Երբեք չեմ մոռանա այդ պահը։ Ուշ գիշերին, երբ վերջապես Բոստոնի հայաբնակ՝ Ուոթրթաուն արվարձանը հասա, ու հյուրընկալներս հարցրին, թե հաջորդ առավոտ, նախ եւ առաջ, ո՞ւր կուզեի գնալ, ո՞ւմ հետ հանդիպել, ես, քանի որ գիտեի՝ մոտակայքում է ապրում, առարկություն չընդունող վճռականությամբ ասացի.
– Շահան Նաթալիի մոտ։

Բայց ո՛վ պիտի բերե, ո՛վ պիտի բերե, ըսե,
Քու սրբազան մոխիրեդ ափ մը մոխիր,
Մահվանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մեջ,
Հայրենիքս երգողի իմ աճյունին խառնելու…

Հայերն էլ սովորություն են ունեցել իրենց զինվորական հաղթանակները վավերացնելու քարե արձանագրություններում՝ սերունդներին թողնելով նախնյաց մեծագործություններով հպարտանալու օրինական իրավունքը։
Այդպիսի մի արձանագրություն պահպանվում է Հաղարծնի վանքի գավթի պատին։ Կարդանք այն ժամանակակից գրական հայերենով. «Այս մեր՝ Բագրատունյաց տոհմի Սարգիս Մեծի որդիներ Իվանեի եւ Զաքարեի հիշատակի գիրն է եւ մշտնջենավոր արձանագրությունը։ Նախախնամությունն օգնեց մեզ տիրելու մեր նախնիների ժառանգությանը եւ առաջինը մեր ձեռքը տվեց անառիկ դղյակն Ամբերդ եւ թագավորանիստ քաղաքն Անի, ապա ամրոցը Բջնի, Մարանդը, Միղքն ու Գավազանքը Ատրպատականում, Կարնո քաղաքը մինչեւ լաթ, Շաքին ու Շիրվանը, Պարտավը մինչեւ Բելուկան եւ այլ բազում-բազում գավառներ իրենց սահմաններով, որ ավելորդ համարեցինք հիշատակել»։

Հունան Ավետիսյանը, հայրենիքի ազատության ու անկախության համար մղված մարտերում գիտակցորեն զոհաբերելով իր կյանքը, հավերժ անմահ կմնա: Նրա անունը միշտ էլ առանձնակի տեղ կգրավի Մեծ հայրենականի տարեգրության մեջ:
Ծավ գյուղի արևկող լեռնալանջի հարթավայրում վեհաշուք բարձրացել է Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված մարտիկների հիշատակը հավերժին տանող մարմարե հուշարձանը:

Ֆաշիզմի դեմ մղված պայքարում իրենց մեծ ավանդն են ներդրել Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ԽՍՀՄ ռազմական արդյունաբերության եւ տնտեսության տարբեր բնագավառներում բարձր պաշտոններ զբաղեցրած հայ գործիչները։ Թվարկենք մի քանիսին։

Ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակի մեջ իրենց մեծ ավանդն ունեցան Հայաստանի աշխատավորները՝ ռազմաճակատն ապահովելով ռազմական նշանակության շուրջ 300 նոր արտադրատեսակներով՝ ականներ եւ ականանետներ, նռնակներ, ավիառումբերի իրաններ, ծծմբական թթու, քլորոֆորմ եւ այլն։

1945թ. մարտի 24-ին խորհրդային բանակի 140-րդ հրաձգային գնդի սակրային դասակի հրամանատարի օգնական, ավագ սերժանտ Ժորա (Գեւորգ) Իսրայելյանը պարգեւատրվեց Փառքի 1-ին աստիճանի շքանշանով։ Դրանով նա ավագ սերժանտ Խաչիկ Մելիքսեթյանի, ավագ Նարիբեկ Ավետիսյանի հետ հայերից առաջինը դարձավ մարտական Փառքի այդ եռաստիճան շքանշանի լրիվ ասպետ։
Ժորա Իսրայելյանի զինվորական ճակատագիրը, սակայն, առանձնանում է եւս մեկ ուշագրավ փաստով. խորհրդային բանակում նա առաջինն է արժանացել Փառքի 3-րդ աստիճանի շքանշանի։