Պատմության էջերից
Հայ զորահրամանատար, գիտնական, գրող, Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ, Խորհրդային Միության հերոս Հովհաննես Ստեփանի Իսակովը պատկանում է այն մարդկանց թվին, որոնց կյանքն անհամեմատ ավելի հարուստ է, քան նրանց մասին հյուսված իրապատում լեգենդները: Մեծ է նրա ավանդը խորհրդային նավատորմի` հատկապես Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ Բալթյան և Սևծովյան նավատորմերի կազմավորման գործում: Ռազմական գործչից բացի, Իսակովը նաև գրող էր, գիտնական, քաղաքացի ու իր կյանքով դարձավ հայ և ռուս ժողովուրդների բարեկամության մի պայծառ դրսևորում:
Թեև Լիբիայի արևելյան մասի հազարավոր բնակիչները ցույցեր էին անում, սակայն շարունակում էին օգտագործել իրենց երկու նախկին առաջնորդների պատկերով թղթադրամները: Մեկին նրանք ատում էին, իսկ մյուսին` սիրում: 1 դինարանոցից մեզ է նայում երիտասարդ Մուամմար Քադդաֆին, իսկ 10-անոցից` հակագաղութային դիմադրության առաջնորդ Օմար ալ-Մուխտարը:
1992թ. ծանր ու հակասական տարի էր Արցախյան պատերազմում: Շուշիի ազատագրմանն ու Լաչինի մարդասիրական միջանցքի բացմանը հետևեցին ծանր պարտությունները Մարտակերտի շրջանում: Ժամանակի կուսակցական մամուլը նորանկախ հանրապետության իշխանությունների նկատմամբ ցուցաբերելով անհանդուրժողականություն, մի դեպքում ջանք ու եռանդ չէր խնայում նսեմացնելու հաղթանակների արժեքը, մյուս դեպքում, ձեռքերը լվանալով, պարտության ողջ պատասխանատվությունը դնում էր իշխող քաղաքական ուժի վրա, ավելին, երկրի ղեկավարության ու նոր-նոր կազմավորվող բանակի հրամանատարության դեմ տպագրվող քննադատական հրապարակումները համեմվում էին լրագրական էթիկայի սահմանների մեջ չտեղավորվող ծաղրանքով ու ցինիզմով:
Վերջին հարյուր տարում մեր ժողովուրդը բազմաթիվ կարևոր ու մեծ նշանակություն ունեցող գործեր է արել, բայց, երևի, ամենամեծ գործը բանակի ստեղծումն էր՝ պետության ու ժողովրդի լիակատար շրջափակման և պատերազմի պայմաններում: Այժմ չեմ ուզում նույնիսկ մտածել, թե ինչ կլիներ, եթե բանակի ստեղծման գործընթացն սկսվեր մեկ տարի ուշացումով:
1992 թվականի մարտի կեսերին բերդաձորցիների մարտական ջոկատներից մեկի կազմում մեկնեցի Արցախ: Տղաների կեսն իմ մարտական ընկերներն էին. 1989 թվականի օգոստոսից սկսած՝ միասին շատ ենք հսկել Բերդաձորի գյուղերի բնակչության անդորրը: Այնինչ մեր ժողովրդի համար չարիք դարձած «Օղակ-Կոլցո» գործողության ընթացքում Խորհրդային հզոր բանակի օժանդակությամբ ադրբեջանցիներին այնուամենայնիվ հաջողվեց հայաթափել և մեկ տարի գերության մեջ պահել Բերդաձորը: Եվ գնում ենք՝ վերստին տեր դառնալու մեր հայրենիքին:
Հովհաննես Իսակովը 1913թ. ընդունվել է Սանկտ-Պետերբուրգի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, իսկ 1917թ. մեկնել է Պետրոգրադ և ընդունվել ծովային դպրոց: Ավարտելով` ստացել է սպայի կոչում: Ռուսական հեղափոխությունից հետո ծառայությունը շարունակել է Բալթյան նավատորմում` «Իզյասլավ», «Ռիգա», «Կոբչիկ» ռազմանավերի վրա:
1918 թվականից մինչև Բրեստ-Լիտովսկի համաձայնագրի կնքումը մասնակցել է գերմանական նավատորմի դեմ մղված բազմաթիվ մարտերի, իսկ 1920թ. տեղափոխվել է Կասպից ծով և նշանակվել «Դյատելնըստ» հեծելավաշտային ականակրի հրամանատար:
«Բանակն է ապահովելու հանրապետության անվտանգությունը, վճռելու պատերազմի ելքը, կերտելու հայոց հաղթարշավը եւ որոշելու խաղաղության օրը»:
«Հայի սրտում երկիրը, հայրենիքը միայն անուշ յիշատակ չէ` այլ արիւնի հետ շրջող մի ոգեղենութիւն, առանց որի` աշխատանք, հարստութիւն, դիրք եւ փառք դառնում են անիմաստ: Ամէն անգամ, որ ես հեռուներում մի քիչ կեանք եմ վայելում, մի յաջողութիւն եմ ձեռք բերում, ինչպէս ասեմ, ինձ էնպես է թւում, որ մի բանով զրկում եմ, վիրաւորում մէջս ապրող էդ երկրի ոգին»: