Ավետարանոցը Արցախի ամենահին ու ամենանշանավոր բնակավայրերից է, եղել է մելիքանիստ կենտրոն: Գրավոր աղբյուրներում հիշատակվում է XVII դարից, թեև գյուղում եղած պատմական հուշարձանները շատ ավելի հին են։

Զրույց դերասանուհի Անահիտ Ղուկասյանի հետ

Այն աճում էր դանդաղ, տարածական շարժումներով մեկուսի կուտակվելով, առաջ մղվելով այն կետից, որտեղ մի ժամանակ ցած էր ընկել խուճապով։ Ցուցադրվում էր: Ամբողջ մարմնով: Զգում էր, որ արդեն իսկ բավական է իր ներկայությունը այնտեղ` ոռնացող դպրոցական տղաների շարքում: Ուղղակի չափից դուրս կլիներ նրանց նման գոռալ, իրեն ազատություն տալ, քանի որ հստակ գիտեր. հնարավոր չէր, որ նման որևէ արարք իր համար նշանակություն ունենար։

1826-28 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի հերոսներից էր Հովհաննես Ասլանյանը։ Ծնունդով (1802) Աշտարակի շրջանի Բյուրական գյուղից էր, ծառայում էր ռուսական բանակում։ 1927-ի ապրիլին ռուսները մտնում են Երեւանի խանության սահմանները, եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Ներսես Աշտարակեցին, որպես հավատարիմ մարդու, Հովհաննեսին կարեւոր հանձնարարությամբ ուղարկում է իր աթոռանիստ Էջմիածին։

Վիլյամ Սարոյանը ծնվել է 1908 թ. օգոստոսի 31-ին ԱՄՆ-ի Ֆրեզնո քաղաքում՝ Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիս քաղաքից գաղթած Արմենակ և Թագուհի Սարոյանների ընտանիքում։

1993 թվականին Սինգապուրի ավիացուցահանդեսում ռուսական ինքնաթիռները ներկայացնելու համար, որպես շարքային ռադիոտեխնիկ, գործուղվում է Ռոլան Մարտիրոսովը։ Սակայն արևմտյան հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներն իսկույն հասկանում են, որ Մարտիրոսովը ամենևին էլ սովորական ռադիոտեխնիկ չէ։ Նա հայազգի ավիակոնստրուկտոր Ռոլան Մարտիրոսովն էր։

Ամենափրկիչ վանքը Նոր Ջուղայի հայկական գաղթավայրի տասներեք եկեղեցիների մեջ ամենահոյակապն է, կառուցվել է 17-րդ դարի երկրորդ կեսին։ Նրա յուրահատկությունն այն է, որ ունի երկառաստաղանի գմբեթ։