին է։
Այնտեղ չկա ողբ ու կական, լաց ու կոծ… Մեծ եղեռնի 100-ամյակի նախօրեին այս հերոսական պատմությունները թող սփոփանք լինեն մեր թափառող, անմեղ զոհերի հիշատակին։

Անցյալ շաբաթ թուրքական «Սաբահ» թերթը հրապարակել էր հետևյալ մտահոգիչ լուրը. «Ավստրալիայի արտգործնախարար. հայկական հարցը ցեղասպանություն չէ»:
«Սաբահը» նկարագրել էր այն դեպքերը, որոնք հանգեցրել էին թերթի նման նողկալի խորագրին: Թուրք-ամերիկյան ընկերակցությունների համագումարի խորհրդի անդամ և նախկին նախագահ Գյունայ Էվինչը վերջերս այցելել էր Ավստրալիա` տեղի թուրքական խմբերին տեղեկացնելու Մովսեսյանի դատական գործի մասին: Նա պատմել էր, որ «Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանը ուժի մեջ է թողել 9-րդ շրջանային վերաքննիչ դատարանի՝ Կալիֆոռնիայի օրենքն անվավեր ճանաչելու մասին որոշումը, որը Հայկական հարցը բնորոշել էր որպես ցեղասպանություն, որովհետև ԱՄՆ դաշնային քաղաքականությունը Հայկական հարցը չի բնորոշում որպես ցեղասպանություն»: