Հայկական ազգային բանակի ձեւավորումը, նրանում առաջնորդների` սպաների դերը, նրանց պատրաստության խնդիրները եւ զինվորական գործունեությունը պատմական յուրաքանչյուր ժամանակահատվածում պայմանավորված են եղել մի շարք գործոններով` պատմաքաղաքական, ազգային, մշակութային, որոնց հոլովույթում եւ ձեւավորվել ու կազմավորվել է մեր բանակը:

-Ուրեմն, տեղ չի՞ հասել,- բոցկլտաց պանին:
Ես անհաղորդ տմբտմբացրի գլուխս, ի նշան, իբրև թե, համերաշխության` անհամբեր սպասելով պատասխանի:

Օգոստոսի 4-ին Վերին Բազմաբերդ գյուղում համագյուղացիները, մարտական, ծառայակից ընկերները իրենց խոնարհումի, հարգանքի տուրքը մատուցեցին մեկ տարի առաջ նույն օրը հերոսաբար զոհված հայորդու` Արամ (Ռուբո) Գրիգորյանի հիշատակին: Օրը հագեցած էր Արամի մասին հիշողություններով:

Թարթարի ջրերին ականջալուր, հայացքները Մռավի լեռնագագաթներին՝ արդեն քանի՜ տարի Մովսիսյան գերդաստանը ապրում է Քարվաճառում: Այստեղ ծնվեցին Վահագն պապի եւ Սուսաննա տատի անուններով թոռները: Հետաքրքիր ու պատմական շատ իրադարձություններ են կապված այս ընտանիքի ամեն մի անդամի հետ: Նշենք մի քանիսը:

Գըլգըլալով ջուր է իջնում
Մշու մշուշ սարերեն.
Ծիծեռները ծի՛վ-ծի՜վ եկան
Գարնան գալը երգելեն:

Ես միշտ էլ իմացել եմ, հավատացել,- շարունակեց հեքիաթաձայն,- որ երկրագնդի վրա` հազարավոր մղոններ իրարից հեռու, իրարից բոլորովին անկախ, հարյուր կամ նույնիսկ հազար տարին մեկ, տարբեր ազգության պատկանող ծնողներից (իսկ իմ կարծիքով` նրանք ազգություն չունեն) լույսաշխարհ են գալիս երկվորյակ, հարազատ հոգիներ` տղա թե աղջիկ:

Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի աջակցությամբ և ՀՀ Վետերանների միության նախագահ, գնդապետ Սիմոն Եսայանի գլխավորությամբ Հայրենական պատերազմի մասնակից տասը վետերաններս ճանապարհվեցինք Արցախ: Երկար ճանապարհը կարճվում էր գնդապետ Եսայանի իմաստուն ու հետաքրքիր պատմություններով: