Հոգևոր-մշակութային
Հաջորդ օրը մայրիկս ասաց. «Կօգնե՞ս` բալի կորիզները հանեմ»:
Մորաքույրս գնացել էր հորաքրոջս տեսության։ Մայրիկս գլխացավը պատճառ բռնեց, տանը մնաց, չգնաց։
Մորս ասացի. «Մի պայմանով, որ հետո բալի կորիզները տաս` խաղամ»։
Մայրիկս էլ թե` «Մենակ չթափթփես»։
Ձեռագործի կեռիկը մտցնում էի բալի մեջ թե չէ՝ կորիզը դուրս էր թռչում, ընկնում տակի ափսեի մեջ։ Բալի կարմիր հյութը ծորում էր մատներիս արանքից։ Քաջ զորավարի պես նիզակի մի հարվածով տապալում էի թշնամու զինվորներին ու նրանց բզկտված մարմինը մի կողմ էի շպրտում։
Իրանի Իսլամական Հանրապետության մայրաքաղաք Թեհրանի ամենահարուստ թաղամասերից մեկում, որտեղ վեր են խոյանում հսկայական երկնաքերները, գործում է «Արարատ» հսկայական համալիրը, որը տեղի հայերը հենց անվանում են «Արարատ» մարզավան: Մարզավանի տարածքում տեղակայված է ֆուտբոլի դաշտը, որտեղ մարզվում են համայնքի հայ երեխաները, ինչպես նաև արհեստավարժ ֆուտբոլիստները: Խաղադաշտի հարավային մասում մեծ թենիսի հրապարակն է, կից գտնվում է փոքրիկ սրճարանը, որն արդեն երկար տարիներ աշխատեցնում են իրանահայ Առաքելյան ամուսինները:
Վերցրեք Թուրքիայի քարտեզն ու մտիկ արեք: Դա մի նոր պետություն է, որ դրսից եկել է ու կոպիտ ուժով նստել հին կուլտուրական ազգերի ու նրանց հայրենիքների վրա: Եվ էդ երկրներից մինը թե կա, որ նա համարում է ու դարձրել է իր հայրենիքը, ո՛չ Բալկանյան թերակղզին է, ո՛չ Աֆրիկայի հյուսիսը, այլ Անատոլիան, Փոքր Ասիան, ուր հայ ժողովուրդն էլ հնագույն ժամանակներից նստած պաշտում է իր Մեծ Հայաստանը, իր ազգային նվիրական վայրերն ու սրբությունները ու էն հողի վրա էլ հարուցանում ու զարգացնում է հայկական հարցը…
Տասը տարուց ավելի է, ինչ Զոհրաբ Ըռքոյանի պատմական, գեղարվեստական ակնարկներն ու ռեպորտաժները կարդում ենք, լսում։ Ընթերցողը նրա գրածների շնորհիվ որոշակի պատկերացում է կազմում Արցախ աշխարհի և մասնավորապես՝ Բերձորի, Քաշաթաղի բնակավայրերի ու այնտեղ ապրող մարդկանց մասին։ Ասում են, որ երբ թուրքալեզու ցեղերը գրավել են որևէ տարածք՝ նրանց առաջին գործը եղել է բնակավայրերի անունները փոխելը. հարմարեցնելը իրենց լեզվին… Զոհրապ Ըռքոյանը մեզ է վերադարձնում մեր բնակավայրերի նախնական անունները, պատմության էջերից վեր է հանում մեր սրբավայրերի նկարագիրը և տալիս է այսօրվա վիճակը…
Սեփական տանս կենվոր եմ եղել,
Ուրիշի համար ես զենք եմ կռել,
Ուրիշի ձին եմ մշտապես թամբել,
Ուրիշին փառք եմ շալակած կրել,
Ուրիշի համար պատմություն գրել:
Հայրիկս մի քանի անգամ ոտքերը բարձրացրեց ու ամուր խփեց սեղանին. «Հաստատ այդ աղջիկն է վախեցրել։ Ո՞վ է տեսել՝ տասներկու տարեկան տղան մի աղջկա հախից էլ չկարողանա գալ… Տասներկու տարեկանում ես… Դո՛ւ ես մեղավոր, դո՛ւ… Քանի՜-քանի՜ անգամ ասացի՝ այդ աղջկանից թող հեռու մնա… Լավ է, որ գոնե այս մի հատիկ մամայի բալիկին ունես… Անընդհատ կա՛մ փողոցներն է ընկած, կա՛մ` մարդկանց տները…»։